Nâng cao tri thức Việt trong kỷ nguyên mới - Bài 1: Lan tỏa từ Tổ công nghệ số cộng đồng

Tháng 9/1945, chỉ ít ngày sau khi giành độc lập, Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã phát động ba phong trào lớn: “Diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm”. Phong trào “Bình dân học vụ” đã trở thành cuộc vận động học chữ lớn nhất trong lịch sử dân tộc, giúp hàng triệu người dân Việt Nam biết đọc, biết viết, mở ra kỷ nguyên mới của tri thức và tự chủ dân tộc.

80 năm sau, trong kỷ nguyên số, khi công nghệ trở thành ngôn ngữ của cuộc sống và năng lực số là điều kiện để tham gia vào xã hội hiện đại, Đảng và Nhà nước đã khởi xướng phong trào “Bình dân học vụ số” với tinh thần kế thừa nhưng vượt tầm: Không chỉ dạy chữ, mà dạy năng lực số; không chỉ mở mang tri thức mà còn mở rộng cơ hội phát triển con người trong kỷ nguyên mới của dân tộc.  

Thanh niên đóng vai trò quan trọng trong phổ cập kỹ năng số cho mọi tầng lớp nhân dân. Ảnh: Đức Hạnh/TTXVN

Bài 1: Lan tỏa từ Tổ công nghệ số cộng đồng

Tại một buổi học về “bình dân học vụ số” tại phường Hai Bà Trưng (thành phố Hà Nội), ông Lê Như Quang hào hứng khi được các đoàn viên, thanh niên trong tổ xung kích của phường chỉ dẫn cách sử dụng và vận hành công nghệ liên quan đến trí tuệ nhân tạo. “Chỉ cần một chiếc điện thoại nhỏ, tôi đã được biết đến các thông tin trong nước và thế giới. Chúng tôi cũng không cần phải đến tận nơi mới làm được các dịch vụ công nữa. Phong trào này nếu phổ cập được cho toàn dân thì vô cùng có ý nghĩa trong quá trình chuyển đổi số của đất nước", ông Lê Như Quang chia sẻ.

Trong ngôi nhà nhỏ ở xã Đức Hợp (tỉnh Hưng Yên), ông Bùi Tuấn Duy hồ hởi khoe chiếc điện thoại thông minh vừa được cài thêm ứng dụng VNeID. “Giờ đi khám bệnh chỉ cần quét mã căn cước là xong, không cần mang giấy tờ như trước. Lúc đầu tôi còn loay hoay, nhưng được các đoàn viên thanh niên trong tổ công nghệ số hướng dẫn tận tình nên làm được hết rồi”, ông Bùi Tuấn Duy nói.

Những chuyện giản dị đó là hình ảnh thu nhỏ của phong trào “Bình dân học vụ số”, được phát động toàn quốc vào ngày 26/3/2025, nơi tinh thần học tập suốt đời của phong trào “diệt giặc dốt” được làm mới trong kỷ nguyên công nghệ.

Thực hiện chương trình “30 ngày cao điểm triển khai thực hiện phong trào Bình dân học vụ số” trên địa bàn tỉnh Hưng Yên năm 2025 (từ 7/7 đến ngày 7/8/2025), Đoàn Thanh niên tỉnh đã triển khai thành lập hơn 1.000 đội hình thanh niên xung kích với trên 20.000 đoàn viên, thanh niên tham gia. Các đoàn viên, thanh niên tích cực hướng dẫn người dân thực hiện dịch vụ công trực tuyến tại trung tâm phục vụ hành chính công cấp xã. 686 đội hình thanh niên xung kích "Bình dân học vụ số" đã được ra mắt và duy trì hoạt động hiệu quả; tổ chức trực tiếp, trực tuyến được 200 lớp "Bình dân học vụ số", mỗi lớp có khoảng 150 người tham gia.

Các lớp đã tập trung tuyên truyền, phổ cập kiến thức và kỹ năng số cơ bản; hướng dẫn sử dụng thiết bị thông minh, mạng xã hội và tiếp cận dịch vụ công trực tuyến. Đặc biệt, các đội hình còn hỗ trợ người dân, hộ kinh doanh đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, từ việc tạo gian hàng đến kỹ năng bán hàng, quảng bá sản phẩm. Ngoài ra, người dân còn được hướng dẫn bảo mật thông tin, phòng tránh lừa đảo trực tuyến và nhận diện thông tin xấu, độc trên không gian mạng.

