ຜູ້ຮັກສາ "ຈິດວິນຍານ" ຂອງ Mo Muong

Mo Muong ຖືວ່າເປັນການສ້າງທີ່ຍິ່ງໃຫຍ່, "ຈິດວິນຍານ" ຂອງຊາວ Muong. ດ້ວຍມູນຄ່າອັນລ້ຳຄ່າໂດຍສະເພາະ, ມໍລະດົກແຫ່ງຊາດນີ້ພວມເດີນທາງໄປສູ່ການຮັບຮູ້ເປັນມໍລະດົກວັດທະນະທຳທີ່ບໍ່ມີຕົວຕົນຂອງມະນຸດ. ຈາກໝູ່ບ້ານ ເຕີນຝູ, ຕາແສງ ມ່ຽນບີ, ນັກສິລະປະກອນຜູ້ດີເດັ່ນ ບຸ່ຍວັນນ້ອຍ ໄດ້ໃຊ້ເວລາກວ່າ 40 ປີຂະຫຍັນຂັນເຄື່ອນ, ຄົ້ນຄ້ວາ, ບູລະນະ ແລະ ເຜີຍແຜ່ຄຸນຄ່າຂອງ ມ່ຽນບີ, ກາຍເປັນຮູບແບບປົກປັກຮັກສາ ແລະ ເຊີດຊູວັດທະນະທຳ.

Báo Phú Thọ•08/10/2025

ຮັກສາ “ຈິດວິນຍານ” ຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ

ເກີດໃນຄອບຄົວທີ່ມີຄວາມຊຳນານໃນການນັບຖືສາສະໜາຜູ້ສູງສົ່ງ (ເຊິ່ງຮັກສາມູນເຊື້ອວັດທະນະທຳເຜົ່າມົ້ງທີ່ສົມບູນກວ່າໝູ່) - ເຮືອນຫຼັງເກົ່າ, ມີ 10 ລຸ້ນຄົນຕິດຕໍ່ກັນ, ນັບແຕ່ຍັງນ້ອຍ, ພໍ່ຕູ້ Bui Van Yem ແລະ ພໍ່ Bui Van Du, ສອງຄົນມີຊື່ສຽງໃນພາກພື້ນ. ພາຍຫຼັງຮຽນຈົບວິທະຍາໄລຄູອາຈານ Hoa Binh, ແຕ່ປີ 1982, ແທນທີ່ຈະປະຕິບັດສາດສະໜາຈັກໂດຍກົງ, ທ່ານໄດ້ໃຊ້ເວລາຄົ້ນຄ້ວາ ວິທະຍາສາດ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ, ເກັບກຳຂໍ້ມູນບັນດາເອກະສານປະຫວັດສາດ, ວັດທະນະທຳ, ສິລະປະຊາວເຜົ່າມົ້ງ.

ຜູ້ຮັກສາ

ທ່ານ ບຸ່ຍວັນນ້ອຍ (ຊ້າຍ) ດຸໝັ່ນຮວບຮວມ ແລະ ຄົ້ນຄ້ວາກ່ຽວກັບເມືອງ ມ່ຽນຮົ່ງ

ທ່ານໄດ້ເດີນທາງໄປເຖິງທຸກຕາແສງຂອງພາກພື້ນ Muong Bi, ໄດ້ພົບປະກັບຜູ້ເຖົ້າແກ່ ແລະ ນັກສິລະປະຊາວ Mo ເພື່ອເກັບກຳມໍລະດົກອັນລ້ຳຄ່າຂອງພໍ່. ເຖິງແມ່ນວ່າຂາຂອງລາວເມື່ອຍ, ຖົງຂອງລາວແມ່ນຫວ່າງເປົ່າແລະພັນລະຍາແລະລູກຂອງລາວພະຍາຍາມຢຸດລາວ, ຄວາມມັກຂອງລາວໄດ້ຊ່ວຍໃຫ້ລາວສືບຕໍ່. ທ່ານໄດ້ໄປຍັງເຂດເມືອງອື່ນຄື: ວັງ, ຖາງ, ດົ່ງ, ເພື່ອຄົ້ນຄ້ວາ, ສົມທຽບ ແລະ ມີທັດສະນະລວມກ່ຽວກັບເມືອງ Mo Muong.

ໃນຂະບວນການຊອກຫາຮາກຖານຂອງຕົນ, ໄດ້ມີໂອກາດພົບປະກັບບັນດາຊື່ດັງຄື: ທູຈີ, ໂຕງອກແທ່ງ... ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ໂດຍເຫັນໄດ້ຄວາມເອກອ້າງທະນົງໃຈຂອງຊາວເຜົ່າເມື່ອງ, ໄດ້ແນະນຳວິທີເກັບກຳ, ດຳເນີນການເຄື່ອນໄຫວຄົ້ນຄ້ວາ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດບໍ່ແມ່ນເລື່ອງງ່າຍ, ເພາະວ່າ ເມືອງ Mo Muong ແມ່ນຫົວຂໍ້ທີ່ມີລັກສະນະສັງລວມ, ເຕົ້າໂຮມວັດທະນະທຳ Muong, ແລະ ຕ້ອງປຶກສາຫາລືບັນດາບົດສະຫຼຸບວິທະຍາສາດຈາກຫຼາຍຂົງເຂດເພື່ອຖອດຖອນບັນດາຄວາມລຶກລັບ. ຄຽງຄູ່ກັນນັ້ນ, ຊາວເຜົ່າເມື່ອກ່ອນບໍ່ມີພາສາຂຽນ, ດັ່ງນັ້ນ ຂ້າພະເຈົ້າຕ້ອງພາກພຽນຖອດຖອນບັນດາປະໂຫຍກ Mo ເປັນພາສາລາຕິນດ້ວຍວິທີຂອງຕົນ.

