Bảo tồn di sản thiên nhiên gắn với phát triển bền vững

Cập nhật ngày: 24/04/2025 13:26:36

ĐTO – Sau hành trình dài nỗ lực “Đưa đàn Sếu trở về” của cộng đồng nói chung và tỉnh Đồng Tháp nói riêng, đặc biệt là những người bạn đến từ Vương quốc Thái Lan, cuối tuần qua, tại Vườn Quốc gia (VQG) Tràm Chim, huyện Tam Nông, UBND tỉnh Đồng Tháp đã long trọng tổ chức Chương trình tiếp nhận 6 cá thể Sếu đầu đỏ đầu tiên từ Thái Lan về Việt Nam. Sự kiện không chỉ là cột mốc quan trọng trong công tác bảo tồn Sếu, mà còn là biểu tượng sống động của tình hữu nghị quốc tế, tinh thần chung tay bảo vệ thiên nhiên không biên giới, không phân biệt màu da sắc tộc…

Nông dân vùng đệm Vườn Quốc gia Tràm Chim nỗ lực thay đổi tập quán sản xuất, hướng đến sản xuất lúa sinh thái giảm tác động tiêu cực đến môi trường

Những cánh chim trở về – đánh thức ký ức và hy vọng

Trong ký ức của bao người dân Đồng Tháp Mười, hình ảnh Sếu đầu đỏ thanh tao đã in sâu vào tâm khảm, gắn liền với khung cảnh thanh bình của vùng đất. Những vũ điệu uyển chuyển giữa bạt ngàn cỏ năng xanh mướt tựa như khúc nhạc giao hòa giữa con người và thiên nhiên. Thế nhưng, theo dòng chảy thời gian, bóng dáng ấy dần khuất xa, lần cuối cùng Sếu về VQG Tràm Chim là năm 2021, để lại bao nỗi niềm trăn trở trong lòng những người nặng tình với cảnh sắc quê hương.

Sau thời gian bền bỉ trên hành trình phục hồi sinh cảnh, cải tạo môi trường sống và xây dựng một đề án bảo tồn đầy tâm huyết, Đồng Tháp đã hân hoan đón chào những cá thể Sếu đầu tiên trở về mái nhà xưa – VQG Tràm Chim. Ông Nguyễn Văn Mẫn ngụ ấp Phú Xuân, xã Phú Đức, huyện Tam Nông là 1 trong 15 thành viên của Đội tuyên truyền bảo vệ Sếu đầu đỏ và các loài chim hoang dã tại VQG Tràm Chim và cũng là một trong những nông dân đầu tiên của xã Phú Đức tham gia mô hình sản xuất lúa thân thiện với môi trường, sản xuất lúa theo hướng hữu cơ ở khu vực vùng đệm của VQG ngay từ những ngày đầu, rất cảm xúc khi được nhìn thấy những “người bạn Sếu đầu đỏ”, nhiều năm vắng bóng nay đã trở về có mặt tại VQG Tràm Chim. “Tôi thấy tự hào nhưng cũng cảm nhận trách nhiệm của mình nhiều hơn. Bởi để có thể giúp mở rộng không gian sống ngoài tự nhiên cho Sếu đầu đỏ thì chỉ một vài nông dân như tôi thay đổi tập quán sản xuất lúa vẫn là chưa đủ mà cần có sự tham gia nhiều hơn từ cộng đồng. Vì vậy, sắp tới, tôi quyết tâm sẽ cùng các ngành, các cấp tiếp tục vận động, tuyên truyền bà con nông dân thay đổi tập quán sản xuất. Tôi rất hy vọng với những thay đổi của chúng tôi sẽ giúp Sếu đầu đỏ mở rộng hơn không gian sống theo đúng kỳ vọng”- ông Nguyễn Văn Mẫn chia sẻ.

Trong niềm xúc động sâu sắc, tại buổi lễ tiếp nhận 6 cá thể Sếu đầu đỏ, ông Lê Minh Hoan – Phó Chủ tịch Quốc hội, đã chia sẻ: “Sự kiện tiếp nhận 6 cá thể Sếu đầu đỏ từ Thái Lan không chỉ là sự kiện tiếp nhận một loài chim quý hiếm, mà còn là hành động cao đẹp, thể hiện triết lý phát triển hài hòa giữa con người và thiên nhiên. Bởi lẽ, thiên nhiên có thể tồn tại vắng bóng con người, nhưng sự sống của con người luôn gắn liền và phụ thuộc vào thiên nhiên”.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhắn gửi: “Hạnh phúc không đến từ những điều lớn lao, mà bắt đầu từ những hành động nhỏ. Muốn thay đổi tương lai, ta phải thay đổi cách nghĩ hôm nay – như cách người nông dân Tràm Chim đang chuyển mình từng ngày”.

Khách du lịch tham quan, ngắm chim hoang dã tại Vườn Quốc gia Tràm Chim

Bảo tồn thiên nhiên – Kiến tạo tăng trưởng xanh cho tương lai

Việc tiếp nhận 6 cá thể Sếu đầu đỏ từ Vương quốc Thái Lan trở về VQG Tràm Chim không chỉ là một sự kiện mang tính biểu tượng của hợp tác quốc tế, mà còn là bước đi quan trọng trong định hướng phát triển bền vững của tỉnh Đồng Tháp. Đây là “trái ngọt” của hành trình dài bền bỉ gìn giữ di sản thiên nhiên, hồi sinh hệ sinh thái đất ngập nước và kiến tạo những giá trị phát triển mới cho tương lai.