Đồng chí Thiệu Minh Quỳnh, Bí thư Tỉnh đoàn Hưng Yên cho biết: “Phong trào “Bình dân học vụ số” là cách làm sáng tạo, giúp người dân không chỉ biết mà còn chủ động sử dụng công nghệ trong cuộc sống. Tại Hưng Yên, 100% thôn, khu dân cư trong tỉnh đều thành lập đội thanh niên xung kích chuyển đổi số, với tổng số hơn 20.000 đoàn viên thanh niên tham gia. Lực lượng này là nòng cốt hỗ trợ chính quyền cơ sở, đồng hành hỗ trợ người dân trong việc tiếp cận và sử dụng hiệu quả các nền tảng số".

Cũng theo thông tin từ Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Thái Nguyên, tại Công văn số 361/SKHCN-CĐS ngày 31/7/2025, toàn tỉnh đã thành lập 92 tổ công nghệ số cộng đồng tại tất cả xã, phường trên địa bàn. Mỗi tổ gồm cán bộ bộ phận “một cửa”, đoàn thể (Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân...) và tình nguyện viên trẻ, đảm nhiệm nhiệm vụ “đi từng ngõ, gõ từng nhà”, hỗ trợ người dân cài đặt ứng dụng, nộp hồ sơ trực tuyến, sử dụng thương mại điện tử và dịch vụ công số.

Tổ công nghệ số cộng đồng không chỉ là “cầu nối giữa chính quyền và người dân” mà còn là lớp học bình dân số đúng nghĩa, nơi công nghệ trở thành hoạt động phổ biến trong đời sống.

Số liệu của Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Thái Nguyên cho thấy, tính đến tháng 9/2025, toàn tỉnh đã tiếp nhận hơn gần 135.000 hồ sơ thủ tục hành chính, trong đó có tới hơn 117.000 hồ sơ nộp trực tuyến, chiếm 86,94%, cao hơn nhiều so với mức trung bình cả nước 68,48%.

Hoạt động của tổ công nghệ số cộng đồng cũng tạo ra bước chuyển mạnh trong ứng dụng chữ ký số công cộng: 540.000 người dân đã được cấp, đạt 80% chỉ tiêu kế hoạch. Ứng dụng C-ThaiNguyen – nền tảng công dân số của tỉnh - đã có hơn 450.000 lượt tải, tiếp nhận gần 4.800 phản ánh, giúp tăng tính minh bạch và hiệu quả điều hành chính quyền điện tử.

Bên cạnh đó, phong trào “Bình dân học AI” tại tỉnh Thái Nguyên cũng thu hút khoảng 400.000 người tham gia, đã hướng dẫn người dân làm quen và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong đời sống và sản xuất. Những sáng kiến, hoạt động hỗ trợ người dân địa phương tiếp cận với công nghệ đã và đang giúp người dân học được kỹ năng cơ bản cũng như tiếp cận được với công nghệ cao.

Trong Lễ phát động phong trào và ra mắt nền tảng "Bình dân học vụ số" diễn ra chiều 26/3/2025 tại Đại học Bách Khoa Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã khẳng định: Nếu chúng ta nhận thức khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là yêu cầu khách quan, lựa chọn chiến lược, ưu tiên hàng đầu trong giai đoạn cách mạng hiện nay thì không thể không nói đến xã hội số, quốc gia số và công dân số toàn diện, toàn trình; từ đó, không thể không có phong trào "Bình dân học vụ số". 

Từ phong trào “diệt giặc dốt: Bình dân học vụ", tới phong trào “Bình dân học vụ số”, Đảng và Nhà nước ta đã đưa ra một hướng đi rõ ràng, cụ thể. Đó là phong trào ‘Bình dân học vụ số’ phải trở thành một phong trào cách mạng, toàn dân, toàn diện, bao trùm, sâu rộng. Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, “Bình dân học vụ số” chỉ thật sự thành công khi người dân coi việc học số là nhu cầu tự nhiên, như việc biết chữ ngày xưa; cần hình thành văn hóa học số như một thói quen học tập suốt đời.

Bài cuối: Khơi dậy tinh thần học tập, sáng tạo

Nguồn: https://baotintuc.vn/viet-nam-ky-nguyen-moi/nang-cao-tri-thuc-viet-trong-ky-nguyen-moi-bai-1-lan-toa-tu-to-cong-nghe-so-cong-dong-20251009082725531.htm