Trang chủKhoa học - Công nghệKhoa họcKhó khăn trong ứng dụng công nghệ cảnh báo sớm sạt lở,...

Khó khăn trong ứng dụng công nghệ cảnh báo sớm sạt lở, lũ quét


Chưa chỉ ra được khi nào tai biến xảy ra

Đánh giá về mặt địa chất khu vực miền núi phía bắc, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Tuấn Anh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện trưởng Viện Địa chất cho biết, phần lớn diện tích khu vực miền núi phía bắc được cấu tạo bởi các loại đá cổ bị phong hóa mạnh. Lớp vỏ phong hóa như đất đạt độ sâu từ 15m-30m. Trong lớp vỏ này thường chứa các khoáng vật sét (nhất là monmorilonit) thay đổi đặc tính rất mạnh, đặc biệt là trương nở rất lớn khi có nước, quyết định đặc tính dễ biến dạng và tan rã của loại đất này.

Mùa hè năm 2024, miền bắc chịu một đợt nắng nóng kéo dài (từ tháng 4 đến tháng 7), cấu trúc của đất đã bị phá hủy đáng kể. Tiếp theo là các đợt mưa dài ngày liên tiếp của tháng 8 và đầu tháng 9 do ảnh hưởng của cơn bão số 3, cấu trúc của đất vốn đã bị suy yếu gặp nước dễ dàng bão hòa và chảy nhão như bùn. Các mái dốc ở miền núi trong điều kiện tự nhiên vốn ổn định, nhưng khi gặp các điều kiện bất lợi kể trên, độ bền của đất suy giảm, sẽ sụp đổ vùi lấp tất cả mọi thứ ở dưới chân mái dốc. Khi mái dốc cao, thể tích khối đất lớn bị sụp đổ gây hậu quả rất nghiêm trọng.

Khó khăn trong ứng dụng công nghệ cảnh báo sớm sạt lở, lũ quét ảnh 1

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Tuấn Anh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện trưởng Viện Địa chất.

Ngoài ra, ở các tỉnh miền núi vào mùa mưa cũng thường xảy ra lũ quét. Lũ quét xảy ra khi có 2 yếu tố đồng thời: tồn tại đất đá bở rời kém gắn kết trên đường đi của dòng chảy và xuất hiện dòng chảy với tốc độ đủ lớn để cuốn trôi những đất đá này theo. Sau một đợt mưa kéo dài, đất đá ở sườn núi sạt lở xuống lòng suối, dồn ứ lại tạo thành đập tự nhiên, tạo thành hồ trên núi dẫn tới đất đá ở đáy và vách hồ bị ngâm nước dài ngày. Khi tiếp tục có mưa dài, lượng nước tích tụ ngày càng nhiều gây vỡ đập, tạo dòng lũ với hỗn hợp nước, bùn, đá và cây cối chảy xiết, phá hủy tất cả những vật cản trên đường đi của dòng lũ.

Một trong những vấn đề được nhiều người quan tâm là có thể cảnh báo sớm lũ quét, sạt lở đất được không? Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Tuấn Anh, hiện nay có nhiều công nghệ, phương pháp cảnh báo sớm lũ quét, sạt lở đất và các thiên tai địa chất nhưng thường có tác dụng tốt ở quy mô hẹp.

Đối với cảnh báo sớm tai biến sạt lở, có thể sử dụng các phương pháp như: Lắp đặt thiết bị quan trắc tự động ghi đo sự dịch chuyển của khối trượt. Khi sự dịch chuyển này vượt quá giới hạn có thể gây thảm họa thì hệ thống sẽ thông báo cho chính quyền và người dân kịp di dời khỏi nơi nguy hiểm.Tuy nhiên, hạn chế của phương pháp này là trên toàn bộ khu vực miền núi Việt Nam tồn tại vô vàn mái dốc, sườn núi có nguy cơ sạt lở, chúng ta không có đủ kinh phí và nhân lực thực hiện công việc này. Mặt khác, ở nhiều nơi không có sóng điện thoại di động, không có internet, không có hệ thống điện thì công tác truyền tín hiệu về trung tâm phân tích cảnh báo không thể thực hiện được.

Về cảnh báo sớm tai biến lũ quét, do đặc trưng xảy ra nhanh, bất ngờ (lũ quét thường xảy ra trong khoảng thời gian ngắn từ 40 phút tới 1 giờ 30 phút), cho nên việc cảnh báo sớm lũ quét còn gặp rất nhiều khó khăn, các nghiên cứu khoa học, công nghệ vẫn còn trong giai đoạn thử nghiệm.

