Nhà báo Đinh Nho Khôi:

Tổng Biên tập trong “vạn sự khởi đầu nan”

Sau ngày Hà Nội “bừng tiếng quân ca” trong niềm vui khải hoàn, Thủ đô bước vào thời kỳ kiến thiết mới với những đòi hỏi cấp thiết từ thực tế phát triển. Trước yêu cầu về một tờ nhật báo “chính thống”, là tiếng nói của Đảng bộ, chính quyền và người dân Thủ đô, ngày 26-2-1957, Thành ủy Hà Nội đã thông qua Nghị quyết số 93-NQ/ĐBHN “Về việc xuất bản báo hằng ngày ở Thủ đô”. Tháng 3-1957, nhà báo Đinh Nho Khôi, nguyên Trưởng ban Quốc tế Báo Nhân Dân được cấp trên điều về làm Tổng Biên tập, cùng các cộng sự lo toan “bếp núc” cho việc xuất bản Báo Hànộimới.

Nhà báo Doãn Chiêm, một trong những "cổ thụ" của Báo Hànộimới kể lại: “Công việc chuẩn bị thật bộn bề, phức tạp. Tôn chỉ, mục đích thì đã rõ ràng, nhưng kết cấu nội dung tờ báo làm sao cho phù hợp với đối tượng bạn đọc Thủ đô thì phải bàn? Nên có các chuyên mục gì? Lúc đầu ra ngay hằng ngày hay cứ để mỗi tuần hai ba kỳ? Khuôn khổ tờ báo to hay nhỏ?... Bao nhiêu câu hỏi cần được quyết đáp".

Là người đặt viên gạch đầu tiên cho tờ báo đang "thai nghén", nhà báo Đinh Nho Khôi đã đem tri thức và kinh nghiệm nghề nghiệp của hàng chục năm làm báo trước Cách mạng Tháng Tám, trong kháng chiến chống Pháp như các tờ Cứu Quốc, Giết giặc... đến những tích lũy, đúc rút từ ngày công tác tại Báo Nhân Dân cùng Ban Biên tập bàn bạc và đặt những viên gạch đầu tiên định hình tờ báo. Vượt qua vô vàn khó khăn, Báo Hànộimới hằng ngày số đầu tiên đã ra mắt bạn đọc vào ngày 24-10-1957. Đây là một dấu ấn mang ý nghĩa lịch sử với báo Đảng Hànộimới nói riêng, báo chí cách mạng nói chung.

Hơn 10 năm làm Tổng Biên tập là thời kỳ cực kỳ khó khăn: Cơ sở vật chất thiếu thốn, chắp vá, phương tiện làm báo thô sơ, nhiều cán bộ chưa được đào tạo bài bản..., với đức độ và tài năng, người cầm lái Đinh Nho Khôi tập hợp được những nhà báo có nghề, đa dạng phong cách, cùng chung chí hướng, cùng nhịp đồng hành. Ông thường nhắc nhở: “Cách làm việc của người phóng viên phải khác xa cách làm việc của anh công chức cũ “sớm vác ô đi, tối vác về”. Một bài, tin viết ra cho hàng vạn, hàng triệu người đọc, muốn có tác dụng thì phải được người đọc hiểu và tin theo”.

Là một nhà báo tâm huyết và có tầm nhìn xa, Tổng Biên tập Đinh Nho Khôi coi việc đào tạo là nhiệm vụ hàng đầu. Nhà báo Lê Nguyễn kể rằng, trong cuộc họp Ban Biên tập về đào tạo bồi dưỡng nhóm phóng viên trẻ, ông cương quyết: “Tại sao chúng ta không đào tạo anh chị em có sở trường trong lĩnh vực nào, tạo điều kiện cho họ đi chuyên sâu vào mảng đề tài đó mà cứ phải dàn trải ra! Chúng ta rất cần những nhà báo viết giỏi các thể loại: Phóng sự, điều tra, phản ánh... Nhưng đào tạo được những người có khả năng chuyên viết bình luận sắc sảo đâu phải là chuyện không nên làm, nhất là đối với một tờ báo hằng ngày...”.

Khi cuộc kháng chiến chống Mỹ vào giai đoạn khó khăn, khốc liệt, một số phóng viên vào chiến trường, có người đã hy sinh. Lúc này, ngoài nhiệm vụ làm báo, tổ chức lại tòa soạn, Tổng Biên tập Đinh Nho Khôi và Ban Biên tập còn phải lo thêm đời sống cho cán bộ, phóng viên như lập nhà trẻ và đưa đi sơ tán, phân công nuôi lợn để Tết có thực phẩm chia cho mọi người...

Trong mắt những người làm báo Hànộimới thời ấy, Tổng Biên tập Đinh Nho Khôi là tấm gương sáng về một nhà báo cách mạng: “Làm việc bên ông, chúng tôi học được nhiều bài học quý giá đối với một người làm báo hằng ngày. Tính nhanh nhạy và làm việc cẩn trọng là hai tố chất nổi bật ở ông... Thường thì khoảng 1h30 sáng ông mới lui về phòng. Lắm đêm 4 - 5h sáng ông Khôi mới về chợp mắt bởi ông có cái “bệnh” bao giờ cũng phải coi qua số báo ra ngày hôm sau còn thơm mùi mực in, thấy không có sai sót gì, mới chịu lui về”...

