Giáo dục học đường trước thách thức của thuốc lá điện tử

Phòng chống tác hại thuốc lá trong học đường là hành động thiết thực để bảo vệ thế hệ tương lai khỏi hiểm họa khói thuốc.

Trong những năm gần đây, tình trạng học sinh sử dụng thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, đang có xu hướng gia tăng đáng lo ngại.

Theo thống kê của Bộ Y tế, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong nhóm tuổi từ 13 đến 17 đã tăng nhanh chóng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% vào năm 2023.

Đáng chú ý, ở nhóm tuổi 13-15, con số này đã tăng hơn gấp đôi chỉ trong vòng một năm, từ 3,5% năm 2022 lên đến 8% năm 2023.

Mỗi học sinh cần được trang bị kiến thức để nói “không” với thuốc lá; mỗi thầy cô giáo cần là tấm gương không hút thuốc; mỗi nhà trường cần trở thành môi trường học tập an toàn, không có khói thuốc.

Đây là những con số đáng báo động, cho thấy thuốc lá đang âm thầm xâm nhập vào môi trường học đường. Thuốc lá không chỉ là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh lý nghiêm trọng mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến hành vi, lối sống và nhân cách của học sinh nếu không được kiểm soát kịp thời.

Môi trường học đường chính là nơi định hình nhân cách, kiến thức và lối sống của thế hệ trẻ, do đó, việc phòng chống tác hại của thuốc lá trong trường học cần được xem là nhiệm vụ cấp bách và lâu dài của toàn xã hội.

Nhận thức được điều đó, trong thời gian qua, nhiều cơ sở giáo dục trên cả nước đã tích cực triển khai mô hình “Trường học không khói thuốc” với các hành động cụ thể như treo biển cấm hút thuốc tại những khu vực công cộng, không cho phép mua bán, sử dụng thuốc lá trong khuôn viên nhà trường, đưa nội dung không hút thuốc vào tiêu chí thi đua của giáo viên, học sinh.

Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền giáo dục được chú trọng bằng việc lồng ghép kiến thức phòng chống tác hại của thuốc lá vào các tiết học, tổ chức các hoạt động ngoại khóa, sân khấu hóa, vẽ tranh, thiết kế bài giảng và các cuộc thi tìm hiểu dành cho học sinh.

Tiêu biểu là hai cuộc thi cấp quốc gia được tổ chức trong năm 2025 là cuộc thi vẽ tranh tuyên truyền về tác hại của thuốc lá với chủ đề “Vì cuộc sống xanh - Nói không với thuốc lá” và cuộc thi “Tìm hiểu về tác hại của thuốc lá và thuốc lá điện tử” do Viện Nghiên cứu Thanh niên phối hợp với Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế tổ chức.

Hai cuộc thi đã thu hút sự tham gia của hơn 200.000 thiếu nhi trên toàn quốc với hàng trăm nghìn bài dự thi được đầu tư kỹ lưỡng về nội dung, hình thức và thông điệp truyền thông.

Thông qua các tác phẩm dự thi, các em không chỉ thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về tác hại của thuốc lá mà còn bày tỏ những quan điểm, suy nghĩ và đề xuất những giải pháp cụ thể để góp phần xây dựng môi trường học đường an toàn, không khói thuốc.

Các bài viết, bài trắc nghiệm và tranh vẽ đều mang thông điệp rõ ràng, sáng tạo, thể hiện mong muốn mạnh mẽ được sống trong môi trường trong lành và quyết tâm đẩy lùi tệ nạn hút thuốc trong học sinh.

Sự tham gia tích cực của học sinh trong các hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá cho thấy hiệu quả rõ rệt của việc trao quyền và khuyến khích tiếng nói của học sinh trong những vấn đề liên quan đến sức khỏe và môi trường sống. Không chỉ là người học, các em còn đang trở thành những “đại sứ truyền thông”, mang theo thông điệp phòng chống thuốc lá đến với gia đình, bạn bè và cộng đồng.

Bên cạnh học sinh, đội ngũ giáo viên đóng vai trò nòng cốt trong công tác tuyên truyền, giáo dục và làm gương trong việc xây dựng môi trường học đường không khói thuốc.

Nhằm phát huy vai trò này, năm 2025, Báo Giáo dục và Thời đại đã phát động cuộc thi “Thiết kế bài giảng về phòng, chống tác hại của thuốc lá, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng” dành cho giáo viên trung học cơ sở và trung học phổ thông trên toàn quốc.

Cuộc thi không chỉ là cơ hội để giáo viên thể hiện năng lực chuyên môn và sự sáng tạo trong giảng dạy mà còn là cách thiết thực để lan tỏa thông điệp phòng chống thuốc lá trong học đường thông qua các bài giảng sinh động, dễ hiểu, phù hợp với tâm lý lứa tuổi học sinh.

Việc tích cực đổi mới phương pháp giáo dục, xây dựng các bài học gắn với thực tiễn, có tính tương tác cao sẽ giúp học sinh chủ động nhận thức được tác hại của thuốc lá và trang bị kỹ năng phòng tránh từ sớm.

Việc xây dựng trường học không khói thuốc cần được thực hiện một cách đồng bộ, bài bản và lâu dài, gắn với các tiêu chí cụ thể như không có hiện tượng hút thuốc trong khuôn viên nhà trường.

Không có hoạt động mua bán, quảng cáo sản phẩm thuốc lá; có quy định cấm hút thuốc rõ ràng tại nơi công cộng; có kế hoạch hành động phòng chống tác hại thuốc lá; thường xuyên tổ chức các hoạt động truyền thông, giáo dục; không nhận tài trợ từ các công ty thuốc lá dưới bất kỳ hình thức nào.

Thực hiện nghiêm túc các tiêu chí này sẽ giúp học sinh được sống trong môi trường trong lành, an toàn, đồng thời xây dựng nếp sống văn minh, trách nhiệm trong học đường và toàn xã hội.

Phòng chống tác hại của thuốc lá trong trường học không chỉ là một khẩu hiệu mà cần trở thành hành động cụ thể, bền bỉ và toàn diện. Đó là trách nhiệm không của riêng ai, mà cần sự vào cuộc mạnh mẽ của toàn ngành giáo dục, y tế, gia đình và xã hội.

Mỗi học sinh cần được trang bị kiến thức để nói “không” với thuốc lá; mỗi thầy cô giáo cần là tấm gương không hút thuốc; mỗi nhà trường cần trở thành môi trường học tập an toàn, không có khói thuốc. Một thế hệ học sinh khỏe mạnh hôm nay chính là nền tảng cho một xã hội khỏe mạnh, tiến bộ và phát triển bền vững trong tương lai.

Nguồn: https://baodautu.vn/giao-duc-hoc-duong-truoc-thach-thuc-cua-thuoc-la-dien-tu-d406851.html