Nâng cao "Chỉ số EQ kỹ thuật số"

Trong kỷ nguyên số, mạng xã hội (MXH) đã trở thành không gian sống thứ hai, đặc biệt đối với giới trẻ. MXH không chỉ là nơi giao tiếp, giải trí mà còn là môi trường định hình văn hóa, quan điểm và hành vi. Tuy nhiên, sự phát triển bùng nổ của MXH cũng đặt ra những thách thức lớn về văn hóa ứng xử. Việc người trẻ trang bị cho mình "Chỉ số EQ kỹ thuật số" cao là vô cùng cần thiết để làm chủ không gian này, biến MXH thành nơi lan tỏa giá trị tích cực thay vì "bãi rác" tiêu cực.

Theo thống kê, hơn 75% thanh thiếu niên Việt Nam hiện tham gia các nền tảng mạng xã hội như: Facebook, TikTok, Zalo, YouTube… với thời gian sử dụng trung bình từ 2-4 giờ mỗi ngày. Đây là môi trường giúp người trẻ dễ dàng thể hiện bản thân, học hỏi tri thức và mở rộng các mối quan hệ.
Tuy nhiên, song song với những mặt tích cực, mạng xã hội cũng đặt ra không ít thách thức. Việc tiếp nhận thông tin thiếu chọn lọc, bị cuốn vào “vòng xoáy” like - share - comment, hay bày tỏ cảm xúc thiếu kiểm soát khiến không ít bạn trẻ vướng vào tranh cãi, mâu thuẫn, thậm chí vi phạm pháp luật.

Học sinh, sinh viên sử dụng mạng xã hội thường xuyên nên việc nâng cao nhận thức và “chỉ số EQ kỹ thuật số” là cần thiết để xây dựng không gian mạng tích cực, an toàn.

Nắm bắt được điều này, Phòng An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm công nghệ cao (Công an tỉnh) đã tích cực phối hợp với chính quyền địa phương, gia đình và nhà trường tổ chức các buổi tuyên truyền, giảng dạy cho học sinh, sinh viên nhằm giúp các em hiểu được những nguy cơ tiềm tàng của MXH. Đồng thời, trang bị cho các em kỹ năng, kiến thức khi sử dụng MXH để biết cách bảo vệ bản thân trước những thông tin xấu độc, ứng xử có văn hóa trong giao tiếp trực tuyến và chủ động lan tỏa giá trị tích cực trên không gian mạng.

Để xây dựng “lá chắn” an toàn cho bản thân, người trẻ cần hiểu và tuân thủ các quy định pháp luật, biết cách bảo mật thông tin, kiểm chứng nguồn tin trước khi chia sẻ, đồng thời, hình thành thái độ ứng xử chuẩn mực, tôn trọng người khác trong mọi tương tác trực tuyến.

Em Đoàn Hà Linh (Lớp 12 chuyên văn, Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn) chia sẻ: “Khi sử dụng MXH em thường áp dụng nguyên tắc "Không phản hồi cơn giận dữ". Khi thấy bình luận tiêu cực, mang tính chất "cà khịa" hoặc công kích, em thường chọn cách im lặng hoặc sử dụng chức năng ẩn/xóa bình luận thay vì đối đầu. Em cũng rất cẩn trọng khi chia sẻ thông tin, luôn tìm kiếm ít nhất hai nguồn tin chính thống. Ngoài ra, em chủ động theo dõi những tài khoản có nội dung tích cực, xây dựng, để "bộ lọc" tin tức hàng ngày của mình luôn được làm sạch. Em nghĩ đó là một cách tự bảo vệ mình khỏi sự độc hại trên môi trường mạng”.

Cán bộ Phòng An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm công nghệ cao tuyên truyền cho đoàn viên, thanh niên về kỹ năng an toàn thông tin và ứng xử văn minh trên mạng xã hội.

“EQ kỹ thuật số” – hay trí tuệ cảm xúc trong môi trường số là khả năng nhận biết, điều tiết cảm xúc và phản ứng phù hợp khi giao tiếp trực tuyến. Đây được xem là một trong những kỹ năng nền tảng giúp người trẻ ứng xử tích cực trên mạng. Theo các chuyên gia tâm lý, khi sử dụng MXH, con người dễ bị chi phối bởi cảm xúc tức thời: sự so sánh, ganh đua, phán xét hoặc phản ứng tiêu cực trước các bình luận trái chiều. Nếu thiếu EQ kỹ thuật số, người trẻ rất dễ bị tổn thương hoặc vô tình gây tổn thương cho người khác. Để nâng cao "EQ kỹ thuật số", mỗi cá nhân nên học cách quản lý thời gian sử dụng mạng, tránh lệ thuộc vào lượt thích hay sự công nhận ảo. Bên cạnh đó, rèn luyện khả năng thấu hiểu, tôn trọng quan điểm khác biệt, không vội vàng đánh giá hay lan truyền thông tin tiêu cực cũng là biểu hiện của văn hóa ứng xử có trách nhiệm.

Thượng úy Lò Thái Phú (Phòng An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao) cho biết: “Hiện nay, MXH phát triển mạnh mẽ, đặc biệt thu hút giới trẻ bởi sự tiện lợi và tính kết nối cao. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, việc sử dụng MXH không đúng cách cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ từ lộ lọt thông tin cá nhân, bị lừa đảo trực tuyến cho đến những hệ lụy nghiêm trọng hơn về mặt pháp lý. Với các bạn trẻ đang ở giai đoạn còn nhiều cảm xúc, dễ bộc phát nên càng cần trang bị cho mình hành trang về kỹ năng số, kỹ năng ứng xử có văn hóa trên không gian mạng. Mỗi lời nói, hành động tưởng chừng vô hại nhưng nếu xúc phạm, lăng mạ người khác trên MXH có thể dẫn tới vi phạm pháp luật và để lại hậu quả khó lường”.

Thanh niên cần trang bị kỹ năng nhận diện, chọn lọc và phản ứng phù hợp trước các thông tin trên mạng xã hội để tránh bị “cuốn theo” thông tin tiêu cực. Ảnh minh họa

Văn hóa MXH không phải là một quy tắc pháp luật khô khan mà là sự tự giác, tôn trọng và đồng cảm của mỗi cá nhân. Người trẻ với vai trò là thế hệ làm chủ công nghệ, cần nhận thức rõ sức mạnh của từng cú nhấp chuột và từng dòng trạng thái. Hãy biến MXH thành một công cụ mạnh mẽ để kết nối, học tập và phát triển, chứ không phải là nơi để xả tiêu cực. Bằng cách nâng cao "EQ kỹ thuật số" và thực hành sự tử tế mỗi ngày, người trẻ sẽ kiến tạo nên một không gian mạng văn minh, tích cực, làm rạng danh hình ảnh của mình và cộng đồng.

Nguồn: https://baolaichau.vn/xa-hoi/nang-cao-chi-so-eq-ky-thuat-so-521579