Kiến nghị hình thành trung tâm thẩm định giá trị tài sản trí tuệ quốc gia

Thảo luận tại Tổ 8 (gồm Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh và Cà Mau) về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ, các đại biểu đề nghị cần phân cấp, rút ngắn thời gian cấp bằng sáng chế; bổ sung quy định khuyến khích sử dụng quyền sở hữu trí tuệ để vay vốn hoặc thế chấp để vay vốn; hình thành trung tâm thẩm định giá trị tài sản trí tuệ quốc gia...

Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau Nguyễn Quốc Hận chủ trì phiên thảo luận tại Tổ 8

Nâng cao năng lực bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ

Đóng góp ý kiến vào dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ, ĐBQH Nguyễn Thị Thúy Ngần (Bắc Ninh) nhấn mạnh: Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số, tri thức đã trở thành vốn chiến lược của nền kinh tế. Giá trị quốc gia không còn nằm ở tài sản hữu hình, mà ở khả năng khai thác các tài sản vô hình như sáng chế, nhãn hiệu, dữ liệu, phần mềm, ý tưởng. Do đó, Luật sửa đổi lần này, không chỉ bảo vệ quyền mà còn tạo hành lang để trí tuệ Việt Nam được khai thác, định giá và thương mại hóa, trở thành nguồn lực trực tiếp cho tăng trưởng kinh tế.

ĐBQH Nguyễn Thị Thúy Ngần (Bắc Ninh) phát biểu

Góp ý cụ thể vào dự thảo Luật: Tại khoản 4 Điều 1 về Tài chính dựa trên quyền sở hữu trí tuệ. Đại biểu Nguyễn Thị Thúy Ngần nhận định, đây là nội dung mới, lần đầu tiên quyền sở hữu trí tuệ được công nhận là một loại tài sản có giá trị kinh tế, có thể được định giá, góp vốn, thế chấp và giao dịch trong thị trường tài chính. Tuy nhiên, theo đại biểu, điều này cũng đòi hỏi một hệ thống quy định đồng bộ, chặt chẽ để bảo đảm tính khả thi, tránh rủi ro trong việc định giá khống tài sản vô hình để trục lợi.

Để thị trường giao dịch quyền sở hữu trí tuệ phát triển, giúp doanh nghiệp huy động vốn từ chính giá trị sáng tạo của mình, thay vì chỉ dựa vào tài sản hữu hình, đại biểu Nguyễn Thị Thúy Ngần đề nghị Chính phủ làm rõ khái niệm “quản trị riêng” – tức là quyền sở hữu trí tuệ phải được ghi nhận, công khai, kiểm toán như tài sản hữu hình, bảo đảm tính minh bạch trong báo cáo tài chính. Đồng thời, giao Chính phủ chỉ đạo ban hành chuẩn mực định giá quyền sở hữu trí tuệ thống nhất trên phạm vi quốc gia, bảo đảm hài hòa với thông lệ quốc tế và tương thích với hệ thống kế toán Việt Nam; các kết quả định giá được công bố trong cơ sở dữ liệu giá quyền sở hữu trí tuệ quốc gia.

Qua nghiên cứu, ĐBQH Leo Thị Lịch (Bắc Ninh) cho rằng: Dự thảo Luật chưa có định nghĩa cụ thể về tác phẩm số hoặc sản phẩm do AI tạo ra với sự can thiệp của con người. Việc thiếu khái niệm này dễ dẫn đến tranh chấp trong quá trình bảo hộ quyền tác giả và quyền liên quan.

ĐBQH Leo Thị Lịch ( Bắc Ninh) phát biểu

Đại biểu đề nghị bổ sung vào phần khái niệm chung của luật nội dung định nghĩa về “tác phẩm số” phù hợp với thực tiễn số hóa hiện nay, đồng thời tạo cơ sở pháp lý để đăng ký và bảo hộ quyền tác giả qua hình thức điện tử, bảo đảm thuận lợi cho người sáng tạo.

Đồng tình với các đại biểu, ĐBQH Trần Thị Thu Đông (Cà Mau) đề nghị bổ sung định nghĩa “xâm phạm bản quyền trong môi trường số”, quy định cụ thể hơn về tác phẩm do trí tuệ nhân tạo tạo ra, đồng thời cần có cơ chế thoả thuận, từ chối khai thác thương mại để bảo vệ quyền lợi của tác giả.

ĐBQH Trần Thị Thu Đông (Cà Mau) phát biểu

Ngoài ra, đại biểu kiến nghị xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về bản quyền, ứng dụng công nghệ định danh số hoặc Blockchain để minh bạch hoá quản lý và chống đạo nhái tác phẩm.

ĐBQH Nguyễn Văn Thi và ĐBQH Trần Thị Vân (Bắc Ninh) cùng quan điểm, cho rằng cần bảo vệ con người sáng tạo trước công nghệ, tránh việc máy móc được công nhận quyền như con người.

ĐBQH Nguyễn Văn Thi (Bắc Ninh) phát biểu

Đồng thời, nâng cao năng lực bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt trong thương mại điện tử và hoạt động xuất nhập khẩu, thông qua phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý nhà nước, lực lượng công an kinh tế và hải quan để kịp thời phát hiện, xử lý hành vi vi phạm.

