Thực hiện Quyết định số 468/QĐ-TTg ngày 23/3/2016 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh giai đoạn 2016 - 2025. Hàng năm tỉnh đã xây dựng kế hoạch theo từng giai đoạn về tổ chức các hoạt động can thiệp giảm thiểu “Mất cân bằng giới tính khi sinh” trên địa bàn tỉnh Sơn La; triển khai hoạt động các mô hình, đề án nâng cao chất lượng dân số, công tác bình đẳng giới, hưởng ứng ngày tránh thai Thế giới, ngày quốc tế người cao tuổi và ngày quốc tế trẻ em gái; tháng hành động vì bình đẳng giới và phòng, chống bạo lực trên cơ sở giới, …
Công tác chỉ đạo, điều hành được tổ chức thống nhất từ tỉnh đến huyện, xã. Sự chỉ đạo quyết liệt, thường xuyên và thống nhất từ tỉnh đến cơ sở, công tác kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh tại Sơn La đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần thay đổi nhận thức và hành vi của người dân về bình đẳng giới, nâng cao chất lượng dân số.
Trong 10 năm qua, tỉnh Sơn La đã triển khai thực hiện nghiêm túc, đồng bộ Đề án kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh theo đúng định hướng của Trung ương. Mục tiêu khống chế và từng bước đưa tỷ số giới tính khi sinh trở về mức cân bằng tự nhiên đã đạt được những kết quả bước đầu đáng ghi nhận. Tốc độ gia tăng tỷ số giới tính khi sinh được khống chế, không tăng đột biến so với các năm trước khi triển khai Đề án. Qua số liệu báo cáo thống kê chuyên ngành Dân số, tỷ số giới tính khi sinh có xu hướng giảm và giảm chậm dao động ổn định quanh mức 116,4 - 118,0 bé trai/100 bé gái, kết quả đạt được vẫn chưa thật sự bền vững. Một số năm tỷ số giới tính khi sinh vẫn vượt ngưỡng cho phép, đặc biệt tại một số huyện. Nhận thức, tâm lý “ưa con trai” vẫn còn tồn tại khá phổ biến trong cộng đồng dân cư, nhất là ở vùng sâu, vùng xa. Tỉnh Sơn La đang phải đối mặt với vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh xảy ra ở cả thành thị và nông thôn. Hiện nay có 9 huyện, thành phố có sự chênh lệch giới tính khi sinh rất cao (ở mức trên 112 bé trai/100 bé gái); 01 huyện có sự chênh lệch giới tính khi sinh cao (ở mức 109-112 bé trai/100 bé gái); 02 huyện có sự chênh lệch giới tính khi sinh ở mức dưới 109 bé trai/100 bé gái.
Bác sĩ bệnh viện Đa khoa tỉnh Sơn La chăm sóc sản phụ sau sinh
10 năm thực hiện Đề án Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, tỷ số giới tính khi sinh trên địa bàn tỉnh Sơn La nhìn chung đã có xu hướng giảm và từng bước được kiểm soát. Giai đoạn 2016 - 2020, tỷ số giới tính khi sinh duy trì ở mức cao, dao động từ 120,0 - 121,8 nam/100 nữ, phản ánh thực trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn còn đáng báo động tại nhiều địa phương. Tuy nhiên, từ năm 2020 trở đi, nhờ sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành và đẩy mạnh các giải pháp truyền thông, can thiệp, tỷ số giới tính khi sinh có xu hướng giảm dần và tương đối ổn định: năm 2022 đạt mức thấp nhất là 116,4, đến năm 2024 duy trì ở 118,0 và ước tính năm 2025 là 118,5 nam/100 nữ. So với mục tiêu đề ra trong giai đoạn I là “giảm tốc độ tăng tỷ số giới tính khi sinh xuống dưới 1,5 điểm phần trăm/năm”, tỉnh đã có những tỷ số giới tính khi sinh giảm nhất định nhưng vẫn chưa đạt ngưỡng cân bằng sinh học tự nhiên (khoảng 103-107 trẻ trai/100 trẻ gái). Điều này cho thấy thách thức trong việc thay đổi tư duy, quan niệm sinh con theo ý muốn giới tính vẫn còn tồn tại, đặc biệt tại khu vực vùng sâu, vùng xa, dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, kết quả tích cực trong giai đoạn 2021 - 2025 đã phản ánh hiệu quả bước đầu của các mô hình truyền thông thay đổi hành vi, sự chuyển biến trong nhận thức của người dân, và sự nỗ lực trong công tác chỉ đạo, điều hành của các cấp, các ngành, các địa phương trong toàn tỉnh.
