"Nhiều người xem tin vào các KOL, TikToker hơn là tem kiểm định"

VTV.vn - Đại biểu chỉ ra thực trạng người xem tin vào người có ảnh hưởng như là KOL, KOC, TikToker hơn là tem kiểm định hàng hóa, sản phẩm.

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (đoàn TP Hồ Chí Minh)

Chiều 13/11, thảo luận về dự án Luật Thương mại điện tử, đại biểu Huỳnh Thị Phúc (đoàn TP Hồ Chí Minh) cho biết qua trải nghiệm các trang mạng xã hội cho thấy cả một "chợ thương mại điện tử" đang vận hành giữa ánh đèn livestream.

"Người ta bán hàng mà không nói mình bán hàng, quảng cáo mà không thừa nhận quảng cáo. Một chiếc váy, một lọ kem, một viên uống, chỉ cần dùng vài câu nói vu vơ mà đã có hàng nghìn người vào để like, share, bình luận và mua. Thậm chí có cả một đội quân ảo để rồi kèm theo đó là những đường liên kết (link) mua hàng, mã giảm giá, số tài khoản", đại biểu chia sẻ.

Nữ đại biểu chỉ ra đằng sau những video tưởng chừng vô hại là cả một hệ thống thương mại chưa được kiểm soát, không được chứng nhận và không ai chịu trách nhiệm.

Đại biểu dẫn lại một số vụ việc liên quan đến KOL, KOC bằng nhiều cách lôi kéo tương tác bị vướng vào vòng lao lý trong thời gian gần đây, còn khách hàng thì ngỡ ngàng vì niềm tin của mình với người bán hàng giả, hàng nhái, quảng cáo thực phẩm chức năng như thuốc thần.

Những chiêu trò mới trên mạng đã vượt ra 4 nhóm hành vi được nêu trong dự thảo luật, bởi họ không lừa đảo theo nghĩa truyền thống, cũng không kinh doanh hàng giả trên sàn chính thức mà lợi dụng sức ảnh hưởng, danh tiếng, thậm chí sử dụng yếu tố hình ảnh phản cảm để bán hàng, để kiếm tiền từ lượt chia sẻ, lượt xem và lượt mua. Nguy hiểm hơn, đây không chỉ là câu chuyện đạo đức mà là một hình thức thao túng hành vi tiêu dùng, khai thác tâm lý tin tưởng của công chúng.

"Người xem tin vào con người hơn là sản phẩm, tin vào thần thái hơn là nhãn mác, tin vào các diễn viên, người có ảnh hưởng như KOL, KOC, TikToker hơn là tem kiểm định.

Và khi niềm tin trở thành hàng hóa, luật phải can thiệp bởi đó không chỉ còn là ảnh hưởng xã hội mà ảnh hưởng đến thương mại hóa", đại biểu Huỳnh Thị Phúc nhấn mạnh.

Khi sự nổi tiếng trở thành công cụ thương mại, nếu pháp luật không tính trước, chưa bao quát để điều chỉnh thì người tiêu dùng sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp, niềm tin bị trao nhầm vào KOL, KOC (Ảnh minh hoạ)

Đại biểu Phúc nhấn mạnh, không thể phủ nhận và đồng ý rằng thương mại điện tử giúp cho các dịch vụ giới thiệu, mua bán hàng hóa được tiếp cận nhanh, tiết kiệm thời gian, không biên giới. Do đó, cần quan tâm để tạo môi trường kinh doanh lành mạnh trên nền tảng số, thúc đẩy phát triển kinh tế số, nhưng cũng quan tâm để thiết lập văn hóa kinh doanh và sự công bằng giữa các phương thức kinh doanh. Bởi thực tế cho thấy 1 video Tiktok với hàng triệu lượt xem có sức mạnh gấp 10 lần một chiến dịch quảng cáo truyền thông.

"Trong khi quảng cáo phải thực hiện các thủ tục xin phép, phải ghi rõ nội dung, phải chịu ghi rõ nội dung, phải chịu trách nhiệm về sản phẩm thì những video ngắn gắn mác giải trí nhưng lại được tự do rao bán mọi thứ, từ kem bôi da cho đến thuốc uống, từ quần áo cho đến thực phẩm chức năng và những vấn đề khác.

Khi sự nổi tiếng trở thành công cụ thương mại, nếu pháp luật không tính trước, chưa bao quát để điều chỉnh thì người tiêu dùng sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp, niềm tin bị trao nhầm vào KOL, KOC", đại biểu Phúc nói.

Đại biểu đề nghị bổ sung vào dự thảo luật, cấm lợi dụng hình ảnh, danh tiếng, uy tín, sức ảnh hưởng xã hội và hành vi phản cảm, khiêu khích, trái thuần phong mỹ tục để quảng bá, chào mời, bán hàng, cung cấp dịch vụ, lan truyền nội dung thương mại điện tử trá hình để xử lý những trường hợp bán hàng mà không nói là bán hàng, ngăn chặn tình trạng biến hoạt động thương mại thành hoạt động giải trí câu view.

Đại biểu đoàn TP Hồ Chí Minh đề nghị bổ sung trách nhiệm của chủ quản mạng xã hội hoạt động thương mại điện tử như TikTok, Facebook, YouTube tại dự thảo luật, cảnh báo, gỡ bỏ nội dung có yếu tố thương mại trá hình, gợi cảm hoặc phản cảm.

Đặc biệt khi người livestream có lượng theo dõi lớn hoặc khán giả là thanh thiếu niên, không thể để thuật toán ưu tiên video nhảy múa phản cảm vì tạo ra nhiều lượt tương tác, trong khi đây chính là "cửa ngõ" để đẩy sản phẩm kém chất lượng ra thị trường và ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng.

Bảo vệ trẻ em trên nền tảng thương mại điện tử

Góp ý về dự thảo Luật, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) đề nghị bổ sung trách nhiệm bảo vệ trẻ em trong thương mại điện tử.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng)

Đại biểu trích dẫn thống kê của UNICEF Việt Nam 2025, Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam, mỗi ngày, 70% trẻ em dưới 15 tuổi nhận được quảng cáo cá nhân hóa: đồ chơi, game, đồ ăn nhanh, liên tục, không ngừng nghỉ; 45% trẻ từ 13 đến 17 tuổi chi hơn 500.000 đồng mỗi tháng trên các sàn thương mại điện tử, và 65% trong số đó là do AI gợi ý…

Đại biểu Tú Anh đề nghị, cấm hoàn toàn quảng cáo dựa trên dữ liệu cá nhân, hành vi hoặc vị trí của người dùng dưới tuổi. Tài khoản trẻ em phải mặc định ở chế độ riêng tư và phải cung cấp tính năng cho phép trẻ em và phụ huynh chọn hiển thị theo thời gian thực, không bị cá nhân hóa bởi thuật toán.

Xây dựng nút báo cáo thân thiện với trẻ em – sử dụng hình ảnh hoặc giọng nói – và xử lý các khiếu nại về nội dung độc hại trong thời hạn nghiêm ngặt.

Nguồn: https://vtv.vn/nhieu-nguoi-xem-tin-vao-cac-kol-tiktoker-hon-la-tem-kiem-dinh-100251113184457383.htm