Định vị ẩm thực du lịch xứ trà

Trong bức tranh du lịch đang chuyển mình mạnh mẽ của xứ trà Thái Nguyên, ẩm thực nổi lên như một tài nguyên văn hóa đặc sắc, vừa gần gũi, vừa mang sức hút riêng. Từ “Đệ nhất danh trà” Tân Cương nổi tiếng, bánh chưng Bờ Đậu với câu chuyện “trời tròn, đất vuông” đến những món ăn dân tộc đậm hương vị núi rừng Việt Bắc, tất cả đang trở thành điểm tựa quan trọng để xây dựng thương hiệu và định vị ẩm thực du lịch xứ trà.

Trong bức tranh du lịch đang chuyển mình mạnh mẽ của xứ trà Thái Nguyên, ẩm thực nổi lên như một tài nguyên văn hóa đặc sắc. Trong ảnh: Du khách trong và ngoài nước trải nghiệm Lễ hội cơm mới tại Khu bảo tồn Làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải, ở xã Tân Cương. Ảnh: Ngọc Hải

Thời cơ lớn để trở thành “điểm chạm vàng”

Định vị ẩm thực là quá trình tạo nên giá trị văn hóa, câu chuyện, trải nghiệm và bản sắc địa phương. Khi du khách đến một vùng đất, điều khiến họ nhớ lâu không chỉ là cảnh quan mà là cả hương vị đặc trưng nơi họ đặt chân. Ẩm thực xứ trà Thái Nguyên đang đứng trước thời cơ lớn để trở thành “điểm chạm vàng”, góp phần khẳng định vị thế của tỉnh trên bản đồ du lịch Việt Nam.

Mỗi vùng đất của Tổ quốc đều có tinh hoa ẩm thực riêng làm nên thương hiệu: Huế được biết đến là cái nôi của ẩm thực cung đình với sự tinh tế, cầu kỳ trong cách chế biến và trình bày. Thanh Hóa ghi dấu bằng vị mặn mòi biển cả. Xứ Nghệ lại gây thương nhớ bởi sự chân chất, mộc mạc với cháo lươn, tương Nam Đàn, nhút Thanh Chương.

Tạo hóa luôn công bằng đã ban tặng cho mỗi vùng đất những thức món đặc sản khác nhau. Vậy con người ta mới đi và đến để được thưởng thức hương vị tinh túy đất trời của các vùng miền. Đương nhiên đi không chỉ để ăn, mà để khám phá, trải nghiệm thêm một nét đẹp văn hóa.

Tỉnh Thái Nguyên có 150 món ẩm thực được chế biến có nguyên liệu từ chè và trà.

Món quà quý tạo hóa ban cho vùng đất Thái Nguyên là các thức món gắn liền với cảnh vật thiên nhiên. Ẩm thực của người xứ trà Thái Nguyên thanh thoát, gần gũi và thuần khiết chất bản địa.

Các thức món gây ấn tượng bởi hương vị núi rừng hòa quyện cùng văn hóa trà. Cùng tháng năm đi qua đời người, lớp cha trước, con sau trao truyền, thổi linh hồn vào các thức món truyền thống, làm cho ẩm thực có một đời sống riêng thông qua câu chuyện kể bên bàn tiệc thết đãi du khách.

Tài nguyên ẩm thực phong phú

“Đại xứ” về ẩm thực Thái Nguyên phải kể đến chè và trà. Chè không chỉ là sản vật mang lại nguồn lợi nuôi sống con người, mà chất chứa trong nếp sống hằng ngày là nét đẹp văn hóa, kỹ năng ứng xử. Chiêu một ngụm trà mà cảm nhận được cả một cánh đồng đầy hương cốm non, rồi cái vị chát dịu, hậu ngọt đọng lại mà cảm nhận được như một thứ hạnh phúc vương giả giữa đời thường.

Gói bánh chưng gù - tinh hoa ẩm thực vùng cao.

Trong những năm gần đây, ẩm thực từ trà đang được người Thái Nguyên khai thác mạnh mẽ. Ví dụ như Matcha thủ công từ chè xanh; kẹo lạc trà xanh, bánh đậu xanh vị trà. Các combo quà tặng du lịch luôn gắn với văn hóa trà.

Cũng từ đây những câu chuyện về chè và trà được chia sẻ, lan tỏa và được định danh rõ ràng. Các trà nương dẫn dắt du khách bằng câu chuyện qua những vùng chè xanh bát ngát. Từ chè trung du, chè lai ở vùng đồi thấp đến chè shan tuyết cổ thụ trên lưng chừng núi bốn mùa mây phủ. Từ ẩm trà đến trải nghiệm với nông dân về quy trình sản xuất, chế biến, người Thái Nguyên đã gieo vào lòng du khách một bản sắc văn hóa độc đáo của người xứ trà.

Sự đa dạng của đồng bào các dân tộc Thái Nguyên cũng đồng thời mở ra nguồn tài nguyên ẩm thực phong phú, nhưng độc bản. Bởi mỗi món ẩm thực đều có đời sống riêng, mang câu chuyện về một phong tục, tập quán, dấu ấn trên suốt hành trình thiên di và định cư lại của các cộng đồng dân tộc. Ở đó mang câu chuyện dung dị đời thường và quan niệm của con người về vũ trụ nhân sinh.