Theo các nhà khoa học, có một cách đơn giản cảnh báo sớm lũ quét, đó là vào mùa mưa, quan sát mực nước suối đang bình thường tự nhiên mực nước cạn bất thường, hoặc nước suối tự nhiên trở nên đục bất thường thì đó là dấu hiệu lũ quét sắp xảy ra, cần di dời ngay.

Hiện nay, để cảnh báo tai biến sạt lở, lũ quét và các thiên tai địa chất khác chúng ta vẫn đang sử dụng các bản đồ cảnh báo nguy cơ thiên tai do các nhà khoa học nghiên cứu, xây dựng. Trên các bản đồ này chỉ ra các khu vực có nguy cơ xảy ra thiên tai ở các cấp độ khác nhau, tuy nhiên chưa chỉ ra được thời gian khi nào tai biến xảy ra.

Cần quy hoạch các vùng dân cư tránh sạt lở và lũ quét

Mặc dù các điểm sạt lở nghiêm trọng vừa qua như tại Lào Cai, Yên Bái, Sơn La… đều đã được ghi nhận trong bản đồ phân vùng tai biến thiên nhiên lũ quét, tuy nhiên, công tác phòng tránh, giảm nhẹ thiệt hại vẫn chưa hiệu quả.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Tuấn Anh, có nhiều nguyên nhân như:

Thứ nhất, các bản đồ đánh giá nguy cơ thiên tai đã xây dựng ở tỷ lệ 1:1.000.000, hoặc 1:500.000, hoặc 1:250.000 (có nghĩa 1cm trên bản đồ tương đương 10km, hoặc 5km, hoặc 2,5km ở hiện trường), do vậy, trên những bản đồ này không thể hiện được những mái dốc, những con suối có nguy cơ sạt lở hoặc lũ quét khi mưa xuống để địa phương cảnh giác. Các địa điểm chi tiết có nguy cơ xảy ra sạt lở và lũ quét cần nhiều nguồn lực và thời gian để thống kê và đánh giá chi tiết.

Thứ hai, việc dự báo dài hạn về cấp bão và lượng mưa trong bão là bao nhiêu và sẽ xảy ra ở đâu, thời gian diễn ra các đợt mưa lớn dài ngày cũng đã khá tốt song mức độ chính xác và chi tiết cũng cần tiếp tục cải thiện thêm. Thêm vào đó, thời gian mưa và lượng mưa gây sạt lở và lũ quét ở từng khu vực cụ thể cũng chưa thể đo đếm hết được, nên khi thiên tai xảy ra đều gây bất ngờ và bị động cho địa phương.

Thứ ba, do chưa xây dựng được các kịch bản rủi ro thiên tai để phục vụ công tác ứng phó, tìm kiếm cứu nạn, nên khi thiên tai xảy ra, các địa phương cũng phần nào bị động.

Nêu các giải pháp giảm thiểu thiệt hại do sạt lở và lũ quét gây ra tại các khu vực miền núi, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Tuấn Anh cho rằng, các địa phương cần có thống kê tới cấp thôn, bản số lượng các mái dốc, các con suối có nguy cơ gây ra sạt lở và lũ quét, thông qua việc nghiên cứu, xây dựng các bản đồ đánh giá nguy cơ sạt lở và lũ quét xảy ra ở địa phương tỷ lệ 1:5.000 hoặc 1:10.000.

Khó khăn trong ứng dụng công nghệ cảnh báo sớm sạt lở, lũ quét ảnh 3

Tập Atlas thiên tai Việt Nam thể hiện 12 dạng thiên tai chính ở Việt Nam, là sản phẩm của Chương trình KC.08/11-15.

Các địa phương, nhất là các địa phương miền núi, cần xây dựng các kịch bản rủi ro thiên tai đến cấp thôn, bản, trong đó, chỉ ra hướng rủi ro thiên tai đến, hướng thoát hiểm và phương án tìm kiếm cứu nạn khi thiên tai xảy ra.

Đồng thời, cần thiết quy hoạch các vùng dân cư tránh sạt lở và lũ quét. Đối với thiên tai sạt lở, nên lựa chọn xây dựng các khu dân cư cách xa ảnh hưởng của mái dốc. Nếu khu dân cư bắt buộc sống gần mái dốc thì mái dốc cần được gia cố bằng tường chắn kiên cố và lắp đặt hệ thống cảnh báo sớm thiên tai sạt lở.

