Muôn kiểu ứng dụng AI trong lớp học

Học sinh tích cực chủ động khám phá bài học

Thạc sĩ Phạm Quỳnh Mai, giáo viên (GV) tại Trường tiểu học Đồng Thành (Nghệ An), cho biết AI là một "trợ thủ đắc lực" cho cả thầy trò trong thời đại công nghệ số. Riêng với GV, ứng dụng các công cụ AI giúp "người đưa đò" tăng tốc đổi mới phương pháp, chất lượng giảng dạy cũng như giúp quản lý lớp học hiệu quả hơn. Đồng thời, AI cũng giúp GV tiết kiệm thời gian tạo đề kiểm tra và thiết kế bài giảng, từ đó giảm áp lực công việc.

Muôn kiểu ứng dụng AI trong lớp học - Ảnh 1. — Việc ứng dụng AI trong giáo dục tạo hứng thú để học sinh tiểu học tích cực chủ động khám phá bài học

Để học cách "làm chủ" AI, nữ thạc sĩ vừa tham gia các chương trình tập huấn ứng dụng AI do ngành giáo dục tổ chức từ cấp trường tới cấp bộ, vừa tự học thêm trên internet. Theo cô Mai, điều này không chỉ cần thiết để GV bắt kịp xu thế giáo dục hiện đại, mà còn giúp thầy cô có thể đi xa hơn vai trò người giảng bài, trở thành người dẫn dắt sáng tạo, hiệu quả trong môi trường học tập mới.

Hiện cô Mai dùng nhiều công cụ AI khác nhau, có thể kể như ChatGPT, Canva, Google Gemini, Google AI Studio, Microsoft CoPilot, Suno AI lẫn PixVerse AI.

Theo cô, việc ứng dụng AI trong giáo dục tạo hứng thú để học sinh (HS) tiểu học tích cực chủ động khám phá bài học, đồng thời giúp các em luyện đọc, viết, giải toán mà không cần phải phụ thuộc hoàn toàn vào GV.

"Bên cạnh đó, công cụ hỗ trợ AI còn tạo điều kiện để các em được tương tác và đặt câu hỏi, nhờ vậy các em có thể dần hình thành tư duy độc lập và sáng tạo", nữ GV nói thêm.

Cũng sử dụng AI khá nhiều trong quá trình dạy học, Đặng Phương Nghi, GV ở Hệ thống Anh ngữ Hội Việt Mỹ (TP.HCM), thông tin cô thường dùng các công cụ này để tìm ý tưởng cho những hoạt động khởi động trước khi vào bài học hoặc tạo thêm trò chơi tương tác phù hợp với từng nhóm HS. Nữ GV hiện dạy học cho các em lứa tuổi từ 5 - 16 và mỗi nhóm HS lại có đặc điểm riêng, cần phải điều chỉnh phương pháp sư phạm cho phù hợp.

"Ngoài ra, tôi còn dùng công cụ AI để biến hóa những hình ảnh trong sách thành video ngắn có tiếng, giúp bài học thêm sinh động và thu hút các em hơn. Nhờ vậy, HS có thể được vừa học vừa chơi, từ đó tập trung vào giờ học và tiếp thu tốt hơn trước đây", cô Nghi nói.

Muôn kiểu ứng dụng AI trong lớp học - Ảnh 2. — Học sinh chỉ nên dùng AI trong học tập như một công cụ, đừng xem là kim chỉ nam có thể xử lý mọi vấn đề

Cô Nghi cũng nhấn mạnh, AI dù có khả năng giúp thầy cô mở rộng ý tưởng và cung cấp thêm nhiều cách tiếp cận sư phạm mới mẻ, song vai trò của GV vẫn rất quan trọng. Bởi lẽ, đôi lúc nội dung do AI gợi ý sẽ "chưa thật sự phù hợp" với HS, hoặc không đúng trọng tâm bài học. GV phải có sự chọn lọc, điều chỉnh sao cho phù hợp.

"Quan trọng nhất là thầy cô phải biết cân bằng, chỉ coi AI là công cụ hỗ trợ chứ không thay thế trải nghiệm và tư duy của người dạy", cô Nghi nhìn nhận.

Dạy cùng AI, thay vì nhờ vào AI để dạy

Thầy Võ Nhật Đông, học viên thạc sĩ ngành giảng dạy tiếng Anh chương trình liên kết đào tạo giữa Viện Nghiên cứu và đào tạo Việt - Anh trực thuộc ĐH Đà Nẵng với ĐH Nottingham Trent (Anh), chia sẻ lợi ích dễ thấy nhất của AI là giảm tải khối lượng công việc.

"AI giúp tôi hoàn thành nhanh những công việc mang tính lặp lại", thầy Đông nói và ví dụ cụ thể, thầy thường nhờ AI lập bảng, nhập từ vựng và ý nghĩa, cách dùng của các từ để làm phiếu trò chơi cho HS ôn tập, thay vì phải ngồi gõ mục một như trước.

