Duy trì làn điệu dân gian cho trẻ em vùng cao

Quảng Ninh có kho tàng đồ sộ với hàng trăm làn điệu dân ca của các dân tộc Dao, Tày, Sán Dìu, Sán Chay... Đây là những di sản kết tinh từ trí tuệ bao đời, mang theo giá trị văn hóa, lịch sử, nhân văn sâu sắc. Thời gian qua tỉnh và các địa phương trong tỉnh đã và đang nỗ lực gìn giữ và bảo tồn các làn điệu dân ca tại các địa phương vùng cao trên địa bàn.

Lớp học hát Then, đàn Tính tại thôn Nà Làng (xã Bình Liêu).

Là tỉnh miền núi, biên giới, hải đảo có 42 thành phần dân tộc thiểu số cùng sinh sống với trên 162.000 người, chiếm trên 12% dân số toàn tỉnh, nhiều nhất là dân tộc Dao, Tày, Sán Dìu, Hoa… tập trung chủ yếu ở các xã miền núi như: Điền Xá, Bình Liêu, Lục Hồn, Ba Chẽ, Tiên Yên... Trong thời gian qua, công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, trong đó duy trì làn điệu dân gian cho trẻ em vùng DTTS được các cấp, các ngành, địa phương trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh quan tâm và đạt được những kết quả quan trọng.

Hát Then là di sản văn hóa phi vật thể độc đáo của người Tày trên địa bàn tỉnh nói chung, xã Bình Liêu nói riêng. Nhằm phát huy giá trị của hát Then, thời gian qua, xã Bình Liêu đã có nhiều giải pháp, biện pháp để bảo tồn, lưu giữ và quảng bá các làn điệu Then, đặc biệt trong các dịp lễ hội lớn trong và ngoài tỉnh và mở các lớp học hát Then – đàn Tính cho thanh thiếu nhi trên địa bàn xã.

Hiện nay, trên địa bàn xã Bình Liêu đang duy trì 5 CLB văn nghệ hát Then. Các CLB được tổ chức như một sân chơi đặc biệt, vừa nuôi dưỡng tâm hồn, vừa góp phần giữ gìn bản sắc dân tộc. Thông qua âm nhạc, các em thêm tự tin, rèn luyện khả năng biểu diễn trước đám đông và gắn kết bạn bè với nhau hơn.

Cùng với Bình Liêu, các xã Tiên Yên, Điền Xá, Đông Ngũ là các xã vùng cao của tỉnh, trên địa bàn các xã có 17 dân tộc cùng sinh sống, DTTS chiếm 52%, sắc màu văn hóa chủ yếu được bảo tồn và phát huy trong cộng đồng các dân tộc Tày, Dao, Sán Dìu và người Sán Chỉ. Để giữ gìn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống của đồng bào các dân tộc trên địa bàn, đặc biệt đối với trẻ em, các xã đã chỉ đạo các trường học có đông đồng bào DTTS tuyên truyền, vận động các trường học phối hợp với các đoàn thể tổ chức các buổi ngoại khóa như dạy múa, đàn, hát để nhằm duy trì các nét văn hóa của các dân tộc không bị mai một.

Tiêu biểu như Điểm trường phân hiệu III (Trường Mầm non xã Tiên Yên) có 18 lớp học, trên 360 học sinh, chiếm 90% là học sinh DTTS, đa số là dân tộc Tày. Để tuyên truyền giữ gìn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống của đồng bào dân tộc Tày cho các em học sinh, Điểm trường phân hiệu III (Trường Mầm non xã Tiên Yên) đã xây dựng một khu nhà sàn để trưng bày các nông sản đặc trưng của đồng bào dân tộc, bên cạnh đó vào những dịp lễ hội nhà trường đều cho các em tham gia và trải nghiệm các hoạt động của lễ hội. Qua các hoạt động giáo dục của nhà trường, các em cảm thấy tự hào về dân tộc mình và cố gắng nỗ lực học tập thật tốt để sau này trở thành những người công dân có ích cho xã hội.

Cô giáo dạy học sinh múa và hát Then tại Điểm trường phân hiệu III (Trường Mầm non xã Tiên Yên).

Cô giáo Hà Thị Liên, Phó Hiệu trưởng Trường Mầm non xã Tiên Yên chia sẻ: Để giáo dục, duy trì và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống của đồng bào dân tộc cho các em học sinh, nhà trường đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, bằng cách lồng ghép vào các tiết học ngoại khóa, đồng thời cử giáo viên đến các nghệ nhân để học hỏi các làn điệu dân ca của các dân tộc, sau đó về dạy lại cho các em học sinh; vận động các phụ huynh may các trang phục dân tộc để các em mặc đến lớp và các sự kiện của nhà trường.

Cùng với các xã vùng cao trên toàn tỉnh, xã Tiên Yên có đông người dân tộc thiểu số, trong đó chủ yếu là đồng bào dân tộc Sán Chay. Soóng cọ là một loại hình dân ca được bà con gìn giữ qua nhiều thế hệ, trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người dân nơi đây.

Để bảo tồn và phát huy các làn điệu dân ca của đồng bào dân tộc Sán Chay, hằng năm Đoàn Thanh niên xã đã phối hợp với các trường học trên địa bàn mở các lớp năng khiếu dạy Soóng cọ và mời các nghệ nhân tham gia truyền dạy cho học sinh. Qua đó, góp phần gìn giữ một di sản văn hóa tinh thần quý báu, thể hiện truyền thống tốt đẹp và bản sắc riêng của dân tộc Sán Chay.

Dân ca, dân vũ được hình thành trong đời sống lao động, tình cảm và các sinh hoạt cộng đồng dân tộc thiểu số, gắn với đời sống, tinh thần của đồng bào. Việc giữ gìn, trao truyền và phát huy những giá trị đặc sắc về dân ca, dân vũ truyền thống của các dân tộc thiểu số của các xã vùng cao trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, góp phần nâng cao nhận thức và lòng tự hào của người dân trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá truyền thống dân tộc.

Ngọc Trâm

Nguồn: https://baoquangninh.vn/duy-tri-lan-dieu-dan-gian-cho-tre-em-em-vung-cao-3384794.html