Hệ thống tổ chức bộ máy làm công tác dân số được duy trì và từng bước kiện toàn mạng lưới cán bộ dân số từ tuyến tỉnh đến tuyến xã, trong đó đội ngũ cộng tác viên dân số tại tổ, bản, tiểu khu tiếp tục đóng vai trò nòng cốt trong việc triển khai truyền thông, giám sát và can thiệp tại cộng đồng. Đây là lực lượng “gần dân, sát dân”, góp phần đưa chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước đến với người dân một cách linh hoạt và hiệu quả.
Công tác phối hợp liên ngành được tăng cường và phát huy hiệu quả, các sở, ban, ngành như Sở Y tế, Sở Giáo dục và Đào tạo, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Bộ đội Biên phòng tỉnh… đã có sự phối hợp chặt chẽ, lồng ghép nội dung của Đề án vào hoạt động chuyên môn và phong trào tại cộng đồng.
Hoạt động truyền thông được đẩy mạnh, nội dung phong phú và gần gũi, công tác truyền thông về kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh ngày càng đi vào chiều sâu, đa dạng hình thức như: Phối hợp với hệ thống truyền thanh cấp xã, loa lưu động tại bản; tổ chức hội thi, tọa đàm, sinh hoạt nhóm nhỏ; tư vấn trực tiếp cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, vị thành niên, thanh niên chuẩn bị kết hôn. Nội dung truyền thông tập trung vào hệ lụy của mất cân bằng giới tính khi sinh, quyền trẻ em gái, bình đẳng giới, nhằm thay đổi dần quan niệm “trọng nam, khinh nữ”.
Tuyên truyền giảm thiểu “Mất cân bằng giới tính khi sinh”
Một số mô hình can thiệp có hiệu quả, được người dân đồng thuận được triển khai tại các huyện có tỷ số giới tính khi sinh cao đã góp phần tích cực thay đổi nhận thức, hành vi sinh sản của người dân. Sự đồng thuận và tham gia tích cực của cộng đồng là nền tảng vững chắc cho việc duy trì các kết quả đã đạt được.
Một bộ phận người dân bắt đầu thay đổi nhận thức và hành vi thông qua quá trình truyền thông bền bỉ và tiếp cận tư vấn thường xuyên, nhiều cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ đã dần hiểu rõ hệ quả của việc lựa chọn giới tính thai nhi, từ đó chủ động kế hoạch sinh con, không còn đặt nặng vấn đề sinh con trai như trước.
Nhiều huyện, xã có xu hướng giảm mất cân bằng giới tính khi sinh rõ rệt như Mường La, Quỳnh Nhai, Mai Sơn… triển khai đồng bộ mô hình can thiệp đã ghi nhận sự thay đổi tích cực trong nhận thức và hành vi sinh con theo ý muốn giới tính. Nhận thức của người dân được cải thiện rõ nét, đa số người dân đã hiểu rõ hơn về hệ lụy của mất cân bằng giới tính khi sinh, dần dần thay đổi quan niệm truyền thống “trọng nam, khinh nữ”.
Để công tác kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh trong những năm tiếp theo được đảm bảo các cấp, các ngành cần sớm ban hành quy định, chế tài đủ mạnh để xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến lựa chọn giới tính thai nhi, phá thai vì lý do giới tính, và tiết lộ giới tính thai nhi dưới mọi hình thức. Bổ sung nguồn ngân sách thường xuyên và ổn định cho các địa phương để triển khai các hoạt động can thiệp, truyền thông, đào tạo và giám sát về mất cân bằng giới tính khi sinh; Tích hợp mục tiêu kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh vào các chương trình mục tiêu quốc gia, như chương trình giảm nghèo, phát triển vùng dân tộc thiểu số, chương trình y tế - dân số. Chỉ đạo, hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ kịp thời cho các địa phương trong triển khai các mô hình, giải pháp kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh phù hợp với từng vùng miền, nhất là vùng đồng bào dân tộc. Tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ về kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh để nâng cao năng lực cho các cán bộ làm công tác dân số tại cơ sở, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, có tỷ số giới tính khi sinh cao, cán bộ y tế có liên quan đến lựa chọn giới tính thai nhi. Hướng dẫn nhân rộng các mô hình hiệu quả đã được kiểm chứng, phù hợp với đặc thù dân tộc, tôn giáo, trình độ dân trí nhất là các xã, bản vùng cao.
Phòng Khoa giáo, Văn hoá - Văn nghệ, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh uỷ
Nguồn: https://sonla.dcs.vn/tin-tuc-su-kien/noi-dung/ket-qua-10-nam-thuc-hien-de-an-kiem-soat-mat-can-bang-gioi-tinh-khi-sinh-giai-doan-2016-2025-tren-dia-ban-tinh-son-la-5547.html
Bình luận (0)