Nga và Syria có thể vẫn tiếp tục quan hệ đối tác ngay cả khi chính quyền cũ sụp đổ

Trong bối cảnh các nhóm đối lập Syria và chính quyền Damascus tham gia đàm phán về tương lai chính trị, mối quan hệ kinh tế và quân sự giữa Syria và Nga dường như vẫn sẽ tiếp tục, bất chấp kết quả thảo luận.

Người dân tại thủ đô Damascus, Syria ngày 8/12/2024. Ảnh: THX/TTXVN

Mối quan hệ giữa Syria và Nga đã được xây dựng trên nền tảng hợp tác chiến lược trong nhiều năm qua, đặc biệt kể từ khi Nga can thiệp quân sự vào cuộc nội chiến Syria vào năm 2015. Sự hỗ trợ quân sự của Nga đã giúp chính quyền của Tổng thống Bashar al-Assad duy trì quyền lực và kiểm soát lãnh thổ. Trong bối cảnh các cuộc đàm phán về tương lai chính trị của Syria diễn ra, mối quan hệ kinh tế và quân sự giữa hai nước có khả năng sẽ tiếp tục phát triển. Nga không chỉ cung cấp vũ khí và hỗ trợ quân sự mà còn tham gia vào các dự án tái thiết cơ sở hạ tầng, khai thác tài nguyên thiên nhiên và hợp tác trong nhiều lĩnh vực khác như năng lượng và nông nghiệp. Dù các cuộc đàm phán có thể dẫn đến những thay đổi trong cấu trúc chính trị của Syria, nhưng sự phụ thuộc của Damascus vào Moscow trong nhiều lĩnh vực sẽ khiến cho mối quan hệ này vẫn giữ vai trò quan trọng. Nga có thể sử dụng sự ảnh hưởng của mình để định hình các quyết định chính trị, đồng thời bảo vệ lợi ích của mình trong khu vực, đặc biệt trong bối cảnh các thế lực khác như Mỹ và các quốc gia phương Tây cũng đang tìm cách can thiệp vào tình hình Syria.

Syria hiện nhập khẩu từ 1,2 đến 1,5 triệu tấn lúa mì mỗi năm từ Nga, khiến đây trở thành nguồn cung cấp thực phẩm chính để nuôi sống dân số. Cuộc cách mạng Syria năm 2011 đã bắt nguồn từ khủng hoảng nông nghiệp, khiến lúa mì trở thành điểm yếu trong chuỗi an ninh lương thực. Theo các chuyên gia an ninh lương thực, chỉ riêng hoạt động buôn bán lúa mì đã tạo cho Nga đòn bẩy đáng kể đối với tương lai của Syria. Bất kỳ lãnh đạo nào cũng cần giữ quan hệ tốt với Moskva để đáp ứng nhu cầu cơ bản này. Xung đột tại Ukraine đã gia tăng vai trò của Nga trong việc cung cấp lúa mì cho Trung Đông và châu Phi, khi Ukraine không còn giữ vai trò lớn trong thị trường quốc tế. Từ khi nội chiến Syria bắt đầu năm 2011, việc nhập khẩu vũ khí từ Nga đã tăng vọt. Sau các cuộc không kích gần đây của Israel phá hủy hầu hết lực lượng phòng không của Syria, nhu cầu tái vũ trang trở nên khẩn cấp. Nga đã cung cấp đến 78% lượng vũ khí nhập khẩu của Syria trong giai đoạn 2007-2012. Hiện nay, do các lệnh trừng phạt từ phương Tây, Moskva gần như là nhà cung cấp duy nhất cho Damascus. Một nhà phân tích tại Berlin nhận định: "Dù không hài lòng với sự hiện diện của Nga, các nhóm đối lập hiểu rằng bất kỳ chính phủ tương lai nào cũng phải thực tế để quản lý đất nước và đáp ứng nhu cầu kinh tế cơ bản".

Nga và Syria có thể vẫn tiếp tục quan hệ đối tác. Ảnh minh hoạ, nguồn: Internet.

Việc duy trì ảnh hưởng ở Syria phục vụ nhiều lợi ích chiến lược cho Moskva. Hai căn cứ quân sự Tartus và Hmeimim là yếu tố quan trọng để Nga bảo đảm hiện diện lâu dài tại khu vực. Mặc dù có thể có áp lực tăng phí thuê từ chính quyền mới ở Syria, nhưng việc đóng cửa các căn cứ này vẫn chưa được đưa ra thảo luận. Sự phân mảnh lãnh thổ của Syria cũng mang lại cơ hội và thách thức cho Nga. Các khu vực bị chia cắt bởi các nhóm quân sự và quốc gia khác nhau đã biến Syria thành một đấu trường địa chính trị. Nga sử dụng ảnh hưởng kinh tế và quân sự để củng cố vị thế, đồng thời chuẩn bị làm việc với bất kỳ lãnh đạo nào kế nhiệm. Theo các chuyên gia, ưu tiên hàng đầu của bất kỳ chính phủ Syria nào trong tương lai sẽ là khôi phục kinh tế, xã hội và tái hòa nhập người tị nạn. Do vậy, mối quan hệ đối tác với Nga không chỉ giúp Syria đảm bảo an ninh mà còn là yếu tố then chốt trong việc đáp ứng các nhu cầu tái thiết và phát triển lâu dài. 

Nga và Syria đã xây dựng một mối quan hệ đối tác mạnh mẽ trong nhiều năm, đặc biệt là trong bối cảnh cuộc nội chiến Syria. Nga đã hỗ trợ chính quyền của Tổng thống Bashar al-Assad thông qua quân sự, chính trị và kinh tế. Ngay cả khi có sự thay đổi trong chính quyền Syria, mối quan hệ này có thể vẫn tiếp tục vì một số lý do sau: Nga xem Syria là một điểm quan trọng trong chiến lược khu vực của mình, bao gồm việc duy trì ảnh hưởng ở Trung Đông và bảo vệ các lợi ích địa chính trị. Nga có các căn cứ quân sự tại Syria, đặc biệt là ở Tartus và Hmeimim, điều này giúp họ duy trì sự hiện diện quân sự và ảnh hưởng trong khu vực.  Nếu một chính quyền mới không đủ mạnh để ổn định tình hình, Nga có thể tiếp tục hỗ trợ để duy trì an ninh và ổn định khu vực. Nga có thể tìm kiếm cơ hội đầu tư và hợp tác kinh tế với một chính quyền mới, đặc biệt trong các lĩnh vực như năng lượng và xây dựng cơ sở hạ tầng. Nga có thể cố gắng duy trì mối quan hệ tốt với bất kỳ chính quyền nào lên nắm quyền, dựa trên lợi ích chung và sự hợp tác. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng mọi mối quan hệ đều có thể thay đổi tùy thuộc vào tình hình chính trị và an ninh trong khu vực cũng như sự phản ứng của cộng đồng quốc tế.

Dù kết quả của các cuộc đàm phán có ra sao, mối quan hệ kinh tế và quân sự giữa Syria và Nga được dự đoán sẽ tiếp tục gắn bó chặt chẽ trong tương lai gần./.

Bùi Tuệ