Độc đáo chợ lùi Sà Phìn giữa cao nguyên đá

Nơi trao gửi niềm tin

Chợ phiên Sà Phìn nằm bên QL4C, cạnh con đường Hạnh Phúc quanh co - tuyến đường huyền thoại của cao nguyên đá Đồng Văn. Đây là một trong những phiên chợ độc đáo và đậm bản sắc nhất của vùng đất này.

Độc đáo chợ lùi Sà Phìn giữa cao nguyên đá- Ảnh 1. — Phụ nữ dân tộc Mông mua sắm tại mỗi buổi chợ phiên Sà Phìn

Chợ họp sáu ngày một lần, mỗi phiên lại lùi một ngày so với phiên trước. Nếu tuần này họp vào chủ nhật thì tuần sau sẽ họp vào thứ bảy, rồi thứ sáu, thứ năm…

Cái nhịp riêng ấy dường như chẳng tuân theo quy luật thời gian hiện đại, mà theo vòng quay của nương rẫy, của mùa ngô, mùa lúa, gần gũi với đất trời của người Mông, người Dao nơi đây.

Cứ đến hẹn, khi sương còn phủ trắng lưng núi, dù đường đá gập ghềnh, người dân từ các bản xa vẫn gùi hàng xuống chợ, tạo thành dòng chảy đầy sắc màu đổ về trung tâm Sà Phìn. Từ tờ mờ sáng cho đến xế chiều, chợ rộn ràng một thứ âm thanh đặc trưng: tiếng người ríu rít, tiếng mặc cả khẽ khàng, tiếng cười giòn tan xen lẫn trong làn khói bếp thơm mùi thảo quả.

Ở đây, người đi chợ không chỉ để trao đổi vật chất, mà quan trọng hơn, là để gặp gỡ, để sẻ chia - để nhìn thấy nhau, để biết nhau còn bình yên, còn khỏe mạnh giữa cuộc sống vùng cao còn nhiều lam lũ.

Giữa không gian chợ đầy ắp nông sản và tiếng nói cười, hình ảnh người phụ nữ Mông luôn nổi bật, thu hút mọi ánh nhìn. Họ khoác lên mình những bộ váy áo thổ cẩm rực rỡ - thứ sắc màu dường như có khả năng "kéo ánh nắng về" giữa màn sương mù bảng lảng của cao nguyên đá. Chính họ là những người giữ hồn nghề se lanh, dệt vải - nghề đã nuôi dưỡng và định hình bản sắc dân tộc Mông qua bao đời, là "ngôn ngữ" của trang phục, là "lời tự tình" thầm lặng của người phụ nữ.

Độc đáo chợ lùi Sà Phìn giữa cao nguyên đá- Ảnh 2. — Chợ phiên Sà Phìn bày bán nhiều mặt hàng nông sản địa phương

Đến chợ, điều mà ai cũng dễ dàng bắt gặp đó là sợi lanh đang được se dở không bao giờ rời tay người phụ nữ Mông. Dù đang đi chợ, đang trò chuyện, thậm chí đang thưởng thức món ăn, đôi tay họ vẫn miệt mài làm việc.

Từng vòng quay của sợi lanh nhỏ mảnh ấy như nhịp đập của cuộc sống, của sự cần mẫn không ngừng nghỉ. Từng sợi lanh được se, dệt, nhuộm chàm, thêu tay thành những tấm váy, áo, khăn không chỉ là phục trang, mà còn là cách để họ gửi gắm tâm hồn, ước mơ và sự khéo léo của mình vào từng đường kim, mũi chỉ, tạo nên những tác phẩm nghệ thuật di động.

Độc đáo chợ lùi Sà Phìn giữa cao nguyên đá- Ảnh 3. — Một phụ nữ Mông vừa bán hàng, vừa se sợi

Nếu sợi lanh là vật không bao giờ rời tay, thì gùi trên lưng là vật bất ly thân của họ. Ở chợ, gùi nối tiếp gùi, tạo thành một dòng chảy mộc mạc của lao động và văn hóa. Trong gùi có thể là những bắp ngô vàng óng, đậu rừng, mật ong rừng quý hiếm, hay vài chiếc váy mới tinh tươm. Những cuộc trao đổi giản dị diễn ra bằng tiếng Mông ríu rít mà ấm áp, hầu như không cần nhiều mặc cả, bởi họ trao nhau niềm tin và sự chân thật của người miền núi. Chiếc gùi ấy đã đi vào đời sống, trở thành một nét văn hóa không thể tách rời của đồng bào Sà Phìn.