ເຮັດວຽກໜັກແຕ່ເຊົ້າຮອດກາງຄືນ, ເພິ່ນໄດ້ຂຽນໃບສະໝັກດ້ວຍ 100 ໜ້າ ການຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບ Mo Muong (Muong - ການອອກສຽງຫວຽດນາມ) ເພື່ອເຂົ້າຮ່ວມສະມາຄົມສິລະປະພື້ນເມືອງຫວຽດນາມ. ລາວໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມຢ່າງຫ້າວຫັນໃນກອງປະຊຸມແລະການສໍາມະນາກ່ຽວກັບວັດທະນະທໍາທີ່ມີເອກະສານຈໍານວນຫຼາຍທີ່ພິມເຜີຍແຜ່ໃນຂະບວນການແລະຂຽນບົດຄວາມລົງໃນຫນັງສືພິມແລະວາລະສານ. ໂດຍສະເພາະ, ກອງປະຊຸມວິທະຍາສາດສາກົນກ່ຽວກັບມໍລະດົກຢູ່ຮ່ວາບິ່ງໄດ້ປະກອບສ່ວນສ້າງເອກະສານຍື່ນສະເໜີໃຫ້ UNESCO ຮັບຮອງເປັນມໍລະດົກວັດທະນະທຳບໍ່ມີຮູບຮ່າງຂອງມວນມະນຸດ. ກອງປະຊຸມ “ຮ່ຳຮຽນກ່ຽວກັບນິທານສວນດອກໄມ້ເທິງພູແລະເຈົ້າຍິງຂອງລາຊະວົງເລ” ໄດ້ປະກອບສ່ວນສ້າງໂຄງການ “ສະຖານທີ່ວັດທະນະທຳ Mo Muong” ຢູ່ເມືອງ ມ໋ອງແທ່ງ...

ຫຼັງຈາກຄວາມມານະພະຍາຍາມຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ, ໃນປີ 2012-2013, ປື້ມບັນດາວຽກງານສຳເລັດສົມບູນ Mo Muong (I, II, III) ທີ່ທ່ານ ບຸ່ຍວັນນ້ອຍ ໄດ້ຮວບຮວມ ແລະ ຄົ້ນຄ້ວາຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ. ສະບັບທີ I ໄດ້ຮັບລາງວັນ 3A ຂອງສະມາຄົມວັນນະຄະດີພື້ນເມືອງຫວຽດນາມ, ສະບັບທີ III ໄດ້ຮັບລາງວັນ C ຂອງສະມາຄົມວັນນະຄະດີ ແລະ ສິລະປະຊົນເຜົ່າ ຫວຽດນາມ. ທັງເປັນນັກປະພັນປຶ້ມ 2 ຫົວກ່ຽວກັບມໍລະດົກຮ່ວາບິ່ງ ແລະ ນັກປະພັນ Mo Rung Hoa, Moi Muong Bi, Mo Mat Nha, Mo Via.

ຫັນໜ້າຂອງປຶ້ມ ມໍ 3 ກັບຂ້າພະເຈົ້າ, ທ່ານນ້ອຍຄິດຄຳນວນຄວາມອາດສາມາດໄດ້ເກືອບ 2.500 ໜ້າ, ເທົ່າກັບຈຳນວນບົດກະວີ Mo ທີ່ມີປະມານ 40.000 ກວ່າບົດ. ນີ້ແມ່ນ “ສານຸຄົມຊາວເຜົ່າມົ້ງ” ຢ່າງແທ້ຈິງກ່ຽວກັບຊາວເຜົ່າມົ້ງນຳສະເໜີຢ່າງສົມເຫດສົມຜົນ 16 ວັນ ແລະ ຄືນຂອງຜູ້ມີຄຸນງາມຄວາມດີ Mo, ໃນເວລາດຽວກັນ, ກໍແມ່ນເອກະສານອັນລ້ຳຄ່າ, ເມື່ອປະຈຸບັນ, ຊາວເຜົ່າຈຳເຮັດພຽງ 2 ວັນ ແລະ ຄືນຂອງ Mo ຍ້ອນການປະຕິບັດວິຖີຊີວິດໃໝ່.

