Làng nổi trên sông

Một góc làng bè cá Châu Đốc. Ảnh: THANH TIẾN

Từ thuở “cắm sào”…

Nếu có dịp đi ngang cầu Cồn Tiên nối đôi bờ Châu Đốc - Vĩnh Hậu, bạn trông thấy hàng trăm ngôi nhà bè san sát trên sông. Những gia đình náu mình trong hàng trăm căn nhà nổi ấy đã trải qua nhiều thế hệ bồng bềnh cùng sóng nước. Với họ, cuộc sống dưới bè là thói quen mà cũng là sự lựa chọn.

Gần cả đời lênh đênh trên sông nước, ông Nguyễn Văn Thừa là thế hệ thứ 2 trong gia đình có “truyền thống ở bè” tại ngã ba sông Châu Đốc. Với ông, ký ức làng bè là một phần không thể thiếu trong cuộc đời. Mỗi lần nhắc đến, đôi mắt phong trần của ngư dân này vẫn đau đáu hình ảnh ngày đầu cùng tía má xuôi mái chèo từ Biển Hồ (Campuchia) về cắm sào ở bến sông bình yên này.

“Gia đình tôi theo con nước về đây sinh sống từ những năm đầu thập niên 70 của thế kỷ trước. Sau nhiều năm bôn ba, tía tôi muốn quay về cố xứ. Cuộc sống nổi trôi khiến ông không cất nhà trên bờ mà quyết định ở hẳn dưới bè như nhiều gia đình khác. Anh em thân thuộc với tía cũng nép bè ở cạnh để đùm bọc nhau. Đa phần dân trên Biển Hồ về đều sống với nghề câu lưới, người nào có điều kiện thì chuyển sang nuôi cá bè”, ông Thừa nhớ lại.

Theo lời ông Thừa, những người nuôi cá bè lúc đầu chỉ làm quy mô nhỏ, chủ yếu bán ra mấy chợ trong vùng. Dần dần, con cá tra, cá basa được thị trường ưa chuộng, nghề nuôi cá bè cũng “nở” ra theo. Những nhà bè nổi trên sông thường có diện tích 60 - 100m2, phía dưới là lồng nuôi cá, còn phần trên để ở. Những gia đình vốn liếng khá có thể sở hữu 2 - 3 bè cá.

Dự án “Làng bè sắc màu ngã ba sông Châu Đốc” thời điểm vừa triển khai. Ảnh: THANH TIẾN

“Khi cá tra, cá basa được thương lái mua với giá rất cao, người ta đổ xô nuôi cá bè. Có hộ bỏ ra hàng trăm triệu đồng - số tiền rất lớn thời đó để đầu tư bè cá. Gặp lúc “có thời” (năm 1995 - 2000), cá trúng giá liên tục, khúc sông Châu Đốc dày đặc bè cá, cái tên “làng bè” cũng vì đó mà hình thành. Lúc đó, tôi cũng nhờ bè cá mà sống khỏe, không phải lo chạy cơm áo hàng ngày”, ông Thừa kể tiếp.

Ở thời kỳ “vàng son”, làng bè Châu Đốc không chỉ dừng lại là biểu tượng văn hóa sông nước mà còn là “điểm sáng” về kinh tế. Hiện tại, tượng đài cá tra, cá basa tại công viên 30/4, phường Châu Đốc, vẫn sừng sững cùng nắng gió là dấu ấn đặc trưng cho thời kỳ này. Tuy nhiên, sự thoái trào của con cá tra, cá basa khiến làng bè không còn giữ được sự thịnh vượng ngày trước.

Hướng phát triển mới

Cũng gắn bó với làng bè từ lúc sinh ra, anh Nguyễn Văn Năng hiểu rất rõ cuộc sống ở đây. Hiện tại, anh đi gạn cá thuê cho những chủ bè lớn, sản lượng 60 - 70 tấn/bè. Anh chia sẻ, mỗi ngày đi gạn cá thuê sẽ kiếm được từ 300.000 - 450.000 đồng, nhưng công việc không liên tục. Với chủ bè, lãi tầm 3.000 đồng/kg cá như hiện nay là rất khá, nhưng không thể so với giai đoạn “hoàng kim”.

“Hổm nay, thương lái mua cá basa với mức 40.000 đồng/kg nên chủ bè mở cờ trong bụng, nhờ vậy tôi cũng kiếm sống được. Chỉ khác ở chỗ, người ta không thu mua một lượt mà gạn cá theo số lượng vài tấn mỗi ngày. Trước kia, mỗi bè cá 70 tấn chỉ cần gạn trong ngày là xong. Bởi vậy những bè cá sản lượng lớn dần ít đi, chủ bè chỉ thả nuôi theo đồng vốn của mình. Tôi thấy một số chủ bè đã chuyển qua làm du lịch, lượng khách kha khá”, anh Năng cho hay.

Thực tế, ngành du lịch An Giang nhận thấy tiềm năng phát triển “ngành công nghiệp không khói” tại làng bè cá Châu Đốc. Năm 2024, Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh phối hợp các ngành, địa phương ra mắt dự án “Làng bè sắc màu ngã ba sông Châu Đốc”. Sau thời gian triển khai, dự án đã chứng minh được sức hút từ vẻ đẹp của làng bè thơ mộng này.

Du khách trải nghiệm cho cá ăn trên bè. Ảnh: THANH TIẾN

“161 nhà bè được sơn 6 màu: Đỏ, vàng, cam, lục, lam, tím sẽ là địa điểm lý tưởng để du khách thưởng lãm phong cảnh, có những bức ảnh check-in độc đáo, mang đậm dấu ấn sông nước An Giang. Cùng với đó, chúng tôi còn vận động hộ dân làng bè đa dạng hóa dịch vụ kinh doanh ăn uống để phục vụ du khách. Kết quả bước đầu khá ấn tượng, những doanh nghiệp du lịch lữ hành kết nối nhiều tour, tuyến để đưa du khách trải nghiệm tại đây”, ông Lê Trung Hiếu - Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh thông tin.

Tuy nhiên, dịch vụ du lịch tại làng bè hiện vẫn còn đơn điệu. Các hộ dân chủ yếu phục vụ du khách ẩm thực, mua bán quà lưu niệm hoặc để du khách tham gia cho cá ăn. Đây đều là hoạt động thú vị, nhưng về lâu dài sẽ gây nhàm chán. Do đó, ngành chuyên môn đề xuất phát triển thêm các dịch vụ mới như: Đờn ca tài tử, dịch vụ lưu trú, ăn uống về đêm… để tăng tính trải nghiệm cho du khách.

Ông Lê Trung Hiếu phân tích thêm: “Theo thời gian, dự án “Làng bè sắc màu ngã ba sông Châu Đốc” cần được tân trang, cải thiện để tiếp tục thu hút du khách. Ngoài ra, cần có sự tham gia tích cực của các ngành chuyên môn, địa phương trong việc hỗ trợ hộ dân làng bè khai thác giá trị du lịch từ chính nơi mình sinh sống. Đơn vị du lịch lữ hành cần có thêm sản phẩm mới gắn với làng bè, như du lịch văn hóa Chăm, du lịch tâm linh của những địa phương gắn với ngã ba sông Châu Đốc, giúp người dân khai thác tối đa giá trị kinh tế bên cạnh sự bình yên, thơ mộng của làng bè độc đáo này”.

THANH TIẾN

Nguồn: https://baoangiang.com.vn/lang-noi-tren-song-a426549.html