Giải pháp hiệu quả và kinh tế trong phòng tránh tai biến lũ quét là quy hoạch không gian sống an toàn, không ở những nơi mà dòng chảy hướng thẳng vào khu dân cư (quy hoạch khu dân cư trên bờ cong nhỏ của dòng suối); quy hoạch khu dân cư chỉ ở 1 bên bờ suối (bờ cao thì tốt hơn). Ở đó, có thể xây dựng công trình bảo vệ bờ, dải đất bên bờ thấp không xây dựng, là quỹ đất dùng để sản xuất canh tác và là không gian thoát lũ nhằm giảm năng lượng dòng lũ khi thiên tai xảy ra.

Ngoài yếu tố khách quan của tự nhiên thì chúng ta cũng cần nhận thức đầy đủ về phát triển bền vững; nhất thiết phải cân bằng lợi ích kinh tế và sự ổn định của môi trường tự nhiên.





Nguồn: https://nhandan.vn/kho-khan-trong-ung-dung-cong-nghe-canh-bao-som-sat-lo-lu-quet-post831230.html

Cùng chủ đề

Miền Bắc đang mưa rất lớn, 6 tỉnh cảnh báo lũ quét, sạt lở đất

Trong ngày hôm nay 16.9, miền Bắc sẽ mưa lớn, nhiều tỉnh lại đối diện nguy cơ với lũ quét, sạt lở đất. Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, hiện nay, ở miền Bắc, Trung và Nam Trung bộ, Tây nguyên và Nam bộ có nơi mưa to đến rất to với lượng mưa tính từ 19 giờ ngày 15.9 đến 3 giờ ngày 16.9 có nơi trên 60 mm như: Mường Báng (Điện Biên) 85,6 mm,...

Lũ quét Làng Nủ: Bước chân vô vọng cha đi tìm con

Sau trận lũ quét kinh hoàng tại Làng Nủ (huyện Bảo Yên, Lào Cai) vào sáng 10/9, Hoàng Văn Thới (33 tuổi) mất đi mẹ, vợ và ba người con. 5 ngày sau lũ, vẫn còn xác của con trai út mới 1 tuổi của Thới chưa được tìm thấy. Ngày nắng cũng như mưa, Hoàng Văn Thới vẫn đi tìm con, anh di chuyển dọc theo mạch nước gần ngôi nhà người thân để tìm tung tích cậu con...

Quảng Ngãi chỉ đạo khẩn rà soát, di dời dân khỏi vùng nguy cơ sạt lở núi

Tối 14/9, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Hoàng Giang ký công văn...

Khẩn cấp thu quân khi nước thượng nguồn lại đổ về Làng Nủ

14h30 ngày 13/9, nước trên thượng nguồn đổ về khu vực thôn Làng Nủ do đêm qua mưa lớn. Ngay khi nước có dấu hiệu đổ về mạnh, ban chỉ huy cứu hộ đã phát hiệu lệnh cảnh báo, toàn bộ chiến sĩ đang làm công tác tìm kiếm nạn nhân mất tích khẩn cấp di chuyển đến nơi có vị trí cao. Do kẻng đã đưa hết lên các chốt vọng phía trên nên lực lượng bên dưới...

Vingroup ủng hộ 250 tỷ đồng cho đồng bào bị thiệt hại do bão Yagi và lũ quét

Ngày 12/9/2024, Tập đoàn Vingroup và các công ty trong hệ sinh thái công bố tài trợ 250 tỷ đồng cho đồng bào đang chịu thiệt hại do siêu bão Yagi và mưa lũ kéo dài. Nguồn tiền sẽ được phân bổ trực tiếp cho hoạt động cứu trợ khẩn cấp như dựng lại khoảng 2.000 ngôi nhà bị sập đổ, hỗ trợ từ 150 - 300 triệu cho các gia đình có người thiệt mạng, góp phần tái...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Học sinh nghỉ học ngày 7/9 để tránh bão số 3

Ngày 6/9, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội cho biết đã chỉ đạo các phòng giáo dục và đào tạo, trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên, các trường học trực thuộc theo dõi chặt chẽ diễn biến của cơn bão số 3 (Yagi) để chủ động phòng tránh, ứng phó. Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội yêu cầu các nhà trường trên địa bàn thành phố chủ...

