Theo Tổng cục Hải quan, việc phân luồng quyết định kiểm tra hàng hóa xuất nhập khẩu. Trong đó, theo quy định luật Hải quan 2014, hàng được phân luồng xanh miễn kiểm tra hồ sơ, miễn kiểm tra thực tế hàng hóa; hàng luồng vàng kiểm tra hồ sơ, miễn kiểm tra thực tế hàng hóa; luồng đỏ kiểm tra chi tiết hồ sơ và thực tế hàng hóa.
Trung bình, mỗi năm, số lượng tờ khai luồng xanh đạt khoảng 7 – 8 triệu, chiếm trên dưới 66%. Riêng trong 9 tháng của năm 2023, số lượng tờ khai luồng xanh đạt trên 6,8 triệu, chiếm tỷ lệ 66,6%, tăng 0,78% so với cùng kỳ năm trước. Còn lại, 29,6% tờ khai luồng vàng; 3,43% tờ khai luồng đỏ.
Hải quan đề ra nhiều biện pháp để một mặt tạo thuận lợi thương mại, mặt khác ngăn chặn lợi dụng gian lận thương mại
Thường thời gian thông quan cho tờ khai luồng xanh rất nhanh, các công việc được thực hiện thông qua Hệ thống thông quan tự động, do đó doanh nghiệp không phải đến cơ quan hải quan và có thể trực tiếp lấy hàng tại cảng.
Chính vì vậy, Tổng cục Hải quan cho hay, đã có một số doanh nghiệp lợi dụng chính sách tạo thuận lợi trong thông quan hàng hóa để thực hiện các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại với các phương thức, thủ đoạn tinh vi. Cụ thể, do hệ thống phân luồng tự động, khi biết trước kết quả lô hàng được phân luồng xanh, doanh nghiệp xếp thêm hoặc dỡ bớt hàng nhằm gian lận, hợp thức hóa gian lận hoặc trà trộn hàng lậu vào. Thứ 2, lợi dụng việc được miễn kiểm tra hồ sơ, kiểm tra thực tế để làm giả hồ sơ, chứng từ. Thứ 3, khai báo sai về tên hàng, chủng loại, xuất xứ, loại hình không đúng thực tế; không khai hoặc khai thiếu mã văn bản pháp quy đối với hàng hóa phải quản lý chuyên ngành; khai báo vào nhóm mặt hàng đơn giản, nằm ngoài danh mục quản lý chuyên ngành của các bộ, ngành…
Từ thực tế trên, Tổng cục Hải quan cho hay, ngành đã đề ra nhiều biện pháp để một mặt tạo thuận lợi thương mại, mặt khác ngăn chặn lợi dụng gian lận thương mại.
Cụ thể, xây dựng hồ sơ rủi ro, hồ sơ tuyến trọng điểm về hàng hóa nhập khẩu trước khi hàng đến cảng, tập trung phân tích thông tin trên E-manifest, lựa chọn soi chiếu trước thông quan để kịp thời, chủ động phát hiện các lô hàng vi phạm ngay khi cập cảng.
Kiểm tra không xâm nhập bằng soi chiếu trước khi thực hiện thủ tục hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu tại cửa khẩu nhập; soi chiếu đối với hàng xuất khẩu sau khi đã thông quan tại cửa khẩu xuất; kiểm tra sau thông quan; thanh tra chuyên ngành và các biện pháp nghiệp vụ phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới…
Đồng thời, thường xuyên rà soát, phân tích dữ liệu về tờ khai luồng xanh, đối chiếu với dữ liệu trong toàn ngành để sàng lọc; lập danh sách các lô hàng, doanh nghiệp trọng điểm theo từng chỉ số tiêu chí, soi chiếu trước đối với các lô hàng nhập khẩu (chưa mở tờ khai) có dấu hiệu rủi ro…
Kết quả, năm 2022, tại các cảng biển thuộc TP.HCM và Hải Phòng, lực lượng hải quan đã phát hiện 295 lô hàng luồng xanh và luồng vàng vi phạm nhập hàng không khai báo, khai sai chủng loại, số lượng, nhập hàng không đủ điều kiện. Trong 9 tháng qua, có 229 lô hàng tờ khai (trong đó 217 tờ khai nhập khẩu và 12 tờ khai xuất khẩu) luồng xanh, vàng vi phạm về khai sai chủng loại, số lượng và nhập hàng không khai báo, hàng nhập không đáp ứng điều kiện tiêu chuẩn, không có giấy phép xuất nhập khẩu hàng cấm, hàng Cites…
Tổng số tiền xử phạt 21,4 tỉ đồng, số tiền truy thu thuế 80,73 tỉ đồng.
