Gia đình số – kết nối yêu thương trong kỷ nguyên công nghệ

Trong dòng chảy không ngừng nghỉ của thời đại số, mỗi chúng ta đều đang sống giữa cơn lốc của chuyển đổi công nghệ, trí tuệ nhân tạo, mạng xã hội, điện thoại thông minh và cả những tiện ích số hiện diện trong từng ngóc ngách của đời sống hàng ngày. Những thay đổi ấy không chỉ diễn ra trong lĩnh vực kinh tế, giáo dục, văn hóa mà còn chạm sâu vào “tế bào của xã hội” - chính là gia đình.

Trong thời đại công nghệ, thách thức lớn không chỉ là bắt kịp xu thế mà làm sao để công nghệ trở thành chiếc cầu nối yêu thương thay vì một bức tường vô hình chia cách các thế hệ. Làm sao để mỗi gia đình, đặc biệt ở các địa phương như Sơn La, vừa hội nhập số, vừa giữ gìn những giá trị truyền thống. Gia đình cần chủ động xây dựng “văn hóa số yêu thương”, nơi công nghệ phục vụ kết nối, giáo dục, gìn giữ bản sắc. Khi đó, công nghệ sẽ là lực đẩy cho một Sơn La phát triển, hiện đại mà vẫn đậm đà nhân văn.

Trong đời sống gia đình hiện đại, công nghệ giống như một con dao hai lưỡi: nếu biết sử dụng đúng cách, nó có thể trở thành công cụ hữu hiệu để kết nối yêu thương, chia sẻ, học tập và phát triển; nhưng nếu lạm dụng hoặc thiếu định hướng, công nghệ lại dễ biến thành rào cản vô hình, khiến các thành viên xa cách, giảm tương tác thực tế và làm xói mòn những giá trị truyền thống vốn là nền tảng của gia đình. Không ai có thể phủ nhận rằng công nghệ đang mang lại những thay đổi to lớn cho đời sống gia đình hiện đại. Từ việc quản lý chi tiêu qua ứng dụng điện thoại, gọi video kết nối người thân xa quê, học trực tuyến cho con cái, đến các nhóm gia đình trên Zalo, Facebook...; công nghệ giúp xóa nhòa khoảng cách không gian, tiết kiệm thời gian và mở rộng khả năng tiếp cận thông tin. Thế nhưng, mặt trái của công nghệ cũng đang hiện hữu rõ nét. Nhiều cha mẹ mải mê điện thoại mà quên mất thời gian trò chuyện với con. Trẻ em bị cuốn vào thế giới ảo, thụ động, giảm vận động thể chất, sa sút khả năng giao tiếp xã hội. Bữa cơm gia đình – nơi từng là biểu tượng thiêng liêng của sự đoàn tụ giờ đây có thể bị lấn át bởi những chiếc màn hình sáng loá. Ở Sơn La, những chuyển biến này cũng đang diễn ra, không ồn ào nhưng đủ mạnh để làm thay đổi nhịp sống gia đình nơi vùng cao. Trong nhiều gia đình dân tộc thiểu số, trẻ em đã biết sử dụng mạng xã hội trước cả khi thành thạo tiếng mẹ đẻ. Người lớn bị cuốn vào những “trận chiến bàn phím”, những tin giả mạo, hay mê muội với livestream bán hàng, mê tín dị đoan số hóa... Vấn đề đặt ra là: Chúng ta sẽ chọn công nghệ là công cụ phục vụ cho yêu thương, hay để nó trở thành thứ làm rạn nứt các mối quan hệ thiêng liêng trong gia đình.

