Giống lúa thích ứng mặn, mở hướng phát triển chuỗi ‘lúa thơm - tôm sạch’

CÀ MAU Giống lúa BL9 đang được mở rộng nhanh tại Cà Mau nhờ khả năng chịu mặn, ít sâu bệnh, năng suất ổn định và có triển vọng xây dựng thương hiệu gạo thơm của tỉnh.

Ít sâu bệnh, năng suất khá cao

Cuối năm 2023, giống lúa BL9 của tỉnh Cà Mau được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) công nhận lưu hành đặc cách. Ngay sau đó, Trung tâm Giống nông nghiệp tỉnh phối hợp với các địa phương đã đưa vào sản xuất và ghi nhận hiệu quả tích cực. Đặc biệt, gạo BL9 đã được các HTX trên địa bàn phát triển thành sản phẩm OCOP 3 sao, mở ra cơ hội mở rộng thị trường.

Giống lúa BL9 ra đời là bước ngoặt quan trọng, đánh dấu thành công mới của ngành nông nghiệp tỉnh Cà Mau. Ảnh: Trọng Linh.

Giống lúa thơm BL9 được Trung tâm Giống nông nghiệp tỉnh Cà Mau nghiên cứu, lai tạo từ tổ hợp RVT và OM4900. Thời gian sinh trưởng 100 - 105 ngày, chiều cao cây 95 - 105cm, số hạt chắc/bông 70 - 90 hạt, năng suất trung bình 5,5 - 7 tấn/ha. BL9 có khả năng chống chịu tốt rầy nâu, đạo ôn, sâu đục thân, bệnh khô vằn và vượt trội ở khả năng chịu mặn 4‰.

Qua nhiều vụ sản xuất thử nghiệm, BL9 chứng minh phù hợp với điều kiện sinh thái của tỉnh, nhất là vùng tôm - lúa. Nông dân đánh giá cao năng suất, chất lượng và khả năng mở rộng sản xuất. Ông Võ Đức Toàn (xã Hồng Dân) cho biết: “Lúa phát triển mạnh, ít sâu bệnh, đặc biệt chưa từng xuất hiện bệnh đạo ôn, năng suất các vụ đạt khoảng 800kg/công”.

Ông Trần Vũ Phong (Trung tâm Giống nông nghiệp Cà Mau) chia sẻ đặc tính giống lúa BL9. Ảnh: Trọng Linh.

Sau khi được công nhận lưu hành đặc cách, quy mô sản xuất BL9 tăng nhanh lên hàng trăm ha, riêng năm 2024 đạt hơn 700ha. Nhiều nông dân kỳ vọng đây sẽ là giống chủ lực mới. Ông Nguyễn Văn Trực (xã Ninh Quới) chia sẻ: “Giống này cho cơm dẻo, thơm lâu. Nếu được công nhận và xây dựng thành thương hiệu gạo thơm của tỉnh, bà con sẽ rất có lợi”.

Hiện các hộ và HTX sản xuất BL9 đã ký hợp đồng bao tiêu với nhiều doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh, giúp ổn định đầu ra và nâng niềm tin vào giống lúa do chính ngành nông nghiệp tỉnh nghiên cứu.

Nhân rộng giống lúa BL9 vùng tôm - lúa

Thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng giá trị gia tăng và phát triển bền vững, tỉnh Cà Mau đã triển khai mô hình thí điểm “Trồng giống lúa BL9 trên đất nuôi tôm” tại nhiều HTX. Mô hình cho kết quả khả quan và đang được nhân rộng.

Từ năm 2024, HTX Thanh Sơn (xã Vĩnh Mỹ) bắt đầu sản xuất, xay xát và kinh doanh gạo BL9. Sau khi đạt chuẩn OCOP 3 sao, sản phẩm đã tham gia nhiều hội chợ, tiếp cận rộng rãi người tiêu dùng.

Ông Trần Văn Ngỗ (trái), Giám đốc HTX Thanh Sơn thăm mô hình sản xuất giống lúa BL9. Ảnh: Trọng Linh.