Độc đáo lễ cưới người Ba Na

Là người phụ trách đoàn nghệ nhân người Ba Na, anh Đinh Mỡi, hiện đang công tác tại Trung tâm Văn hóa Thông tin và Thể thao huyện K’Bang cho biết, lễ cưới là sự kiện quan trọng của người Ba Na, có sự chứng kiến, công nhận của cả cộng đồng, và những người quan trọng trong làng, trong gia đình. Anh Đinh Mỡi cho biết, trai gái người Ba Na đến tuổi tìm hiểu nhau...

Dâng hương tưởng niệm Đệ Tam Tổ Trúc Lâm – Huyền Quang tôn giả

Huyền Quang tên thật là Lý Đạo Tái, thi đỗ Tiến sĩ khoa thi năm Ất Hợi (1275). Đương thời, Huyền Quang cùng với Phật hoàng Trần Nhân Tông và Pháp Loa đi đến mọi miền đất nước để thuyết pháp, giảng kinh và trở thành vị tổ thứ ba của thiền phái Phật giáo Trúc Lâm. Những năm tháng cuối đời, ông về trụ trì tại chùa Côn Sơn, hoằng dương Phật pháp, dựng Cửu Phẩm...

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng thăm và làm việc tại Cộng hòa Liên bang Đức

Các đại biểu của hai Đoàn Đối thoại đã thảo luận và trao đổi các ý kiến đánh giá, nhận định về vai trò của chủ nghĩa đa phương, đóng góp ngày càng gia tăng của các thể chế đa phương trong thúc đẩy hòa bình và phát triển, hợp tác giải quyết các tranh chấp, xung đột ở khu vực và trên toàn cầu, hợp tác ứng phó với biến đổi khí hậu, đặc biệt trong...

Xuất hiện áp thấp nhiệt đới giật cấp 9 gần Biển Đông

NDO - Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, sáng nay (16/9), xuất hiện áp thấp nhiệt đới đang hoạt động trên vùng biển phía đông đảo Luzon (Philippines). Sức gió mạnh nhất vùng gần tâm áp thấp nhiệt đới mạnh cấp 6-7, giật cấp 9.   Vị trí và hướng di chuyển của áp thấp nhiệt đới. (Nguồn: nchmf.gov.vn) Hồi 10 giờ ngày 16/9, vị trí tâm áp thấp nhiệt đới ở vào khoảng 17,1 độ vĩ bắc; 124,4 độ kinh...

Bài đọc nhiều

Lùi thời điểm tắt sóng 2G để khắc phục hậu quả bão số 3

Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành Thông tư số 10/2024/TT-BTTTT ngày 13/9, thông báo “Ngưng hiệu lực thi hành quy định tại điểm a khoản 2 Điều 4 Thông tư số 03/2024/TT-BTTTT và điểm a khoản 2 Điều 4 Thông tư số 04/2024/TT- BTTTT” về việc dừng cung cấp dịch vụ cho thiết bị đầu cuối thuê bao chỉ hỗ trợ tiêu chuẩn GSM trong thời hạn 1 tháng (từ ngày 16/9 đến hết...

Đề xuất tự học lý thuyết giấy phép lái xe tại nhà từ 2025, theo dự thảo mới của Bộ Giao thông Vận tải

Tự học lý thuyết cho các hạng A1, A và B1 Một trong những điểm nổi bật của dự thảo là việc cho phép người dân tự học lý thuyết thi giấy phép lái xe tại nhà đối với các hạng A1, A (xe máy) và B1. Dù có...

Nhiều tỉnh, thành bị bão lũ đã được khôi phục sóng di động

Ngày 14-9, nhà mạng VinaPhone cho biết đã được khôi phục 97% các cơ sở hạ tầng trạm di động và đảm bảo liên lạc thông suốt tại nhiều địa phương. Riêng tại Yên Bái đến thời điểm này đã có 100% sóng di động.Trước đó, VNPT đã triển khai đồng bộ các giải pháp khắc phục (xử lý truyền tải, đảm...

Quy chuẩn còi ôtô sẽ được áp dụng trong đăng kiểm từ năm 2025

Việc quy định cụ thể về còi xe nhằm tăng cường an toàn giao thông, đảm bảo hệ thống còi trên các phương tiện vận tải đáp ứng các yêu cầu về âm lượng và độ ổn định. Theo đó, đăng kiểm viên sẽ kiểm tra còi thông qua việc...