Theo đồng chí Lê Quốc Phong – Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp, Đề án bảo tồn Sếu đầu đỏ là một phần trọng tâm trong chiến lược phát triển xanh của tỉnh. Đồng chí Lê Quốc Phong khẳng định: “Việc tiếp nhận thành công 6 cá thể Sếu từ Thái Lan là kết quả của sự đồng lòng giữa chính quyền, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế và đặc biệt là người dân địa phương. Nó minh chứng rằng, khi cộng đồng cùng chung tay, thiên nhiên sẽ hồi sinh”.

Không chỉ dừng lại ở việc bảo tồn một loài chim quý hiếm, Đồng Tháp đang từng bước định hình nền tảng phát triển nông nghiệp bền vững gắn với bảo vệ môi trường. Tại vùng đệm VQG Tràm Chim, mô hình “Cánh đồng lúa sếu” ở các xã: Tân Công Sính, Phú Đức đang phát huy hiệu quả rõ nét. Người dân mạnh dạn thay đổi tập quán canh tác, giảm sử dụng thuốc trừ sâu, mở rộng diện tích sản xuất thân thiện với môi trường. Nhờ vậy, hệ thủy sinh và các loài chim hoang dã bắt đầu trở lại, từng bước tạo lập hệ sinh thái bền vững – nền móng quan trọng cho sự hồi sinh của đàn Sếu đầu đỏ.

Song song với việc khuyến khích mở rộng vùng canh tác lúa sinh thái phục vụ Đề án bảo tồn Sếu đầu đỏ, huyện Tam Nông còn là một trong những địa phương đi đầu trong chuyển đổi mô hình sản xuất nông nghiệp theo hướng tuần hoàn, bền vững và hài hòa với thiên nhiên.

Nhiều mô hình canh tác tiên tiến đã được triển khai như: “Sản xuất nông nghiệp tuần hoàn, hiện đại và phát thải thấp”; “Sản xuất lúa sinh thái kết hợp bảo tồn và phát triển Sếu đầu đỏ”; “Đề án phát triển bền vững 1 triệu hec-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030”… Các mô hình này không chỉ giúp nông dân giảm chi phí đầu vào, tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, mà còn hạn chế tác động xấu đến môi trường, bảo tồn hệ sinh thái tự nhiên. Việc khai thác đa giá trị trên cùng một đơn vị diện tích cũng góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện sinh kế cho người dân. Đây chính là minh chứng rõ ràng cho nỗ lực thay đổi tư duy sản xuất của người nông dân từ sản xuất đơn thuần sang sản xuất sinh thái góp phần xây dựng nền kinh tế xanh bền vững cho Đồng Tháp hôm nay và mai sau.

“Tiếng hót gọi đàn” – Sếu đầu đỏ tại Vườn Quốc gia Tràm Chim  (Ảnh tư liệu: Đoàn Hồng)

Về lợi ích từ việc gắn kết giữa bảo tồn thiên nhiên và phát triển nông nghiệp xanh tại huyện Tam Nông, bà Bùi Minh Nguyệt – đại diện Công ty WildTour (TP Hồ Chí Minh) nhận định, việc Đồng Tháp triển khai Đề án bảo tồn Sếu đầu đỏ, đồng thời phát triển các mô hình sản xuất nông nghiệp xanh đã tạo nên sự cộng hưởng tích cực trong phát triển du lịch sinh thái tại địa phương. “Thời gian gần đây, nhiều đoàn khách của công ty khi đến tham quan VQG Tràm Chim đều bày tỏ sự thích thú trước những trải nghiệm phong phú, chân thực. Ngoài các dịch vụ quen thuộc như: ngắm chim, quan sát động vật hoang dã trong môi trường tự nhiên, du khách còn có cơ hội tham gia các hoạt động độc đáo như: một ngày làm nông dân mùa gặt, tham quan trải nghiệm mùa nước nổi, khám phá những cánh đồng lúa sinh thái… Những trải nghiệm này không chỉ giúp du khách khám phá vẻ đẹp thiên nhiên, mà còn cảm nhận sâu sắc nếp sống gắn bó, hài hòa với môi trường của người dân Đồng Tháp. Đây chính là hướng đi bền vững, vừa giúp bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên, vừa tạo cơ hội tăng thêm thu nhập cho nông dân thông qua phát triển du lịch gắn với nông nghiệp xanh đáp ứng đúng nhu cầu ngày càng cao của du khách hiện đại”. – bà Bùi Minh Nguyệt nói.

Đồng Tháp đang từng bước khẳng định vị thế là địa phương tiên phong trong bảo tồn di sản thiên nhiên gắn với phát triển bền vững. Từ những cánh đồng lúa sinh thái đến những cánh chim Sếu đầu đỏ trở về, tất cả đều là minh chứng cho một cách làm bài bản, đầy tâm huyết và trách nhiệm. Khi con người sống chan hòa với thiên nhiên, thiên nhiên cũng sẽ rộng lòng đáp lại. Từ vùng đất ngập nước Tràm Chim, một thông điệp xanh đang lan tỏa, bảo tồn không phải là sự giữ gìn đơn thuần, mà là khởi nguồn cho những giá trị mới, nơi kinh tế, môi trường và văn hóa cùng song hành phát triển. Hành trình này sẽ còn dài, nhưng những gì Đồng Tháp đang làm hôm nay chính là đặt những viên gạch đầu tiên vững chắc cho một tương lai xanh, hài hòa và đầy hy vọng.

Mỹ Lý