Nhận diện văn hóa trong không gian số

Tại Việt Nam, quá trình chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực. Việc nhận diện, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong môi trường số không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan quản lý nhà nước mà còn là trách nhiệm của từng cá nhân trong xã hội.

Cuốn sách “Nhận diện văn hóa trong không gian số” do PGS.TS Vũ Trọng Lâm và TS. Nguyễn Việt Lâm đồng chủ biên, Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành, nhằm góp phần xây dựng hệ thống những vấn đề lý luận và thực tiễn về văn hóa trong không gian số - một nội dung rất mới và phức tạp trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay.

Cuốn sách "Nhận diện văn hóa trong không gian số" do Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật ấn hành. Ảnh: M.Chi

Cuốn sách “Nhận diện văn hóa trong không gian số” gồm 4 chương, mở đầu bằng việc lý giải rõ khái niệm và các đặc trưng cơ bản của văn hóa số. Văn hóa số, theo định nghĩa của nhóm tác giả, là toàn bộ phương thức sáng tạo, lưu giữ, truyền bá và tiếp nhận các giá trị văn hóa thông qua nền tảng công nghệ kỹ thuật số; đồng thời là tập hợp những quy tắc, chuẩn mực đạo đức và pháp luật điều chỉnh hành vi con người trong môi trường số.

Những nội dung như văn hóa tương tác số, văn hóa sáng tạo nội dung số, văn hóa tiêu dùng số, hay văn hóa đạo đức số... được trình bày mạch lạc, dễ hiểu, giúp người đọc nắm bắt được tổng thể bức tranh văn hóa đang định hình lại dưới tác động của chuyển đổi số. Nhóm tác giả không chỉ tập trung vào lý thuyết mà luôn đặt những vấn đề này trong bối cảnh thực tiễn của Việt Nam, tạo nên sự gắn bó giữa tư duy học thuật và yêu cầu của thực tiễn.

Bên cạnh việc định hình cơ sở lý luận, cuốn sách còn cho thấy sức hấp dẫn ở cách tiếp cận đối sánh và mở rộng tầm nhìn, liên hệ với một số quốc gia trên thế giới. Trong chương II, nhóm tác giả đi sâu nghiên cứu chính sách và chiến lược phát triển văn hóa số tại các quốc gia đi đầu như Liên minh châu Âu, Anh, Tây Ban Nha, và một số nước khác.

Cuốn sách dành chương III để luận bàn về các yếu tố tác động đến văn hóa trong không gian số, như truyền thông xã hội, sự phát triển trí tuệ nhân tạo, biến đổi lối sống cá nhân và cả những hệ lụy như khủng hoảng giá trị, xâm hại quyền riêng tư, hay suy thoái đạo đức trong môi trường ảo… Những nội dung này không chỉ mang tính lý luận mà còn gắn bó chặt chẽ với các vấn đề nổi cộm trong xã hội hiện nay, từ trào lưu thần tượng hóa trên mạng xã hội đến sự lan truyền thông tin sai lệch, ngôn ngữ lệch chuẩn và hành vi lệch chuẩn đạo đức số. Điều này giúp người đọc, đặc biệt là thế hệ trẻ, ý thức sâu sắc và rõ ràng hơn về trách nhiệm văn hóa của mình khi tham gia không gian số.

Chương 4 có giá trị thực tiễn cao khi nhóm tác giả tập trung vào thực trạng phát triển văn hóa số ở Việt Nam và đề xuất hệ thống giải pháp toàn diện. Trên cơ sở tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của văn hóa trong sự phát triển dân tộc, cùng với các quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước, cuốn sách khẳng định Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong xây dựng văn hóa số như số hóa các di sản văn hóa phi vật thể, phát triển kho dữ liệu văn hóa quốc gia, ứng dụng công nghệ trong giáo dục văn hóa và nghệ thuật... Tuy nhiên, vẫn còn đó những thách thức lớn.

Nhóm tác giả đề xuất một loạt giải pháp thiết thực và có tính khả thi cao, từ hoàn thiện hành lang pháp lý, tăng cường giáo dục văn hóa số, phát triển các nền tảng số nội địa, cho đến việc khuyến khích sáng tạo nội dung số mang bản sắc Việt. Đáng chú ý là việc nhấn mạnh vai trò của công dân số, những người vừa được thụ hưởng, vừa là chủ thể sáng tạo trong không gian số, cần được đào tạo, hướng dẫn, hỗ trợ để phát huy hiệu quả sức mạnh văn hóa quốc gia - dân tộc trong thời đại mới.

“Nhận diện văn hóa trong không gian số” là một ấn phẩm mang đậm tính thời sự, vừa khai phá nền tảng lý luận, vừa cung cấp những phân tích thực tiễn sắc sảo và gợi mở nhiều hướng đi khả thi cho tương lai.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/nhan-dien-van-hoa-trong-khong-gian-so-710198.html