Gia đình số không đơn thuần là việc sử dụng các thiết bị công nghệ, mà cốt lõi nằm ở sự chuyển biến trong tư duy yêu thương – nơi mỗi hành động, mỗi kết nối đều được dẫn dắt bởi sự thấu hiểu, chia sẻ và gìn giữ các giá trị gia đình trong môi trường số hóa. Khái niệm “gia đình số” không nên chỉ dừng lại ở việc một gia đình có nhiều thiết bị điện tử, biết dùng mạng xã hội, hay ứng dụng công nghệ vào đời sống. Sâu xa hơn, đó là một gia đình biết vận dụng công nghệ để duy trì, nuôi dưỡng và lan tỏa yêu thương, trong sự hòa quyện giữa hiện đại và truyền thống. Trong một gia đình số lý tưởng, công nghệ giúp kết nối các thành viên ở xa, giúp con học tốt hơn, cha mẹ tiếp cận kiến thức nuôi dạy con hiện đại, giúp ông bà cập nhật tin tức và không bị “tụt hậu” khỏi thế giới. Nhưng điều quan trọng hơn, công nghệ phải được sử dụng có kiểm soát, có chọn lọc, và đặt trong nền tảng của sự chia sẻ, đồng cảm. Một gia đình thông minh không phải là gia đình có nhiều thiết bị hiện đại nhất, mà là nơi các thành viên biết dành thời gian chất lượng cho nhau, biết nói lời yêu thương trực tiếp chứ không chỉ qua tin nhắn, biết đặt điện thoại xuống để lắng nghe, cùng nhau trải nghiệm và học hỏi. Để làm được điều đó, vai trò của cha mẹ là vô cùng quan trọng. Họ cần trở thành những “công dân số có trách nhiệm”, hướng dẫn con cái cách sử dụng công nghệ an toàn, nhân văn; đồng thời trở thành tấm gương trong việc cân bằng giữa thế giới số và đời sống thật.

Tại Sơn La, hành trình chuyển đổi số không chỉ dừng lại ở việc hiện đại hóa đời sống, mà còn là quá trình kết nối yêu thương trong mỗi gia đình, giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống và từng bước xây dựng một tương lai số bền vững, giàu bản sắc. Là một tỉnh miền núi biên giới, Sơn La đang có nhiều cơ hội và thách thức trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia. Theo báo cáo của UBND tỉnh, hiện nay Sơn La đang tích cực triển khai các chương trình như “chuyển đổi số trong nông nghiệp”, “nông thôn số”, “chính quyền điện tử”… Tuy nhiên, để chuyển đổi số thành công và bền vững, không thể thiếu vai trò của mỗi gia đình – đơn vị đầu tiên tiếp nhận và lan tỏa những giá trị của xã hội số. Trong các gia đình Sơn La hôm nay, yêu thương cần được tái định nghĩa phù hợp với bối cảnh mới: không chỉ là chăm sóc nhau về vật chất mà còn là đồng hành trong học tập, định hướng sử dụng công nghệ, giữ gìn văn hóa truyền thống trong thời đại số. Sơn La có trên 80% dân số là người dân tộc thiểu số. Đây không chỉ là thách thức về mặt ngôn ngữ, nhận thức mà còn là cơ hội gìn giữ bản sắc văn hóa trong quá trình hội nhập. Trong bối cảnh mạng xã hội chi phối mạnh mẽ tư duy giới trẻ, thì việc khuyến khích các gia đình dân tộc truyền lại ngôn ngữ, chữ viết, phong tục qua hình thức số như: video ngắn, podcast bằng tiếng dân tộc, câu chuyện cổ tích bản địa… sẽ vừa là phương pháp truyền thống, vừa là ứng dụng sáng tạo của công nghệ. Phong trào “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” gắn với xây dựng nông thôn mới, bảo vệ môi trường, phòng chống tệ nạn xã hội… cũng cần được “số hóa”, trở thành nội dung lan tỏa mạnh mẽ trên các nền tảng mạng xã hội, hướng tới hình ảnh gia đình Sơn La xanh - sạch - hiện đại – nghĩa tình.

Kết nối yêu thương không chỉ xuất phát từ tình cảm giữa các cá nhân, mà còn là sợi dây gắn kết cộng đồng lại với nhau. Đó là trách nhiệm chung, đòi hỏi mỗi người cùng chung tay vun đắp để xây dựng một xã hội nhân ái và bền vững. Để xây dựng gia đình số thực chất, bền vững, cần có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị - xã hội, trong đó Hội Liên hiệp Phụ nữ, Đoàn thanh niên, trường học, chính quyền cơ sở... đóng vai trò quan trọng. Những chương trình như “Cha mẹ học cùng con trong thời đại số”, “Kỹ năng số cho trẻ em vùng cao”, “Gia đình không mạng xã hội trong 1 ngày”... nên được tổ chức rộng khắp, sáng tạo và linh hoạt theo vùng miền.