Ông Trần Văn Ngỗ, Giám đốc HTX Thanh Sơn cho biết: “Lúa BL9 của HTX được chứng nhận VietGAP nên sản phẩm đảm bảo chất lượng và an toàn. Chúng tôi đang tích cực quảng bá, mở rộng thị trường tiêu thụ, hướng tới xây dựng thương hiệu gạo thơm của tỉnh”.

Ông Phạm Văn Mười, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Cà Mau nhấn mạnh: “Xây dựng thương hiệu lúa gạo là xu thế tất yếu. Tỉnh sẽ tiếp tục mở rộng diện tích lúa BL9, tạo điều kiện để các HTX tham gia sản xuất, xây dựng sản phẩm đạt tiêu chuẩn an toàn, chất lượng”.

Với phẩm chất gạo thơm ngon, khả năng thích nghi tốt và phù hợp cả thị trường nội địa lẫn xuất khẩu, BL9 được kỳ vọng trở thành thương hiệu gạo đặc trưng của tỉnh Cà Mau. Vụ lúa - tôm 2024 - 2025, tỉnh bố trí hơn 1.000ha gieo trồng giống lúa BL9. Giống lúa này chịu mặn tốt, thích nghi rất tốt với vùng đất nuôi tôm, đạt năng suất 6,5 - 7,5 tấn/ha.

Tại HTX Ba Đình (xã Vĩnh Lộc), mô hình thí điểm 95ha với 57 hộ tham gia được hỗ trợ 50% vật tư thiết yếu như giống lúa BL9, phân hữu cơ, thuốc sinh học. Cán bộ kỹ thuật được phân công theo dõi, hướng dẫn nông dân áp dụng kỹ thuật gieo sạ tiết kiệm giống, IPM (quản lý dịch hại tổng hợp), "3 giảm, 3 tăng", hạn chế thuốc hóa học.

Kết quả cuối vụ cho thấy lợi nhuận đạt hơn 43 triệu đồng/ha, cao hơn ruộng đối chứng khoảng 8 triệu đồng/ha. Nông dân đánh giá BL9 là giống thơm, dễ canh tác, kháng bệnh tốt và phù hợp với vùng tôm - lúa.

Tỉnh Cà Mau nhân rộng giống lúa BL9 trên đất nuôi tôm. Ảnh: Trọng Linh.

Năm 2025, ngành nông nghiệp Cà Mau khuyến cáo nông dân trong vùng sản xuất tôm - lúa đưa BL9 vào sản xuất 4.600ha. Ông Võ Đức Toàn, Giám đốc HTX Hòa Phát (xã Biển Bạch) cho biết đã trồng BL9 qua 4 vụ ở cả vùng mặn - ngọt, năng suất đều từ 7 tấn/ha trở lên. Ông Toàn cho biết HTX đã mở rộng diện tích sản xuất giống lúa BL9 lên 50ha trong năm 2025, trong đó 20ha theo hướng hữu cơ để phục vụ xuất khẩu.

Xã Vĩnh Lộc cũng định hướng mở rộng vùng sản xuất giống lúa BL9 lên 200ha trong năm 2025, đồng thời tiến tới xây dựng sản phẩm gạo BL9 đạt chuẩn OCOP, tạo nền tảng xây dựng thương hiệu gạo thơm của tỉnh.

Ông Phạm Văn Mười - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Cà Mau khẳng định: “BL9 rất phù hợp với vùng nuôi tôm. Tỉnh sẽ định hướng sản xuất theo quy trình hữu cơ, tăng cường liên kết với doanh nghiệp, hình thành cánh đồng lớn và xây dựng vùng nguyên liệu, xây dựng chuỗi giá trị ‘lúa thơm - tôm sạch’ đạt chuẩn xuất khẩu”.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/giong-lua-thich-ung-man-mo-huong-phat-trien-chuoi-lua-thom--tom-sach-d784193.html