Những nghệ sĩ tiêu biểu tại Liên hoan Chèo toàn quốc

Bằng cảm xúc, tài năng và tâm huyết, các nghệ sĩ đã góp phần làm nên thành công của Liên hoan và để lại dư âm đẹp trong đông đảo công chúng yêu chèo. Báo Bắc Ninh trân trọng giới thiệu một số gương mặt nghệ sĩ tiêu biểu tại Liên hoan.

Một cảnh trong vở "Thiên mệnh" của Nhà hát Chèo Bắc Ninh.

Nghệ sĩ xuất sắc Quỳnh Mai

Hơn một phần tư thế kỷ gắn bó với hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp, Nghệ sĩ Ưu tú Quỳnh Mai, tên đầy đủ là Phạm Thị Mai bén duyên với chèo từ rất sớm. Chị được bố đẻ truyền dạy cho những điệu chèo đầu tiên. Năm 1994, Quỳnh Mai trúng tuyển vào Đoàn Chèo Hà Bắc với số điểm cao nhất và trở thành hạt nhân triển vọng. Từ người thầy đầu tiên là bố đẻ đến khi theo học tại Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh, nghệ sĩ Quỳnh Mai tiếp tục được bồi dưỡng dưới sự dìu dắt của những tên tuổi lớn trong làng chèo như Nghệ sĩ Nhân dân Trần Bảng, Nghệ sĩ Nhân dân Đoàn Thanh Bình, Nghệ sĩ Nhân dân Diễm Lộc…

Nghệ sĩ Ưu tú Quỳnh Mai trong vai Linh Từ Quốc Mẫu Trần Thị Dung.

Đang ở giai đoạn chín của nghề, nghệ sĩ Quỳnh Mai luôn giữ ngọn lửa nghề, khát khao cống hiến nhiều hơn cho công chúng yêu nghệ thuật truyền thống. Tại Liên hoan Chèo toàn quốc năm nay, chị đảm nhận vai Linh Từ Quốc Mẫu Trần Thị Dung trong vở "Thiên mệnh", kịch bản của Hoàng Thanh Du, Nghệ sĩ Nhân dân Tạ Quang Lẫm đạo diễn. Vai diễn Linh Từ Quốc Mẫu là một hình tượng lịch sử phức hợp, đòi hỏi diễn viên phải có bản lĩnh sân khấu, độ chín nghề và sự từng trải trong cảm xúc. Điều đáng quý trong cách thể hiện của nghệ sĩ Quỳnh Mai là sự biểu đạt nội tâm hóa vai diễn. Chị không phô trương kỹ thuật hát mà đặt trọng tâm vào diễn cảm xúc, từng ánh mắt, cử chỉ, câu hát đều hướng tới khắc họa tâm thế một người phụ nữ quyền quý nhưng cô đơn, bản lĩnh mà đa đoan.

Ở những lớp diễn cao trào, Quỳnh Mai giữ nhịp tiết tấu, biến hóa từ nỗi đau dằn vặt nội tâm đến sự vị tha độ lượng, khiến người xem không chỉ xúc động trước số phận nhân vật mà còn thấu hiểu tầm vóc lịch sử của người phụ nữ “đứng sau ngai vàng”. Sự tiết chế, tinh tế trong biểu cảm cùng kỹ thuật hát nói nhuần nhị, đúng mực đã giúp nhân vật Linh Từ Quốc Mẫu trở nên sống động, có hồn và giàu tính biểu tượng. Chính sự hòa quyện giữa tài năng, kinh nghiệm và cảm xúc nghề đã tạo nên một Linh Từ Quốc Mẫu thuyết phục cả giới chuyên môn lẫn công chúng, giúp nghệ sĩ Quỳnh Mai được vinh danh là nghệ sĩ xuất sắc tại Liên hoan Chèo toàn quốc năm 2025.

Chia sẻ sau khi nhận giải thưởng, nghệ sĩ Quỳnh Mai xúc động: “Trong thời gian luyện tập cho vai diễn, tôi bị ốm nên gặp nhiều trở ngại. May mắn thay, hôm diễn sức khỏe tôi tốt hơn và đã thể hiện khá “tròn vai”. Tôi thực sự biết ơn khán giả và Ban Giám khảo đã cổ vũ, dành tình cảm ưu ái cho mình”. Không chỉ đam mê cống hiến nghệ thuật, chị còn trăn trở về đời sống của anh chị em nghệ sĩ. “Điều tôi mong muốn nhất là đời sống anh chị em nghệ sĩ được quan tâm, đãi ngộ tốt hơn để chúng tôi yên tâm gắn bó và say mê với nghề”, nghệ sĩ Quỳnh Mai chia sẻ.

Nam diễn viên xuất sắc Quốc Phòng

Từ những ngày còn là học viên Trường Văn hóa Nghệ thuật Thái Bình, chàng trai quê lúa Bùi Quốc Phòng (Quốc Phòng) đã bộc lộ chất chèo nổi trội với giọng hát vang khỏe, đằm thắm và phong thái sân khấu tự tin, sáng tạo. Sau khi tốt nghiệp, anh về công tác tại Nhà hát Chèo Hà Nội và nhanh chóng khẳng định tên tuổi bằng nhiều vai diễn để đời. Anh giành Huy chương Vàng tại Hội diễn Sân khấu Chèo chuyên nghiệp toàn quốc năm 2009 với vai vua Quang Trung trong vở “Ngọc Hân Công Chúa”.

