Đô đốc Daryl Caudle trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên trên cương vị Tư lệnh Hải quân để đặt câu hỏi liệu các xưởng đóng tàu Hàn Quốc và Nhật Bản có thể giúp Mỹ vượt qua tình trạng sản lượng tàu chiến đang giảm sút hay không.

Tân Tư lệnh Hải quân Mỹ cho rằng sự hỗ trợ từ các đồng minh công nghiệp có thể giúp kéo dài thời gian khi các xưởng đóng tàu Mỹ đang phải vật lộn với tình trạng thiếu hụt lao động, cơ sở vật chất xuống cấp và nhu cầu ngày càng tăng ở Thái Bình Dương.

Hải quân Mỹ cần sự hỗ trợ từ đồng minh

Mỹ chuyển hướng sang các xưởng đóng tàu của Hàn Quốc và Nhật Bản khi họ đang phải vật lộn với tình trạng chậm trễ sản xuất ngày càng trầm trọng trong nước.

Chuyến đi của Đô đốc Daryl Caudle tới Hàn Quốc, Nhật Bản, Guam và Hawaii đặt năng lực đóng tàu, chứ không phải các cuộc duyệt binh hạm đội hay thăm cảng, vào trọng tâm chương trình nghị sự, với các điểm dừng chân cụ thể tại HD Hyundai Heavy Industries và Hanwha Ocean để tìm hiểu cách các đối tác có thể thúc đẩy sản xuất của Hoa Kỳ.

Tại Hawaii, Caudle mô tả việc mở rộng năng lực là một nỗ lực chung tay góp sức hiếm có giữa Quốc hội, chính quyền và lãnh đạo Hải quân. Trong khi tại Tokyo, ông công khai ca ngợi quy mô và hiệu quả của các xưởng đóng tàu Nhật Bản, đồng thời cảnh báo rằng việc Trung Quốc tăng cường sức mạnh hải quân không còn nhiều thời gian để trì hoãn.

Đằng sau những lời lẽ lạc quan là một cuộc khủng hoảng cơ cấu mà các viện nghiên cứu đã theo dõi trong nhiều năm. Các nhà phân tích mô tả ngành đóng tàu Mỹ bị khoét rỗng do hàng thập kỷ công việc thương mại chuyển ra nước ngoài, khiến Hải quân gần như trở thành người mua nội địa duy nhất, đồng thời phơi bày tình trạng thiếu hụt lao động lành nghề kinh niên, cơ sở hạ tầng xuống cấp và chuỗi cung ứng mong manh.

Thời gian tại xưởng đóng tàu cho cả đóng mới và bảo trì đã kéo dài, chi phí tăng vượt lạm phát, và các dây chuyền sản xuất khó khăn trong việc thích ứng với những thay đổi về thiết kế mà không bị trì hoãn liên tục.

Nghiên cứu của Quốc hội Mỹ đưa ra những con số cụ thể về khoảng cách này. Tính đến đầu năm 2025, Hải quân chỉ triển khai chưa đến 300 tàu chiến so với mục tiêu lâu dài là 355 tàu, trong khi các kế hoạch mới vẫn chưa thể cân bằng giữa cơ cấu lực lượng mong muốn với sản lượng công nghiệp và ngân sách thực tế.

Năng lực đóng mới tàu chiến của Mỹ bị hoài nghi với mục tiêu 355 tàu mỗi năm.

Việc đóng tàu ngầm cho các lớp Columbia và Virginia, chương trình khinh hạm Constellation, cùng các tàu đổ bộ và hậu cần chủ chốt đều đang phải đối mặt với áp lực tiến độ, khiến mỗi tháng chậm trễ thêm là một năm mất đi sức mạnh chiến đấu ở Tây Thái Bình Dương.

Những nút thắt cổ chai nằm ở cả khía cạnh kỹ thuật lẫn tài chính. Công việc hạt nhân bị hạn chế bởi thợ hàn chuyên dụng và quy trình đảm bảo chất lượng nghiêm ngặt trên tàu ngầm, trong khi các dây chuyền tác chiến mặt nước phải vật lộn với các cột radar phức tạp, hệ thống điện tích hợp và không gian hệ thống tác chiến dày đặc, vốn khó có thể tự động hóa dễ dàng.