ຜູ້ຮັກສາ

ທ່ານບຸ່ຍວັນນ້ອຍແນະນຳປຶ້ມມໍລະສຸມ III

ເຜີຍແຜ່ບັນດາຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳເຜົ່າມົ້ງ

ຄຽງຂ້າງນັ້ນ, ທ່ານ ໂມຮົ່ງ ຍັງໄດ້ຄົ້ນຄ້ວາວັດທະນະທຳຮ່ວາບິ່ງ ດ້ວຍຫຼາຍບົດເລື່ອງຄື: ພິທີບູຊາເທວະດາຂອງໝູ່ບ້ານ, ງານແຕ່ງດອງຕາມຮີດຄອງປະເພນີ, ປະຕິທິນເກົ່າແກ່, ເຮືອນຄົວຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ... ໃນຖານະທີ່ເລຂາຄະນະພັກບ້ານ ເຕີນຝູ໋, ຢູ່ເຂດທີ່ຈັດງານບຸນກຸດຮາທີ່ມີຊື່ສຽງ, ທ່ານກັບຄະນະຈັດຕັ້ງໄດ້ຟື້ນຟູບັນດາພິທີກຳ ແລະ ການລະຫຼິ້ນພື້ນເມືອງ. ພິເສດ, ລາວເປັນຜູ້ປະພັນຕົວອັກສອນເຜົ່າມົ້ງ ທີ່ໄດ້ຮັບການອະນຸມັດຈາກຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນແຂວງ ຮ່ວາບິງ (ເກົ່າ) ເມື່ອປີ 2016.

ຜູ້ຮັກສາ

ທ່ານນ້ອຍຍັງຂະຫຍັນຂັນເຄື່ອນຄົ້ນຄ້ວາແລະເຜີຍແຜ່ວັດທະນະທຳເມືອງເກົ່າ.

ບໍ່ພຽງແຕ່ຄົ້ນຄ້ວາ ແລະ ເກັບກຳເທົ່ານັ້ນ, ທ່ານ ໂນ້ຍ ຍັງເປັນສະມາຊິກທີ່ຕັ້ງໜ້າຂອງສະໂມສອນ Tan Lac Mo Muong ແລະ ໄດ້ສອນ Mo ໃຫ້ບັນດານັກສຶກສາທີ່ເກັ່ງກ້າສາມາດຄື: Bui Tan Binh, Bui Van Uc... Bui Van Uc ສືບຕໍ່ສອນອີກຫຼາຍຄົນເພື່ອຮັກສາມໍລະດົກຂອງບັນພະບຸລຸດ. ທ່ານຍັງເປັນຄູສອນຕົວໜັງສືເມືອງໂຂງໃຫ້ຫຼາຍອົງການ, ຫົວໜ່ວຍ, ໂຮງຮຽນໃນແຂວງ.

“ທຸກໆຄັ້ງທີ່ສອນ, ຂ້າພະເຈົ້າສະແດງບົດຟ້ອນສະເພາະໂດຍການສະແດງບົດເພງພື້ນເມືອງຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ… ເມື່ອຂ້າພະເຈົ້າເລົ່ານິທານຢ່າງສະບາຍໃຈ, ເມື່ອມີຄວາມກະຕືລືລົ້ນ, ອາລົມຈິດ, ເມື່ອວິລະຊົນ, ມີຄວາມປະທັບໃຈຢ່າງເລິກເຊິ່ງ, ນັ້ນກໍ່ແມ່ນວິທີສອນທີ່ເຂົ້າໃຈ ແລະ ມີຊີວິດຊີວາທີ່ສຸດ ເພື່ອເປັນການສອນເຜີຍແຜ່ວັດທະນະທຳຂອງຊາດ” - ທ່ານ ນ້ອຍ ແບ່ງປັນ.

ດ້ວຍການປະກອບສ່ວນປົກປັກຮັກສາ ແລະ ເຊີດຊູບັນດາເອກະລັກວັດທະນະທຳຂອງຊາດ, ທ່ານຫຼີເຄີ້ສຽງໄດ້ຮັບນາມມະຍົດນັກສິລະປິນໃນປີ 2015 ແລະ 2024. ໄດ້ຍື່ນສະເໜີຫົວຂໍ້ນັກສິລະປິນປະຊາຊົນ. ໄດ້ຮັບໃບຍ້ອງຍໍຈາກທ່ານປະທານສະພາປະຊາຊົນແຂວງ 3 ຄັ້ງ; ແລະ ໄດ້ມອບໃບຍ້ອງຍໍຈາກສະມາຄົມສິລະປະພື້ນເມືອງຫວຽດນາມ ໃຫ້ແກ່ບັນດາຜົນງານດີເດັ່ນໃນການເກັບກຳ ແລະ ຄົ້ນຄ້ວາວັດທະນະທຳ, ສິລະປະພື້ນເມືອງ, ພ້ອມກັບລາງວັນຕ່າງໆໃນດ້ານວາລະສານ, ວັນນະຄະດີ ແລະ ສິລະປະ.

Cam Le

ທີ່ມາ: https://baophutho.vn/nguoi-gin-giu-linh-hon-mo-muong-240831.htm