Nhộn nhịp thu hoạch "vàng đen" ở miền núi Hà Tĩnh

(Baohatinh.vn) - Những ngày đầu tháng 9, người dân miền núi Hà Tĩnh đang tranh thủ thời tiết nắng ráo, tất bật thu hoạch sớm cây trám đen.

Sau ảnh hưởng của bão số 5, thời tiết miền núi Hà Tĩnh những ngày đầu tháng 9 nắng ráo, thuận lợi. Trên các vườn trám rộng lớn ở các xã Hương Sơn, Sơn Giang, Sơn Tiến… bà con đang tất bật bước vào vụ thu hoạch trám đen – loại “vàng đen” đang vào mùa rộ.

Trám năm nay được mùa, quả mập, đều. Người dân phải tranh thủ từng ngày nắng để thu hái sớm, tránh mưa bão bất thường gây ảnh hưởng đến sản lượng.

Ngay từ đầu vụ, giá trám tại vườn đã dao động từ 60.000 – 70.000 đồng/kg. Khi bán ra thị trường, giá sỉ đạt khoảng 80.000 đồng/kg, còn sau khi sơ chế, thành phẩm có thể lên tới 100.000 – 110.000 đồng/kg.

Thu hoạch trám phải trèo cây hoặc dùng sào dài có lưỡi liềm để cắt từng chùm. Đây là công việc nặng nhọc, nguy hiểm nhưng mang lại thu nhập khá. “Mỗi ngày tôi hái được 1 – 1,5 tạ trám, thu nhập từ 1 đến 1,2 triệu đồng. Nhưng nghề này tiềm ẩn nhiều rủi ro, vì cành trám giòn, dễ gãy. Gặp trời mưa thì càng khó khăn và nguy hiểm hơn”, anh Tống Ngọc (SN 1996, xã Sơn Giang) cho biết.

Theo người dân địa phương, trám năm nay được mùa, nhưng nếu không hái kịp mà gặp mưa lớn thì sẽ rụng, hư hỏng, giảm chất lượng. Nhiều gia đình phải thuê thêm người để thu hái sớm, chấp nhận tăng chi phí để đảm bảo sản lượng.

Khi trám được đẩy rụng từng chùm từ trên cao, phía dưới, người nhà hoặc nhân công nhanh tay nhặt quả, đổ vào bao. Dưới trời nắng hanh, ai cũng mướt mồ hôi, lom khom nhặt từng quả trám lăn dưới nền đất đã phủ sẵn bạt để tránh bẩn.

Trám đen là cây thân gỗ, từ khi trồng đến lúc thu hoạch mất khoảng 5 năm. Một cây trưởng thành có thể cho thu hàng chục kg quả mỗi mùa. Đặc biệt, nhiều cây cổ thụ trên 50 năm tuổi có thể mang lại thu nhập từ 5 – 15 triệu đồng/mùa. “Trám cổ thụ quả thường mập, thơm, ăn bùi nên rất được ưa chuộng”, ông Nguyễn Hiền (SN 1950, xã Hương Sơn) chia sẻ.

Những ngày này, các đầu mối thu mua trám tại các xã Hương Sơn, Sơn Giang, Sơn Tiến hoạt động hết công suất. Chị Nguyễn Thị Huế - một thương lái, cho biết: “Mỗi ngày tôi nhập từ 2 – 3 tạ trám đen. Hàng ra đến đâu, tiêu thụ hết đến đó. Nhờ chủ động nhân lực và phương tiện, chúng tôi đẩy nhanh tiến độ thu gom để tránh bị ảnh hưởng bởi thời tiết. Thời điểm này, toàn địa bàn bàn xã Hương Sơn ước chừng thu hoạch được khoảng 60% số cây trám".

Nhiều hộ dân không trực tiếp hái trám mà bán “quạ” cả cây cho thương lái từ trước vụ. Gia đình ông Nguyễn Duy Thanh (SN 1974, thôn Kim Sơn, xã Hương Sơn) có 3 cây trám to, ban đầu được thương lái trả 12 triệu đồng. Tuy nhiên, sau bão, một cây bị gãy cành lớn, giá rớt xuống chỉ còn 8–9 triệu đồng. “Giờ phải chờ thương lái mới đến xem lại, coi giá nào hợp lý thì bán, chứ cũng tiếc,” ông Thanh chia sẻ.

Mùa trám đến cũng là lúc những đứa trẻ trong làng rủ nhau đi mót quả rơi sót lại sau mỗi buổi thu hái. Mỗi đứa một túi nilon, nhặt chừng vài ký mang bán cũng có được dăm ba chục nghìn đồng. Dưới tán cây râm mát, tiếng cười trong veo hoà cùng mùi thơm của quả chín khiến mùa trám không chỉ là mùa thu hoạch, mà còn là mùa ký ức ngọt ngào với lũ trẻ miền núi.

Bên cạnh giá trị ẩm thực, trám đen còn được Đông y đánh giá cao với công dụng sinh tân, giải độc, chữa đau họng, an thần, giải rượu… nên rất được thị trường ưa chuộng.

Những năm gần đây, nhờ giá trị kinh tế cao và đầu ra ổn định, người dân tại nhiều xã miền núi Hà Tĩnh đã mạnh dạn mở rộng diện tích trồng trám, vừa phủ xanh đất đồi, vừa tạo sinh kế lâu dài. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng rõ rệt, việc chủ động thu hoạch đúng thời điểm, trước mùa mưa bão đang là giải pháp quan trọng giúp bà con hạn chế rủi ro và nâng cao hiệu quả sản xuất.

Không tốn nhiều công chăm sóc, trám lặng lẽ lớn lên cùng rừng, để rồi mỗi độ thu sang lại trở thành “lộc trời” cho người miền núi. Giản dị mà quý giá, trám đen không chỉ mang lại nguồn thu nhập thiết thực, mà còn gắn liền với nếp sống, ký ức và niềm vui mùa vụ của bao thế hệ nơi triền đồi Hà Tĩnh.

Theo số liệu thống kê từ huyện Hương Sơn (cũ) thì trên địa bàn có khoảng 3.000 cây trám đen. Hiện tại, số lượng trám đen tập trung nhiều nhất thuộc xã Hương Sơn (khoảng 1.000 cây), số cây còn lại thuộc các xã như Kim Hoa, Sơn Tiến, Sơn Giang…

Người dân địa phương nơi đây cho biết, cơn bão số 5 (Kajiki) diễn ra vào ngày 25 và 26 tháng 8 năm 2025 đã tàn phá làm gãy đổ rất nhiều cây trám đen đang vào vụ thu hoạch trên địa bàn các xã này.

Nguồn: https://baohatinh.vn/nhon-nhip-thu-hoach-vang-den-o-mien-nui-ha-tinh-post294967.html