Bên cạnh đó, báo chí, truyền thông địa phương cần đóng vai trò dẫn dắt trong việc nâng cao nhận thức, cung cấp thông tin chính thống, lan tỏa câu chuyện tích cực về gia đình số, làm nổi bật những mô hình gia đình văn hóa tiêu biểu tại cơ sở.

Không thể không nhắc đến trách nhiệm của chính mỗi cá nhân trong gia đình. Chỉ khi từng thành viên hiểu rõ giá trị của kết nối thực, biết sử dụng công nghệ đúng lúc, đúng cách, thì công nghệ mới thực sự trở thành “cầu nối yêu thương” thay vì “khoảng cách số”.

Gia đình là tế bào của xã hội, và trong kỷ nguyên số, gia đình số trở thành hạt nhân quan trọng để hình thành nên một xã hội số nhân văn. Khi công nghệ được ứng dụng hài hòa trong đời sống gia đình, những giá trị yêu thương, gắn kết và trách nhiệm càng được lan tỏa mạnh mẽ hơn. Gia đình từ bao đời nay vẫn luôn là gốc rễ bền vững của văn hóa, là điểm xuất phát hình thành nhân cách, đạo đức, và cũng là nơi nương náu cuối cùng của mỗi con người trước sóng gió cuộc đời. Dù xã hội đổi thay ra sao, dù công nghệ có phát triển đến mức nào, thì giá trị cốt lõi ấy vẫn không thay đổi. Tuy nhiên, trong bối cảnh chuyển đổi số toàn diện hiện nay, nơi mà mọi tương tác xã hội dần dịch chuyển lên không gian mạng, thì gia đình cũng không thể đứng ngoài cuộc. Câu hỏi đặt ra không phải là “Gia đình có cần số hóa hay không?” mà là: “Gia đình sẽ số hóa như thế nào để vẫn giữ được bản chất là chiếc nôi của yêu thương và nền tảng cho sự phát triển xã hội bền vững”. Bởi lẽ, nếu không có sự dẫn dắt bằng nhận thức đúng đắn, chuyển đổi số trong gia đình có thể vô tình biến thành cuộc sống số hóa lạnh lẽo - nơi mỗi người là một thiết bị cá nhân, một tài khoản riêng biệt, cùng tồn tại dưới một mái nhà nhưng không còn kết nối cảm xúc. Trái lại, khi được dẫn dắt bằng tình yêu thương và sự hiểu biết, công nghệ có thể trở thành cầu nối thế hệ, là công cụ để cha mẹ giáo dục con cái thông minh. 

Trong hành trình kiến tạo tương lai bền vững cho Sơn La, vùng đất thấm đẫm bản sắc và giàu tiềm năng, gia đình số chính là điểm tựa căn bản. Khi từng gia đình trở thành tế bào sống động của xã hội số, kết nối yêu thương, ứng dụng công nghệ thông minh, phát triển kinh tế hộ gia đình gắn với gìn giữ văn hóa dân tộc và môi trường sống nhân văn, thì cũng là lúc một nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện được hình thành. Mỗi gia đình số không chỉ là một đơn vị tiêu dùng thông minh, mà còn là một “viện bảo tàng sống” lưu giữ hồn cốt dân tộc, một trung tâm sáng tạo và lan tỏa giá trị. Từng mái ấm tử tế được nuôi dưỡng bằng yêu thương và công nghệ sẽ là viên gạch vững vàng góp phần xây dựng Sơn La hiện đại, giàu đẹp mà vẫn thắm đượm hồn thiêng núi rừng Tây Bắc./.

Nguyễn Thị Vân - Trường Chính trị tỉnh Sơn La

Nguồn: https://sonla.dcs.vn/tin-tuc-su-kien/noi-dung/gia-dinh-so-ket-noi-yeu-thuong-trong-ky-nguyen-cong-nghe-5545.html