Những hạt nhân giữ lửa văn hóa

Nghệ nhân xã Sơn Thủy bảo tồn các loại nông cụ của dân tộc Sán Dìu.

Giữ hồn văn hóa Tày

Giữa nhịp sống hiện đại, âm thanh ngân nga của đàn Tính và những làn điệu Then cổ của người Tày vẫn vang lên đều đặn tại phố núi Tuyên Quang. Đó là nhờ công sức và niềm say mê không mệt mỏi của những người như Nghệ nhân Nguyễn Văn Chự, phường Hà Giang 1.

Nghệ nhân Nguyễn Văn Chự chia sẻ, đã có một giai đoạn loại hình nghệ thuật đặc sắc này đứng trước nguy cơ mai một.

Trăn trở trước thực tế đó, năm 2021, ông Chự cùng nhiều người am hiểu, tâm huyết đã mở các lớp dạy đàn Tính, hát Then. Lớp học tại thôn Tha, thôn Chang đã trở thành một “điểm hẹn” quen thuộc, thu hút những người con dân tộc Tày có năng khiếu, sự đam mê. “Lớp học có khoảng 20 học viên, đều là con em đồng bào dân tộc Tày trên địa bàn. Tất cả mọi người đều có chung sự tâm huyết, yêu mến văn hóa của dân tộc mình nên lớp học luôn duy trì hoạt động thường xuyên, đầy nhiệt huyết”, Nghệ nhân Nguyễn Văn Chự tâm sự.

Không chỉ dừng lại ở việc truyền dạy, với vai trò Hội trưởng Hội Nghệ nhân dân gian của địa phương, Nghệ nhân Nguyễn Văn Chự còn góp sức to lớn vào việc khôi phục hơn 20 làn điệu Then cổ của dân tộc Tày, trong đó có những bài hát mang ý nghĩa sâu sắc như “Khảm pé, suôi thuông” (dẫn đường sang thế giới bên kia). Ông nhấn mạnh: “Để khôi phục các làn điệu dân ca cổ, trước hết người truyền dạy phải hiểu và hát đúng lời, đúng ngữ điệu, sau đó mới dạy lại cho thế hệ sau. Đó là cách làm cơ bản để bảo tồn và lan tỏa giá trị tốt đẹp của văn hóa dân tộc trong cộng đồng”.

Vang mãi câu hát Soọng cô

Ở xã Sơn Thủy, ba cái tên: Nghệ nhân Ưu tú Lục Văn Bảy, Nghệ nhân Ưu tú Đỗ Thị Man và Nghệ nhân Dân gian Lục Thị Tư chính là những người tiên phong trong công cuộc “phục dựng” văn hóa dân tộc Sán Dìu. Một xã có đến ba nghệ nhân được Chủ tịch nước, Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam phong tặng danh hiệu đã cho thấy sự nhiệt huyết và trách nhiệm lớn lao của con người nơi đây đối với di sản văn hóa.

Tại ngôi nhà truyền thống của Nghệ nhân Ưu tú Lục Văn Bảy, thôn Ninh Phú, không gian văn hóa người Sán Dìu vẫn được bảo tồn gần như nguyên vẹn. Chính tại chiếc sập trang trọng giữa gian chính, vào năm 2004, ông Bảy đã thành lập CLB hát Soọng cô (hát đối đáp giao duyên) của xã Ninh Lai (cũ) với 35 thành viên. Vào những ngày cuối tuần, bà con từ các thôn lại tụ họp về nhà ông để cùng học hát. Đến nay, số hội viên đã tăng lên tới 120 người, trong đó công tác truyền dạy cho giới trẻ được ưu tiên hàng đầu.

Em Ân Thị Trà My, thôn Hội Kế chia sẻ: tham gia vào CLB, em được giao lưu, chia sẻ, học hát các làn điệu Soọng cô. Ngoài ra, em còn được ông và bà dạy chữ Sán Dìu, dạy các đạo lý làm người mà tổ tiên để lại. Được học, hiểu rõ hơn về nét đẹp trong văn hóa của dân tộc. Em rất tự hào và sẽ cố gắng học để bản sắc văn hóa dân tộc mình không bị mai một.

Thời gian qua, tỉnh Tuyên Quang đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm nâng cao năng lực bảo tồn văn hóa, tiêu biểu là việc thực hiện Dự án 6 về “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030.

Nhờ đó, công tác tổ chức truyền dạy, nâng cao ý thức bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh đã đạt được nhiều kết quả tích cực.

Bài, ảnh: Lý Thu

Nguồn: https://baotuyenquang.com.vn/van-hoa/202509/nhung-hat-nhan-giu-lua-van-hoa-def695e/