Nâng giá trị gốm Bàu Trúc

Truyền nghề và nâng cao kỹ thuật làm gốm

Không gian Nhà trưng bày gốm Bàu Trúc những ngày qua luôn sôi nổi, với sự có mặt của 30 học viên nữ đủ lứa tuổi đang theo đuổi nghề làm gốm Bàu Trúc. Các học viên tham gia lớp học với mong muốn được nâng cao kỹ năng, tay nghề để làm ra những sản phẩm gốm đa dạng mẫu mã, chủng loại, họa tiết phong phú. Bà Đàng Thị Chiều (50 tuổi) - học viên lớp học cho biết: "Đến đây, chúng tôi được học từng công đoạn làm gốm, từ khâu nhào đất, lựa sạn đến tạo dáng, chuốt da, vẽ nét, đắp họa tiết, phơi nắng... Những khối đất qua bàn tay của người thợ gốm trở thành những sản phẩm có hình dáng, hoa văn độc đáo riêng. Để có sản phẩm đẹp, đất sét làm gốm phải được lấy từ sông Quao, cát được lấy từ sông Lu. Đất sét được người thợ dùng tay nhào nặn thật nhuyễn, mịn rồi mới mang đi nặn thành sản phẩm”.

Nhà điêu khắc Đoàn Xuân Hùng hướng dẫn học viên thao tác vẽ họa tiết trên gốm.

Trong kỹ thuật làm gốm Bàu Trúc, nét đặc trưng chính là không sử dụng bàn xoay trong quá trình tạo dáng sản phẩm. Nhìn những người phụ nữ di chuyển vòng tròn quanh giá đỡ để tạo ra các sản phẩm có kích thước, hình dáng khác nhau mới cảm nhận được phần nào tình yêu nghề của họ. Tham gia lớp học với tư cách vừa là học viên, vừa là người hỗ trợ giảng viên truyền nghề, nghệ nhân Đàng Thị Tám (75 tuổi) cho biết: “Từ nhỏ, tôi đã được mẹ dạy cách làm gốm. Tính đến nay, đã có hơn 50 năm gắn bó với nghề. Trước đây, gia đình tôi làm các sản phẩm đơn giản phục vụ cuộc sống thường ngày như: Nồi, lu đựng nước, chum đựng gạo... Sau này, làm thêm một số sản phẩm mỹ nghệ như: Bình hoa, tượng, mô hình tháp Chăm... Những sản phẩm gốm được tạo ra chủ yếu do các gia đình làm tự phát và truyền lại cho nhau nên những lớp học như thế này rất cần thiết, giúp người làm gốm nâng cao tay nghề”.

Theo ông Đàng Chí Quyết - Bí thư Chi bộ thôn Bàu Trúc, nghề làm gốm Bàu Trúc hiện có hơn 500 hộ tham gia. Trước đây, chủ yếu là các sản phẩm sử dụng trong gia đình. Từ năm 2000 đến nay, địa phương phát triển thêm dòng gốm thủ công mỹ nghệ. Mẫu mã sản phẩm do người dân sáng tạo mang đậm màu sắc văn hóa dân tộc Chăm, nhưng vẫn chưa đa dạng. Nhằm gìn giữ, bảo tồn, phát huy, phát triển làng nghề, việc mở các lớp truyền nghề và nâng cao kỹ năng, kỹ thuật làm gốm rất cần thiết, giúp những nghệ nhân, người làm gốm nắm được kiến thức, đổi mới, sáng tạo ra các hoa văn, họa tiết, kiểu dáng đa dạng, phong phú đáp ứng tốt nhu cầu của khách hàng.

Góp phần phát huy giá trị di sản

Di sản nghệ thuật làm gốm của người Chăm liên quan đến nghề thủ công truyền thống bằng tay và sử dụng các công cụ đơn giản. Tri thức và kỹ năng làm nghề được trao truyền trong gia đình, dòng họ và cộng đồng. Theo thời gian, nghề làm gốm Bàu Trúc gặp nhiều khó khăn trong việc duy trì, phát triển nên yêu cầu đặt ra là cần có những đổi mới để sản phẩm vừa giữ được nét đặc trưng truyền thống, vừa ngày càng tốt hơn, đẹp hơn, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng. Việc tổ chức các lớp truyền dạy kỹ năng, kỹ thuật làm gốm cho những người chưa biết nghề, cũng như nâng cao tay nghề cho những người đã có kinh nghiệm là rất cần thiết. Đây cũng là giải pháp cần thiết nhằm thực hiện Chương trình hành động quốc gia bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể “Nghệ thuật làm gốm của người Chăm”. Bên cạnh đó, còn góp phần giữ gìn, phát triển nghề gốm truyền thống; khuyến khích sự sáng tạo, kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, tạo ra các sản phẩm gốm có giá trị ứng dụng cao, đa dạng hóa sản phẩm du lịch và quà tặng lưu niệm, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Các học viên thực hành kỹ thuật làm gốm mỹ nghệ.

Nhà điêu khắc Đoàn Xuân Hùng - giảng viên của lớp học cho biết: "Nghề làm gốm Bàu Trúc đã tạo ra những sản phẩm mang giá trị độc đáo, đặc sắc không chỉ ở Việt Nam mà còn cả khu vực Đông Nam Á. Những người làm gốm đều có tay nghề, kỹ năng cao. Tuy nhiên, sản phẩm gốm Bàu Trúc truyền thống vẫn chưa có sự đa dạng về mẫu mã, kiểu dáng, họa tiết. Mặc dù người dân đã chủ động tạo ra những sản phẩm gốm mỹ nghệ, nhưng vẫn còn mang tính tự phát. Vậy nên, khi được mời truyền dạy cho các học viên, tôi cố gắng truyền đạt cho các nghệ nhân, thợ làm gốm những hiểu biết, kỹ năng nâng cao chất lượng kỹ thuật, mỹ thuật của từng sản phẩm, đặc biệt là tư duy để mỗi người phát huy sáng tạo, tạo ra những sản phẩm độc đáo, thu hút người tiêu dùng”.

GIANG ĐÌNH

Nguồn: https://baokhanhhoa.vn/van-hoa/202512/nang-gia-tri-gom-bau-truc-5bf04ec/