Giữ nghề truyền thống, tạo thu nhập từ rượu cần

(GLO)- Những ngày này, nhiều người Jrai ở cao nguyên Gia Lai bắt đầu ủ rượu cần để thưởng thức cùng gia đình, cộng đồng trong dịp Tết. Những ghè rượu thơm nồng không chỉ là đặc sản gắn liền với văn hóa truyền thống mà còn mang lại thu nhập ổn định cho nhiều hộ dân.

Giữa nhịp sống hiện đại, mỗi ghè rượu cần không chỉ mang hương vị của núi rừng mà còn chứa đựng tình cảm, lòng hiếu khách và bản sắc bền vững của người Jrai. Rượu cần là thức uống không thể thiếu trong các dịp lễ, Tết, đám cưới, lễ cúng hay sinh hoạt cộng đồng.

Bà Rlan Loan làm rượu ghè bằng gạo nếp tự trồng, kết hợp các loại men nên rượu thơm, vị ngọt dịu. Ảnh: R’Ô HOK

Để gìn giữ nét đẹp văn hóa này, tháng 11-2022, Chi hội Phụ nữ thôn Kte Nhỏ (xã Phú Thiện) đã thành lập mô hình “Men rượu cần” nhằm giúp chị em chia sẻ kinh nghiệm làm men lá truyền thống và nâng cao thu nhập.

Bà Ksor H’Bu-thành viên mô hình “Men rượu cần”-cho biết: “Chúng tôi thường xuyên vận động chị em bảo tồn các nguyên liệu làm men rượu cần, hướng dẫn cách chế biến sao cho vừa thơm ngon vừa đảm bảo sức khỏe.

Theo phong tục người Jrai, rượu cần luôn hiện diện trong các sự kiện trọng đại của buôn làng. Chúng tôi đang ủ nhiều rượu cần cho dịp Tết Bính Ngọ năm 2026”. Chúng tôi tìm đến nhà chị Ksor H’Doái (thôn Kte Nhỏ, xã Phú Thiện), người có tiếng làm rượu cần.

Chị H’Doái cho biết, để có được ghè rượu cần ngon theo cách làm truyền thống, khâu quan trọng nhất chính là làm men lá, yếu tố quyết định hương vị và sự thành công của rượu.

Trước khi ủ rượu, chị lên rừng tìm rễ, vỏ nhiều loại cây quý. Các nguyên liệu được rửa sạch, băm nhỏ, trộn với bột gạo xay nhuyễn, nhào với nước, nặn thành bánh men tròn, ủ kín và phơi nắng vài ngày mới dùng được.

Khi men lá đã hoàn thành, chị bắt đầu công đoạn ủ rượu: Gạo được nấu chín thành cơm, trải ra nia cho nguội rồi trộn đều với men và trấu. Hỗn hợp này được cho vào ghè, bịt kín và đặt nơi thoáng mát. Rượu cần thường được ủ ít nhất 2 tuần mới chín; để càng lâu, hương vị càng ngọt và đậm đà hơn.

Theo chị H’Doái, ngoài nguyên liệu tự nhiên, chất lượng rượu còn phụ thuộc vào thời tiết và tay nghề của người làm. Mỗi gia đình có bí quyết riêng, tạo nên hương vị đặc trưng.

“Mình biết làm rượu ghè từ nhỏ. Nhà mình lúc nào cũng có vài ghè rượu cần để tiếp khách. Dịp Tết, mình làm nhiều để biếu anh em, họ hàng. Rượu ủ 7 ngày là uống được, nhưng để càng lâu càng ngon”-chị H’Doái cho biết.

Chị Ksor H’Doái giới thiệu về việc làm rượu cần truyền thống của người Jrai. Ảnh: R’Ô HOK

Giống như nhiều gia đình khác, bà Rlan Loan (làng C, xã Gào) cũng tất bật làm rượu ghè dịp cuối năm để chuẩn bị cho mùa Tết. Bà trồng vài sào lúa nếp để chủ động nguyên liệu.

Mỗi ghè bà làm từ 6-10 lít rượu, ngoài sử dụng cho gia đình, bà còn bán với giá 300-500 nghìn đồng/ghè. Nhờ rượu ngon, khách hàng trong và ngoài tỉnh tìm đến đặt mua. Dịp Tết âm lịch năm rồi, bà bán được 100 ghè rượu.

“Trước đây, tôi làm rượu cần từ nguyên liệu củ mì nhưng nhận thấy uống chưa ngon. Sau này chuyển sang dùng gạo nếp tự trồng, kết hợp các loại men nên rượu thơm, vị ngọt dịu hơn nhiều”-bà Loan chia sẻ.

Ông Siu Khek-Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng thôn C-cho biết: Làng có 112 hộ, trong đó 98 hộ là người Jrai và hầu hết đều biết làm rượu ghè, tập trung nhiều nhất là vào dịp lễ, Tết. Trong đó, có những người làm rượu ngon, được khách hàng ở xa đặt mua nhiều như bà Rlan Loan.

Tại thôn Quý Tân (xã Ia Pa), nhà anh Rcom Chom đã gìn giữ nghề làm rượu ghè suốt 3 thế hệ. Dịp cuối năm, gia đình anh sản xuất men và rượu cần với số lượng lớn để phục vụ nhu cầu tăng cao của mọi người.

Anh Chom cho biết: Để có được ché rượu cần ngon, phải tỉ mỉ từ khâu chọn nguyên liệu đến chế biến. Men được làm từ rễ các loại cây dược liệu quý trên rừng… Tất cả được xay nhuyễn, trộn với bột gạo, nước và trấu, rồi ủ 3 ngày 3 đêm, sau đó phơi khô 10 ngày là có thể dùng làm men rượu cần.

Mỗi tháng, gia đình anh sản xuất trung bình hơn 2 tấn men rượu cần phục vụ khách hàng mua về tự ủ rượu cần. Ngoài làm men, anh Chom còn ủ rượu cần để bán với giá 250-350 nghìn đồng/ghè rượu tùy kích cỡ.

“Rượu ghè và men của nhà tôi làm ai uống cũng khen, ngọt và không đau đầu. Dịp Tết này nhiều người đặt lắm, vừa vui lại vừa giữ được nghề của ông bà”-anh Chom hào hứng nói.

Nguồn: https://baogialai.com.vn/giu-nghe-truyen-thong-tao-thu-nhap-tu-ruou-can-post571573.html