Các quản lý xưởng đóng tàu được Army Recognition phỏng vấn mô tả các mô-đun động cơ đẩy và khoang nhiệm vụ nặng nề về cáp là những hạng mục gây gián đoạn, với việc giao hàng linh kiện trễ hạn khiến công việc bị gián đoạn, làm giảm năng suất. Trong bối cảnh đó, việc giải phóng dù chỉ một phần năng lực của xưởng đóng tàu Mỹ cũng trở nên vô cùng quan trọng về mặt chiến lược.

Đây chính là lúc các xưởng đóng tàu Hàn Quốc và Nhật Bản tham gia vào cuộc chơi. Các nghiên cứu từ các trung tâm nghiên cứu lớn của Hoa Kỳ cho rằng Hoa Kỳ nên coi các nhà đóng tàu Đông Bắc Á không chỉ là nhà xuất khẩu mà còn là đối tác trong việc khôi phục năng lực hàng hải của Mỹ, với lý do họ có khả năng sản xuất thân tàu phức tạp với số lượng lớn.

Một thỏa thuận công nghiệp gần đây giữa HD Hyundai và Huntington Ingalls về việc cùng nhau đóng tàu phụ trợ cho Hải quân Mỹ, được hỗ trợ bởi cam kết đầu tư lớn của Hàn Quốc vào ngành đóng tàu Mỹ, cho thấy khái niệm này đã chuyển từ phân tích sang thực tế thương mại.

Rào cản khiến Mỹ khó có thể đóng tàu chiến ở nước ngoài

Trên thực tế, các xưởng đóng tàu đồng minh khó có thể bắt đầu hạ thủy tàu khu trục Mỹ hoàn thiện hoàn chỉnh, nhưng một số mẫu trung gian đang được xem xét. Một cách tiếp cận theo từng giai đoạn đang được chú ý tập trung vào ba trụ cột: chuyển nhiều công việc bảo trì và đại tu sang các cơ sở của đồng minh, tạo ra một nỗ lực chung về chống mìn với Nhật Bản, và sử dụng các xưởng đóng tàu Nhật Bản hoặc Hàn Quốc để chế tạo thân tàu hoặc các mô-đun lớn cỡ Arleigh Burke, sau đó sẽ được trang bị và vũ trang tại Mỹ.

Đô đốc Caudle dành chuyến công tác nước ngoài đầu tiên để đến Hàn Quốc và Nhật Bản gặp gỡ các nhà đóng tàu. Ảnh: Hải quân Mỹ.

Các lựa chọn khác bao gồm xây dựng để in các linh kiện cho tàu hậu cần hoặc đầu tư của đồng minh vào các xưởng đóng tàu Mỹ ít được sử dụng, về cơ bản là nhập khẩu bí quyết sản xuất của châu Á mà không cần xuất khẩu toàn bộ cơ sở công nghiệp.

Bất kỳ con đường nào trong số đó cũng đều vấp phải những vấn đề nhạy cảm về chủ quyền và kiểm soát. Những người ủng hộ ngành đóng tàu Mỹ cảnh báo rằng việc thuê ngoài quá nhiều công việc sẽ khiến chủ quyền của Mỹ bị chuyển giao, lập luận rằng giải pháp là xây dựng lại năng lực trong nước thay vì dựa vào các xưởng đóng tàu nước ngoài.

Trung Quốc đã phát tín hiệu rằng họ coi sự hợp tác với các đồng minh là một mối đe dọa, áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với các chi nhánh quốc phòng của Hàn Quốc, một động thái được nhiều người hiểu là nhằm phá vỡ các mối quan hệ đối tác công nghiệp đang nổi lên giữa Mỹ và Hàn Quốc. Thêm vào đó là các quy tắc "Mua hàng Mỹ" và bản năng chính trị vẫn mặc định coi ngành đóng tàu hải quân là một doanh nghiệp thuần túy quốc gia.