Hương vị cao nguyên đá

Chợ lùi Sà Phìn còn là nơi mang đậm sắc màu và hương vị của ẩm thực vùng cao - một sự chiêu đãi ấm lòng giữa cái lạnh miền đá xám. Nồi thắng cố ngựa nghi ngút khói, với hương thơm đặc trưng của thịt và xương ngựa hòa quyện cùng gia vị núi rừng, luôn là tâm điểm thu hút.

Bên cạnh là thúng mèn mén vàng óng (bột ngô đồ chín), bánh tam giác mạch dẻo thơm được làm từ những cánh hoa nở tím triền núi vào mỗi mùa thu. Tất cả hòa quyện trong mùi rượu ngô men lá cay nồng - thứ rượu khiến người ta cười dễ hơn, nói nhiều hơn, và quên đi cái giá lạnh. Những chiếc ghế nhỏ vây quanh nồi thắng cố bốc khói, nơi mọi người xích lại gần nhau, cùng chia sẻ miếng ăn, câu chuyện, tạo nên một bức tranh ẩm thực đầy tính cộng đồng.

Độc đáo chợ lùi Sà Phìn giữa cao nguyên đá- Ảnh 4. — Khu ẩm thực được nhiều người ghé thăm

Quan trọng hơn, nếu buôn bán là lý do, thì tìm bạn, gặp người quen, thậm chí hò hẹn là mục đích thầm kín của nhiều người trẻ. Với trai thanh gái tú người Mông, phiên chợ là ngày hội lớn, là dịp để bày tỏ tình cảm một cách công khai mà vẫn e ấp.

Chúng tôi bắt gặp những đôi trai gái đi chợ cùng nhau, áo váy còn vương hương lanh mới, trao nhau nụ cười bẽn lẽn. Giữa không gian chợ rộn rã, họ đã bắt đầu những câu chuyện, những lời hứa hẹn sẽ kéo dài suốt sáu ngày vắng chợ tiếp theo. Chợ lùi Sà Phìn chính là một phiên chợ tình tự nhiên nhất của cao nguyên đá.

Giờ đây, chợ lùi Sà Phìn không chỉ là nơi gặp gỡ của đồng bào vùng cao, mà còn là điểm dừng chân yêu thích của du khách. Người dân nơi đây cũng đã quen với ống kính của du khách. Khi biết mình lọt khung hình, họ nở nụ cười hiền hậu, tự nhiên như chính mảnh đất này.

Từ chợ Sà Phìn, du khách có thể tiếp tục hành trình khám phá những điểm di sản khác: thăm Dinh thự họ Vương - "phủ vua Mèo" một thời uy nghi; ghé bản Lao Xa với những ngôi nhà trình tường và làng nghề chạm bạc cổ truyền; hay đến phố cổ Đồng Văn, nơi thời gian như ngừng lại giữa tiếng khèn Mông réo rắt.

Buổi trưa, khi nắng đã hong khô lớp sương sớm, chợ dần vãn. Những gùi hàng vơi, những nồi thắng cố cạn, chỉ còn lại tiếng bước chân người lẫn trong gió mang theo những món đồ mới, những câu chuyện vui và năng lượng cho tuần làm việc sắp tới.

Sáu ngày nữa, chợ lại họp - lại lùi một ngày - nhưng tình người, sắc màu và hồn văn hóa vẫn vương lại trên vùng cao nguyên đá. Bởi ở Sà Phìn, chợ không chỉ là nơi buôn bán, mà còn là nơi lưu giữ ký ức và hơi thở cuộc sống của người vùng cao Tuyên Quang.

Nguồn: https://thanhnien.vn/doc-dao-cho-lui-sa-phin-giua-cao-nguyen-da-185251113162632697.htm