Hoàn thiện pháp luật về tài sản đảm bảo để cân bằng...

Việc hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến xử lý tài sản bảo đảm không chỉ góp phần bảo vệ các tổ chức tín dụng khỏi rủi ro nợ xấu, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng tín dụng, khai thông dòng vốn phục vụ phát triển kinh tế, đồng thời đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của bên vay.

Minh bạch hóa quy trình xử lý nợ xấu và tài sản đảm bảo

Báo cáo tổng kết thi hành Nghị quyết số 42/2017/QH14 và một số quy định của Luật Các tổ chức tín dụng do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố cho thấy, tính đến tháng 1/2025, tỷ lệ nợ xấu nội bảng toàn hệ thống ngân hàng ở mức 4,3%, chủ yếu tập trung tại một số tổ chức tín dụng yếu kém và đang trong diện kiểm soát đặc biệt.

Riêng với lĩnh vực bất động sản, theo số liệu cập nhật đến hết quý I/2025, dư nợ tín dụng đạt hơn 1,56 triệu tỷ đồng, tăng khoảng 260.000 tỷ đồng so với cuối năm 2024, tương đương mức tăng 20%, cao hơn tốc độ tăng trưởng tín dụng toàn ngành.

Ông Võ Hồng Thắng, Phó Tổng giám đốc DKRA Group, nhận định rằng nếu tín dụng toàn hệ thống tăng trưởng theo mục tiêu 16%, thì tổng dư nợ lĩnh vực bất động sản trong năm 2025 có thể đạt mức 3,8 - 3,9 triệu tỷ đồng. Tuy nhiên, dòng vốn chủ yếu vẫn đang chảy vào các doanh nghiệp bất động sản, trong khi tín dụng tiêu dùng bất động sản vẫn tăng trưởng chậm và chiếm tỷ trọng thấp.

Đáng lo ngại là tỷ lệ nợ xấu trong lĩnh vực này có xu hướng gia tăng. Việc thu giữ tài sản đảm bảo vốn được xem là giải pháp kỹ thuật lại không phải lúc nào cũng hiệu quả.

Theo ông Thắng, trong bối cảnh thị trường còn nhiều biến động, việc thu giữ nếu thiếu giải pháp đi kèm sẽ khiến tài sản đảm bảo trở thành gánh nặng cho ngân hàng. Do đó, ông nhấn mạnh sự cần thiết của cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa ngân hàng, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhằm tháo gỡ vướng mắc, minh bạch hóa quy trình xử lý và nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản đảm bảo.

Về vấn đề tín dụng bất động sản, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) chỉ ra rằng một trong những rào cản lớn hiện nay chính là pháp lý liên quan đến tài sản đảm bảo.

Nhiều dự án quy mô lớn đang bị “kẹt” trong vòng xoáy thủ tục, vướng tranh chấp pháp lý, khiến ngân hàng không thể phát mãi, còn doanh nghiệp thì không thể tái cấu trúc.

Bởi vậy, ông Châu kiến nghị cần hoàn thiện hành lang pháp lý theo hướng minh bạch, tinh gọn quy trình phát mãi, tạo điều kiện xử lý tài sản đảm bảo thông qua đấu giá công khai hoặc chuyển nhượng dự án một cách hiệu quả hơn.

NaN

Bảo vệ hệ thống tín dụng và thúc đẩy dòng vốn

TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn (Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright) cho rằng, khi ngân hàng cấp tín dụng, họ buộc phải chấp nhận một mức độ rủi ro nhất định. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải thiết lập được các biện pháp kiểm soát và giảm thiểu rủi ro này.

Một trong những cách hiệu quả nhất là tăng cường sàng lọc tín dụng và minh bạch thông tin. Ở đây, vai trò của Nhà nước là rất quan trọng trong việc giảm thiểu tình trạng bất cân xứng thông tin giữa bên cho vay và bên vay thông qua yêu cầu công khai, minh bạch hóa thông tin và quy trình thẩm định tín dụng.

Tài sản bảo đảm đóng vai trò then chốt trong việc củng cố niềm tin và kiểm soát rủi ro cho tổ chức tín dụng. TS. Tuấn nhấn mạnh: một cơ chế xử lý tài sản thế chấp hiệu quả không chỉ giúp giảm thiểu nợ xấu mà còn thúc đẩy mở rộng tín dụng và bảo vệ tính ổn định của hệ thống tài chính.

Tuy nhiên, điều này chỉ đạt được khi tài sản bảo đảm có thể được thu giữ và xử lý một cách minh bạch, hợp pháp và nhanh chóng. Khi đó, quyền thu hồi tài sản không chỉ là biện pháp xử lý rủi ro mà còn là công cụ pháp lý cốt lõi bảo đảm dòng vốn được lưu thông liên tục.

Điều kiện tiên quyết để cơ chế này phát huy hiệu quả là hợp đồng thế chấp phải có điều khoản rõ ràng về quyền xử lý tài sản mà không cần thông qua thủ tục tố tụng tại tòa án, cơ chế thường gọi là “power of sale”. Thỏa thuận này phải được quy định chi tiết, từ quy trình thông báo, phương thức định giá, thời gian chờ xử lý cho đến các quyền còn lại của người vay sau khi tài sản bị phát mại, tránh tình trạng hình thức hay mơ hồ.

Ngoài ra, toàn bộ quy trình xử lý tài sản cần được thực hiện một cách minh bạch. Người vay phải được thông báo bằng văn bản, trong thời hạn hợp lý. Một điểm đặc biệt quan trọng, theo TS. Tuấn, là việc định giá tài sản bảo đảm phải phản ánh đúng giá trị thị trường, tránh tình trạng ngân hàng tự ý bán với giá thấp, gây thiệt hại cho người vay. Vì thế, cần có sự tham gia của bên thứ ba hoặc thiết lập một cơ chế định giá độc lập để đảm bảo khách quan và công bằng.

TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn cũng đề xuất cần luật hóa các điểm tích cực từ Nghị quyết số 42/2017/QH14, nhằm hợp pháp hóa quyền thu giữ tài sản của tổ chức tín dụng, đồng thời vẫn phải bảo vệ đầy đủ quyền lợi hợp pháp của người vay. Đây là bước đi cần thiết để tạo ra một thị trường tín dụng ổn định, minh bạch và bền vững.

Nguồn: https://baodaknong.vn/hoan-thien-phap-luat-ve-tai-san-dam-bao-de-can-bang-loi-ich-ngan-hang-va-nguoi-vay-254632.html