Tính toán địa chính trị của Seoul và Tokyo cũng phức tạp không kém: Hàn Quốc đang ráo riết quảng bá mình là một nhà xuất khẩu quốc phòng toàn cầu và coi hợp tác đóng tàu sâu rộng với Washington là cách để củng cố vị thế đó, nhưng họ phải cân bằng giữa kỳ vọng của Mỹ, áp lực kinh tế từ Trung Quốc và chính trị lao động trong nước.

Cuộc tranh luận dai dẳng của Nhật Bản về xuất khẩu vũ khí định hình mức độ chính phủ nước này sẽ cho phép các nhà máy đóng tàu tiến xa hơn trong việc đóng mới hoặc tân trang thân tàu chiến Mỹ, ngay cả khi các nhà phân tích cho rằng một nền tảng công nghiệp quốc phòng vững mạnh hơn của Nhật Bản là điều cần thiết cho một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương ổn định.

Nhiều đánh giá trong năm nay cho thấy các xưởng đóng tàu Trung Quốc hiện đang có lợi thế lớn về năng lực, với một tập đoàn nhà nước lớn được báo cáo là sản xuất được nhiều trọng tải hơn trong một năm so với toàn bộ ngành công nghiệp Mỹ trong nhiều thập kỷ.

Hải quân Trung Quốc đã lớn mạnh về mặt số lượng và tiếp tục phát triển, nhờ vào các cơ sở quân sự và thương mại song song, vốn vẫn đang trong tình trạng gần như thời chiến.

Xem xét các tài liệu ngân sách gần đây của Hải quân và lời khai trước Quốc hội cho thấy lực lượng này đang mô hình hóa các kịch bản trong đó các xưởng đóng tàu liên minh có thể xử lý tới 15 đến 20% trọng tải phụ trợ, và một phần đáng kể công tác bảo trì tàu nổi, vào đầu những năm 2030 nếu các rào cản pháp lý và chính trị được nới lỏng.

Một giám đốc điều hành cấp cao trong ngành, phát biểu ẩn ý, đã mô tả khái niệm mới nổi này là lợi dụng các đồng minh để câu giờ trong khi các xưởng đóng tàu trong nước hiện đại hóa.

Hình ảnh gần đây từ Ingalls và Newport News cho thấy các dây chuyền sản xuất tấm panel tự động được mở rộng và công nghệ hàn robot, nhưng những bình luận của Caudle về tỷ lệ hao hụt nhân lực hai chữ số nhấn mạnh việc sẽ mất bao lâu để xây dựng lại một lực lượng lao động ổn định và có tay nghề cao.

Mối lo ngại về AUKUS đang bao trùm tất cả những điều này. Các nghiên cứu cảnh báo rằng nếu không tăng mạnh sản lượng tàu ngầm của Mỹ, Washington sẽ gặp khó khăn trong việc đáp ứng cả nhu cầu tàu ngầm lớp Virginia của riêng mình lẫn các cam kết với Úc, với sự chậm trễ tích lũy kéo dài sang thập kỷ tới.

Thực tế này đang buộc các nhà hoạch định chính sách phải cân nhắc làm thế nào để một hệ sinh thái đóng tàu đồng minh rộng lớn hơn, bao gồm các xưởng đóng tàu Nhật Bản và Hàn Quốc, có thể giảm bớt áp lực lên các cơ sở của Hoa Kỳ, để các công trình hạt nhân nhạy cảm nhất vẫn được đặt trên đất Mỹ.

Mỗi tàu khu trục, tàu đổ bộ, hay tàu chở dầu được bàn giao đúng hạn đều mở rộng các lựa chọn của Hải quân cho các hoạt động hàng hải phân tán, ứng phó khủng hoảng và duy trì sự hiện diện ở Tây Thái Bình Dương.

Mỗi năm chậm trễ lại thu hẹp các lựa chọn đó và nhường quyền chủ động cho Bắc Kinh. 12 đến 18 tháng tới sẽ cho thấy liệu chuyến công du Thái Bình Dương của Caudle có đánh dấu sự khởi đầu của một bước chuyển đổi hay không.

Nguồn: https://khoahocdoisong.vn/hai-quan-my-trong-cay-vao-nhat-han-de-dong-moi-tau-chien-post2149071730.html