ĐBQH Trần Thị Vân (Bắc Ninh) phát biểu

Bổ sung quy định khuyến khích sử dụng quyền sở hữu trí tuệ để vay vốn

Khẳng định dự án Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi) sẽ là “đạo luật nền tảng” của nền kinh tế tri thức. Qua thảo luận tại Tổ 8, ĐBQH Nguyễn Như So (Bắc Ninh) đề nghị rút ngắn thời gian thẩm định, đơn giản hóa thủ tục, đồng thời hình thành thị trường giao dịch quyền sở hữu trí tuệ minh bạch, giúp doanh nghiệp tiếp cận và khai thác hiệu quả hơn.

ĐBQH Nguyễn Như So (Bắc Ninh) phát biểu

Thực tiễn cho thấy tiến độ xử lý hồ sơ đăng ký quyền sở hữu công nghiệp còn rất chậm, phần lớn kéo dài chưa bảo đảm đúng thời hạn luật định. Đại biểu Nguyễn Như So cho rằng, vấn đề không nằm ở thiết kế chính sách, mà ở năng lực thực thi. Để khắc phục tình trạng, đại biểu đề nghị cần bố trí đội ngũ cán bộ thật sự giỏi, có trình độ chuyên môn sâu, bản lĩnh nghiệp vụ vững và khả năng xử lý công việc nhanh, chính xác; đầu tư hạ tầng công nghệ số, tự động hóa các khâu tra cứu, phân loại, xử lý hồ sơ nhằm khắc phục tình trạng chậm trễ, giải quyết triệt để hồ sơ tồn đọng, tạo chuyển biến thực chất trong hiệu quả quản lý nhà nước. Áp dụng cơ chế cam kết thời hạn xử lý; thực hiện phân luồng hồ sơ theo mức độ phức tạp…

Đại biểu Nguyễn Như So cũng đề nghị bổ sung quy định khuyến khích sử dụng quyền sở hữu trí tuệ để vay vốn hoặc thế chấp để vay vốn là bước đi đúng hướng, phù hợp với xu thế phát triển của nền kinh tế trí thức. Quy định này tạo cơ sở để quyền sở hữu trí tuệ không còn là “tài sản vô hình nằm trên giấy”, mà trở thành nguồn lực kinh tế thực sự, có thể định giá, giao dịch và đưa vào lưu thông như các tài sản hữu hình khác.

Quang cảnh thảo luận tại Tổ 8

Để làm được điều này, đại biểu đề xuất cần sớm xây dựng hành lang pháp lý về định giá tài sản trí tuệ, ban hành chuẩn mực kỹ thuật và quy trình định giá theo thông lệ quốc tế; đồng thời phát triển hệ thống tổ chức định giá độc lập, đủ năng lực, được Nhà nước cấp phép và giám sát; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về tài sản trí tuệ liên thông với hệ thống ngân hàng; đặc biệt là thiết lập cơ chế bảo lãnh tín dụng đối với khoản vay có tài sản bảo đảm là tải sản trí tuệ...

Đồng quan điểm với đại biểu Nguyễn Như So, ĐBQH Đinh Ngọc Minh (Cà Mau) cho rằng, hiện nay quy trình cấp bằng sáng chế và bằng sở hữu công nghiệp còn chậm, có trường hợp kéo dài 3-4 năm, ảnh hưởng đến hoạt động đổi mới sáng tạo và kinh doanh.

ĐBQH Đinh Ngọc Minh (Cà Mau) phát biếu

Đại biểu kiến nghị thực hiện cơ chế cấp bằng hai giai đoạn: giai đoạn cấp tạm thời, trong vòng 1 năm để đảm bảo quyền lợi trước mắt cho chủ sở hữu sáng chế; sau đó, nếu không phát sinh tranh chấp, khiếu nại, sẽ chuyển sang cấp chính thức.

Đồng thời, phân cấp, phân quyền cho địa phương trong việc thẩm định và cấp giấy chứng nhận sở hữu công nghiệp, tương tự như việc Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phân cấp trong quản lý thuốc bảo vệ thực vật, nhằm tăng tính chủ động, giảm tải cho cơ quan Trung ương và đẩy nhanh tiến độ xử lý hồ sơ.

Nêu câu chuyện từ thực tế, đại biểu Nguyễn Duy Thanh (Cà Mau) cho rằng, phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam chưa coi tài sản trí tuệ là tài sản kinh doanh thực sự, do thiếu vốn và hiểu biết về khai thác, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung quy định riêng về sở hữu trí tuệ trong hoạt động đổi mới sáng tạo và phát triển doanh nghiệp.

ĐBQH Nguyễn Duy Thanh (Cà Mau) phát biểu

Đồng thời, đại biểu kiến nghị thành lập quỹ bảo lãnh tín dụng cho tài sản trí tuệ, cho phép doanh nghiệp dùng sáng chế, nhãn hiệu làm tài sản thế chấp; ngoài ra hình thành trung tâm thẩm định giá trị tài sản trí tuệ quốc gia để hỗ trợ doanh nghiệp định giá, chuyển giao công nghệ minh bạch...

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/kien-nghi-hinh-thanh-trung-tam-tham-dinh-gia-tri-tai-san-tri-tue-quoc-gia-10394527.html