Một nhà báo mẫu mực, bình dị

Tư chất và sự từng trải đã hun đúc nên một nhà báo uyên bác và nổi tiếng khó tính trong nghề. Sinh thời, nhà báo Hàm Châu kể rằng: “Bác sĩ Nguyễn Khắc Viện cho tôi biết: Thời trẻ, ông Đinh Nho Khôi nổi tiếng “hay chữ”, từng được cụ Hoàng giáp Nguyễn Khắc Niêm, thân phụ bác sĩ Viện, mời làm gia sư để kèm cặp về tiếng Pháp. Thời Mặt trận Dân chủ Đông Dương, ông Khôi viết nhiều bài bằng tiếng Pháp trên các báo công khai của Đảng, do các nhà báo Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp lãnh đạo...”.

Nhưng ở điểm nhìn khác, theo ký ức của nhà báo Doãn Chiêm, Tổng Biên tập Đinh Nho Khôi là “một người hiền khô, giản dị, không có cái bề ngoài hoạt bát nhưng rõ ra vẻ vững vàng, chín chắn". Còn theo nhà báo Lê Nguyễn, “ông sống xuề xòa, cởi mở, dễ hòa đồng với mọi người xung quanh, ít để ý những chuyện “râu ria” của anh chị em trong cơ quan, rộng lòng lượng thứ và không trù dập ai bao giờ...”. “Trong công việc, có gì sai trái, ông thường góp ý chân thành, bảo ban đến nơi, đến chốn, xong thôi, không để bụng. Sống công chính, ở gần ông, tôi có cảm giác trong cách đối nhân xử thế, ông chịu ảnh hưởng lễ giáo của đạo Khổng khá rõ...”.

Trong những giai thoại về tính kiêm nhường, lối sống giản dị của Tổng Biên tập Đinh Nho Khôi, có vô vàn câu chuyện được các đồng nghiệp của ông kể lại: “Ông Khôi sống mẫu mực và giản dị. Đi công tác, anh phóng viên đi xe đạp thì Tổng Biên tập cũng đạp xe...”; “Hồi cơ quan báo còn ở số 6 Hai Bà Trưng, gia đình ông được sắp xếp một phòng hơn 10m2 trên tầng 2, nóng như rang. Đến khi cơ quan chuyển về 44 Lê Thái Tổ, ông cũng đưa gia đình về ở một phòng nhỏ trên tầng hai của tòa soạn. Khi ấy, Thành ủy đặt vấn đề cho ông một chỗ khá hơn, vậy mà ông chối đây đẩy, còn viện lý do: “Mình ở liền cơ quan báo để hễ có chuyện chi đêm hôm dễ bề trở tay”...

Sau này, khi đã nghỉ hưu, hằng ngày nhà báo Đinh Nho Khôi vẫn đạp xe từ nhà ở Giảng Võ đến tòa soạn, đều đặn chăm chỉ như khi còn làm việc, xem tờ báo, gặp gỡ bạn bè hoặc chị em phóng viên trẻ mới vào nghề, như người làm vườn cũ gắn bó với hàng cây, luống đất mình đã dành bao tâm huyết, công sức gieo hạt, vun trồng...

Kể từ ngày Báo Hànộimới do nhà báo Đinh Nho Khôi làm Tổng Biên tập ra số hằng ngày đầu tiên, tờ báo Đảng của Thủ đô đã qua nhiều chặng đường phát triển và vẫn không ngừng nỗ lực đi tới để làm tròn nhiệm vụ được giao. Thế hệ làm báo Hànộimới thấu hiểu rằng những gì đạt được ngày hôm nay đều bắt nguồn từ những viên gạch buổi ban đầu mà Tổng Biên tập Đinh Nho Khôi và các cộng sự đã xây dựng.

- Nhà báo Đinh Nho Khôi (1910 - 1988) sinh ra tại xã Sơn Hòa, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh - một vùng “đất học”. Ngay trên ghế nhà trường, Đinh Nho Khôi đã tham gia phong trào yêu nước, tìm đọc sách báo tiến bộ bằng tiếng Pháp, liên hệ với những nhà yêu nước, những nhà cách mạng và sớm giác ngộ...

- Dưới sự lãnh đạo của nhà báo Đinh Nho Khôi việc mở rộng khổ báo, từ khổ nhỏ 30 x 40cm (1957) lên khổ nhỡ 32,5 x 47cm (1958), rồi khổ lớn 40 x 60cm (1959) là sự khẳng định sự vững vàng, chững chạc trong nội dung từng số báo. Trụ sở báo cũng chuyển từ số 6 Hai Bà Trưng về ngôi nhà 44 Lê Thái Tổ trông ra hồ Hoàn Kiếm khang trang, bề thế, lại có nhà in ngay bên cạnh.

- Năm 1968, nhà báo Đinh Nho Khôi chuyển về công tác ở Hội Nhà báo Việt Nam, là Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà báo Việt Nam (khóa 3) cho đến lúc nghỉ hưu.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/nha-bao-dinh-nho-khoi-nguoi-dat-nhung-vien-gach-dau-tien-cho-hanoimoi-hang-ngay-705787.html