Là GV đang dạy luyện thi IELTS, thầy Đông thông tin một lợi ích khác mà AI mang lại là giúp cải thiện tư duy phản biện của cả thầy lẫn trò, nhất là ở các câu hỏi trong phần nói và viết. "Những ý tưởng của AI không những đa dạng mà còn mang chiều sâu nhất định", thầy Đông nói, cho biết thêm nội dung AI cung cấp còn giúp thầy tích lũy nhiều ý tưởng để "tái chế" cho những chủ đề khác trong bài thi IELTS.

"Những lợi ích nêu trên cũng khiến tôi cẩn thận hơn với AI, vì nếu quá lệ thuộc thì khi thực sự dạy và làm bài, chúng ta sẽ hay chờ lời giải nào đó tự nhiên xuất hiện. Lời khuyên của tôi cho các bạn đồng nghiệp là hãy dạy cùng với AI, thay vì nhờ vào AI để dạy", thầy Đông - GV trẻ từng đạt IELTS 9.0 - nhận định.

Chung quan điểm, thầy Nguyễn Công Minh, GV toán Trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai (TP.HCM), lưu ý các công cụ như Gemini, ChatGPT đều là những hướng tiếp cận giáo dục chứ không phải là "nhân vật chính" trong lớp học. Do đó, nếu HS và GV dựa dẫm quá mức vào AI thì không khác gì viễn cảnh "ChatGPT dạy và học với nhau", theo thầy Minh.

"AI có thể giúp các em làm các công việc lặt vặt nhanh hơn, nhưng để nâng cao tư duy, kỹ năng thực hành cốt lõi, các em phải nhúng tay vào học, vào làm, bởi đây chính là mục đích các em đến trường. Đây là điều không AI nào có thể "nhét" vào người HS được", thầy Minh nhấn mạnh.

Thầy Đỗ Hoài Nam, giảng viên ngành marketing, Trường CĐ Quốc tế VABIS - Xanh Tuệ Đức (TP.HCM), thì cho biết AI có thể hỗ trợ thầy ở đa dạng khía cạnh chuyên môn, ví dụ giảm thời gian soạn giáo án, đề cương và bài trình chiếu dùng khi đứng lớp; giúp khái quát bài học một cách sinh động bằng nhiều hoạt động và trò chơi, thay vì chỉ kết lại bằng những dòng ghi chú trên bài trình chiếu...

Điều này đồng thời tạo cơ hội cho GV có thêm quỹ thời gian để tiếp xúc, tương tác với HS; từ đó hiểu rõ hơn tâm lý và nguyện vọng của các em, thầy Nam nhận định.

Tuy vậy, thầy cũng tin rằng AI không chỉ mang lại "màu hồng" cho giáo dục, bởi nhiều HS đang bị hạn chế khả năng tư duy do sự xuất hiện của AI.

"Hiện nay khi gặp vấn đề khó, thay vì suy nghĩ để tìm cách giải quyết thì việc đầu tiên các bạn làm là nhờ AI giải hộ. Thực tế trên khiến HS mất đi khả năng kết nối dữ liệu và giải quyết vấn đề. Vì thế, chúng tôi luôn nhấn mạnh HS chỉ nên dùng AI trong học tập như một công cụ, đừng xem nó là kim chỉ nam có thể xử lý mọi vấn đề", thầy Nam bộc bạch.

Khung năng lực AI cho GV

Theo UNESCO, tới năm 2022 mới chỉ có 7 quốc gia phát triển khung năng lực hoặc chương trình đào tạo về AI cho GV, trong bối cảnh AI đã "biến đổi" mối quan hệ truyền thống giữa GV - HS thành mối quan hệ mới là GV - AI - HS. Điều này khiến nhiều nhà giáo dục "thiếu sự hướng dẫn thích hợp", UNESCO nhận định.

Đó là lý do UNESCO công bố báo cáo "Khung năng lực AI cho GV" vào tháng 8.2024, cập nhật tháng 8.2025 nhằm xác định những kiến thức, kỹ năng, giá trị mà GV cần nắm vững trong thời đại AI.

Được phát triển dựa trên các nguyên tắc bảo vệ quyền lợi của GV, nâng cao quyền tự chủ của con người và thúc đẩy bền vững, báo cáo đề ra 15 năng lực trong 5 lĩnh vực gồm: Tư duy lấy con người làm trung tâm, đạo đức trong AI, nền tảng và ứng dụng AI, sư phạm AI và AI cho học tập chuyên môn. Các năng lực này được phân loại theo 3 cấp độ tiến triển là lĩnh hội, vận dụng và kiến tạo.

Trong khi đó, theo nghiên cứu của GS - TS Lê Anh Vinh và thạc sĩ Trần Mỹ Ngọc đăng trên tạp chí Khoa học giáo dục Việt Nam năm 2024, sự tác động lâu dài của AI hoàn toàn có thể tái cơ cấu cả nền giáo dục VN vốn có nhiều "yếu tố truyền thống". "Nhiều nhận định từ các cuộc thảo luận giáo dục cho rằng AI là công cụ duy nhất có khả năng nhanh chóng rút ngắn khoảng cách về ưu thế cạnh tranh giữa giáo dục VN với các nước đang phát triển", nghiên cứu cho hay.

Nguồn: https://thanhnien.vn/muon-kieu-ung-dung-ai-trong-lop-hoc-185251113183800416.htm