Các hợp tác xã trên địa bàn tỉnh tổ chức livestream giới thiệu, quảng bá nhiều sản phẩm ẩm thực đặc trưng vùng miền.

Ví như bánh coóc mò của đồng bào dân tộc Sán Chay là biểu tượng sung túc. Cơm lam Định Hóa, nếp nương ống tre, gà đồi, thịt hun khói, cá suối nướng, rau rừng mới nghe đã thấy cả một vùng Việt Bắc ùa về bên mâm cơm cùng chén rượu men lá nồng thơm của đồng bào Tày, Nùng, Dao. Rồi chè lam, xôi trám đặc sản Hà Châu; cá hồ Ba Bể, nộm bi chuối rừng gợi một vùng non xanh, nước biếc...

Thực khách bị “mê hoặc” bằng chính những thức món được các đầu bếp khéo léo chế biến từ nguyên liệu tự nhiên. Cá bắt dưới hồ, rau hái trên rừng, gà “chạy bộ”, lợn “tập thể thao” mang ấn tượng nguyên sơ, đậm hương vị thiên nhiên, tạo nên sự hấp dẫn riêng biệt chỉ có ở bàn ăn của người xứ trà Thái Nguyên.

Về chuyện ẩm thực, nhắc đến các tỉnh lân cận như Lạng Sơn có vịt quay; Cao Bằng có lạp xưởng, thạch đen; Tuyên quang có cháo ấu tẩu ninh chân giò; Quảng Ninh có chả mực…

Người Thái Nguyên tự hào về các thức món gắn liền với tên địa phương, như: Bánh chưng Bờ Đậu, nem chua Đại Từ, trám đen Hà Châu, tương nếp Úc Kỳ. Sau khi sáp nhập đơn vị hành chính, tên của các món ẩm thực vẫn gắn liền với địa danh và chủ nhân vùng đất.

Các món ẩm thực mang hương vị của núi rừng Thái Nguyên được du khách chọn mua về làm quà cho người thân.

Du lịch trải nghiệm, du lịch xanh mở ra cơ hội lớn

Xu hướng du lịch trải nghiệm, du lịch xanh mở ra cơ hội lớn cho xứ trà Thái Nguyên. Nhiều du khách quốc tế đã tỏ vẻ thích thú khi trải nghiệm cùng nông dân hái chè, sao chè, kỹ thuật ủ men làm tương, đồ xôi trám, lên rừng lấy măng, lội suối bắt ốc núi, tự tay nướng cơm lam, nướng cá trên than củi, gói bánh sừng bò, được sống trong không gian nhà sàn, cùng ngồi ăn cơm với gia đình chủ nhà, nghe những câu chuyện của núi rừng và ê a học nói tiếng của đồng bào các dân tộc.

Thông qua đó, du khách được hòa mình vào đời sống vật chất, tinh thần và cảm nhận như chạm đến nét đẹp văn hóa bản địa.

Tại tọa đàm xây dựng tour du lịch ẩm thực Thái Nguyên năm 2025, các chuyên gia nhận định: Thái Nguyên có vị trí thuận lợi là ở cửa ngõ thủ đô Hà Nội, với gần 1.200 di tích lịch sử văn hóa, trong đó có 3 di tích quốc gia đặc biệt; 336 lễ hội, 709 di sản văn hóa phi vật thể.

Bánh giầy lá ngải là một trong những đặc sản của đồng bào dân tộc Tày trên địa bàn tỉnh.

Từ lâu Thái Nguyên đã trở thành một điểm đến hấp dẫn thu hút được một lượng lớn du khách trong nước, quốc tế. Nhưng Thái Nguyên chưa có sản phẩm ẩm thực mang tính thương hiệu mạnh.

Chính vì thế ngành du lịch Thái Nguyên nên có một hướng mở phù hợp để nâng tầm thương hiệu cho ẩm thực. Bằng cách xây dựng không gian kể chuyện, trình diễn, chế biến ẩm thực phù hợp với từng khu, điểm đến.

Ví như Khu bảo tồn Làng nhà sàn du lịch sinh thái Thái Hải với không gian ẩm thực dân tộc kết hợp văn hóa trà; Phú Đình trải nghiệm chế biến cơm lam, bánh trứng kiến; hồ Ba Bể với sản phẩm cá nước ngọt trở thành đặc sản du lịch...

Thái Nguyên đang trên hành trình bứt phá để trở thành một trong những điểm đến hấp dẫn của cả nước. Để làm được điều đó ẩm thực phải trở thành trụ cột thương hiệu và nhân tố vàng trong chiến lược phát triển du lịch.

Để du khách trong nước, quốc tế đến với Thái Nguyên, khi trở về sẽ mang theo câu chuyện mình được trải nghiệm với những thức món tinh tế để đời. Và du khách không quên mua về làm quà cho người thân với lời hẹn ngày trở lại Thái Nguyên để tìm hiểu sâu hơn về văn hóa ẩm thực của người xứ trà.

Nguồn: https://baothainguyen.vn/van-hoa/202511/dinh-vi-am-thuc-du-lich-xu-tra-533543e/