Tôn vinh 38 nhà khoa học nữ tài năng của Việt Nam

Kể từ khi triển khai tại Việt Nam năm 2009, Giải thưởng khoa học L’Oréal – UNESCO "Vì sự phát triển Phụ nữ trong Khoa học" đã vinh danh và trao học bổng nghiên cứu cho 38 nhà khoa học nữ trẻ tài năng của Việt Nam (trong đó có 3 người đã được trao giải Tài năng trẻ triển vọng quốc tế năm 2015, 2018 và 2022) vì những đóng góp nổi bật của họ trong...

Cùng chuyên mục

Ngư dân Bình Định liên tiếp cứu hộ rùa biển quý hiếm

TPO - Ngày 16/9, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tỉnh Bình Định cho biết, đã có quyết định tặng giấy khen cho các tập thể, cá nhân đã có thành tích trong công tác bảo vệ và bảo tồn rùa biển. Theo Chi cục Thủy sản thuộc Sở NN&PTNT Bình Định, vào các tháng 3,7,8 - có 3 ngư dân hành nghề câu cá ngừ đại dương ở thị xã Hoài Nhơn...

OpenAI ra mắt loạt mô hình AI mới với khả năng ‘suy luận’ vượt trội

Các mô hình mới, được biết đến với tên gọi o1 và o1-mini, có khả năng suy luận về các nhiệm vụ phức tạp và có thể giải quyết các vấn đề khó hơn trong khoa học, mã hóa và toán học so với các mô hình trước đó. OpenAI cho biết, mô hình o1 sẽ được tích hợp vào ChatGPT và giao diện lập trình ứng dụng (API) của chatbot này từ 12/9. Theo...

Những giải pháp thực tế

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Chu Văn Tuấn, Viện trưởng Nghiên cứu Tôn giáo (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) cho rằng, tầm quan trọng của việc phát triển bền vững vùng biên giới đất liền trong bối cảnh toàn cầu hóa và những thách thức mới nổi về an ninh, xã hội, và kinh tế. Các khu vực biên giới không chỉ là nơi giao thương kinh...

Xem máy bay không người lái Nga tập kích hệ thống phòng không RBS 70 của Ukraine

TPO - Truyền thông Nga vừa công bố một đoạn video về cuộc tấn công của máy bay không người lái Nga nhắm vào hệ thống phòng không RBS 70 tối tân được Thuỵ Điển cung cấp cho Ukraine. Trong quá trình trinh sát, quân đội Nga phát hiện hệ thống phòng không RBS 70 được Ukraine ngụy trang gần làng Aleksandropol, phía bắc thị trấn Ocheretino, Donetsk. Mục tiêu ngay sau đó bị máy bay...

Tư duy đúng về trí tuệ nhân tạo (AI)

Sự kiện đã cung cấp những thông tin hữu ích về trí tuệ nhân tạo (AI) và phát triển nghề nghiệp, xây dựng kênh mạng xã hội, thương hiệu cá nhân. Theo các chuyên gia, tại Việt Nam, AI đang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Trong lĩnh vực sản xuất nội dung, gần 75% nhà sáng tạo nội dung tin rằng AI sẽ trở thành một yếu tố chính tại nơi làm...

Mới nhất

Độc đáo lễ cưới người Ba Na

Là người phụ trách đoàn nghệ nhân người Ba Na, anh Đinh Mỡi, hiện đang công tác tại Trung tâm Văn hóa Thông tin và Thể thao huyện K’Bang cho biết, lễ cưới là sự kiện quan trọng của người Ba Na, có sự chứng kiến, công nhận của cả cộng đồng, và những người quan trọng...

Hà Nội Và Những Ngôi Chùa Cổ: Hành Trình Giữ Gìn Và Phục Hồi Di Sản Kiến Trúc

Mỗi lần nhắc đến Hà Nội, người ta không thể quên hình ảnh những ngôi chùa cổ kính, ẩn mình giữa nhịp sống đô thị nhộn nhịp nhưng vẫn mang một nét tĩnh lặng, trầm mặc. Những ngôi chùa ấy, qua hàng thế kỷ dù xã hội hiện đại đã có nhiều đổi thay, nhịp sống thời đại đã...

Nhiều phụ nữ mắc bệnh khó nói

Bà P.P.N. (79 tuổi, tỉnh Kiên Giang) phải mang tã khoảng 8 năm nay do són tiểu. Chỉ cần bà có cảm giác muốn đi tiểu, nước tiểu tự động rỉ ra ngay, không thể nhịn. Bà đã đến khám tại nhiều bệnh viện nhưng chưa tìm ra phương pháp điều trị cảm thấy an tâm.Tại Trung tâm...

Mới nhất