Nghệ sĩ Ưu tú Quốc Phòng (bên phải) cùng đồng nghiệp tại lễ bế mạc và trao giải.

Tiếp đó, anh đạt nhiều giải thưởng qua những vai diễn tiêu biểu như: Vai Thi Sách trong vở “Vương nữ Mê Linh”; Quang trong vở “Cánh chim trắng trong đêm”… Với mỗi vai diễn, nghệ sĩ Quốc Phòng đều biết cách làm mới nhân vật song vẫn giữ được sự chuẩn mực của chèo truyền thống, giàu cảm xúc và sáng tạo nên anh chinh phục được cả giới chuyên môn lẫn khán giả. Soạn giả Mai Văn Lạng từng nhận xét: “Bên cạnh những vai diễn ấn tượng, Quốc Phòng sở hữu một giọng hát vàng, vang, rền, hào sảng, tròn vành rõ chữ, chất chứa một hồn chèo xao xuyến bâng khuâng”.

Là gương mặt nổi tiếng và thân quen trong làng chèo, tại Liên hoan Chèo toàn quốc năm 2025, Nghệ sĩ Ưu tú Quốc Phòng tiếp tục khẳng định tên tuổi với vai kép tướng Lê Hoàn trong vở “Nặng gánh sơn hà” do Nghệ sĩ Nhân dân Thúy Mùi đạo diễn. Đây là vai diễn nặng về nội tâm, đòi hỏi nghệ sĩ phải thể hiện trọn vẹn phẩm chất của bậc đế vương vừa cương quyết, vừa nhân hậu, trọng nghĩa trọng dân. Với kinh nghiệm dày dặn, Quốc Phòng đã thể hiện thành công hình tượng Lê Hoàn - một vị anh hùng thời thế, đưa người xem đi từ cảm phục đến xúc động. Vai diễn Lê Hoàn đã mang về cho Nghệ sĩ Ưu tú Quốc Phòng giải nam diễn viên xuất sắc.

Nghệ sĩ Quốc Phòng tâm sự: “Mỗi vai diễn là một màu sắc, số phận, tính cách riêng và mỗi lần bước lên sân khấu là thêm một lần tôi được sống trọn với đam mê. Khi vào vai Lê Hoàn, ngoài quá trình tập luyện nghiêm túc, tôi cũng được học hỏi rất nhiều khi diễn cùng Nghệ sĩ Nhân dân Thu Hoài là nghệ sĩ gạo cội, dày dặn kinh nghiệm trong vai Thái hậu Dương Vân Nga. Nhờ nội lực, sự học hỏi và hỗ trợ từ phía đạo diễn cùng các nghệ sĩ trong đoàn mà tôi đã hoàn thành xuất sắc vai diễn. Sự cổ vũ của khán giả Bắc Ninh cũng là động lực để tôi cháy hết mình trên sân khấu”.

Hiện nay, Nghệ sĩ Ưu tú Quốc Phòng còn đảm nhiệm vai trò Phó Giám đốc Nhà hát Chèo Hà Nội. Gánh trên vai hai trọng trách quan trọng, nghệ sĩ Quốc Phòng chia sẻ áp lực nhiều hơn nhưng cũng là động lực để anh tiếp tục phấn đấu và truyền cảm hứng cho lớp nghệ sĩ kế cận nối nghiệp.

Huy chương Vàng Phùng Thế Quỳnh

"Nguyễn Văn Cừ - Tuổi trẻ chí lớn" của Nhà hát Chèo Quân đội là vở chèo tôn vinh chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong buổi đầu giải phóng dân tộc được xây dựng theo kịch bản của tác giả Lê Thế Song do Nghệ sĩ Nhân dân Vũ Tự Long, Giám đốc Nhà hát Chèo Quân đội làm đạo diễn. Tác phẩm là một trong 2 vở diễn xuất sắc được trao Huy chương Vàng tại Liên hoan năm nay.

Đồng nghiệp chúc mừng nghệ sĩ Phùng Thế Quỳnh (ngoài cùng bên trái).

Hơn một thập niên gắn bó với nghệ thuật chèo nhưng khi đảm nhận vai chính Nguyễn Văn Cừ trong vở “Nguyễn Văn Cừ - Tuổi trẻ chí lớn” vẫn là một thử thách lớn đối với nghệ sĩ Phùng Thế Quỳnh. Áp lực của anh là làm sao để khắc họa một lãnh tụ cách mạng vừa kiên định, trí tuệ, vừa giàu cảm xúc và đầy bản lĩnh. Để vào vai trọn vẹn, Thế Quỳnh đã dành nhiều thời gian đọc tư liệu, nghiên cứu cuộc đời, phong thái và tư tưởng của cố Tổng Bí thư. Nghệ sĩ chia sẻ: “Khó nhất là lời thoại, vì mỗi câu nói đều chứa đựng tầm vóc tư tưởng, tính chính trị sâu sắc. Chỉ cần sai lệch một từ là có thể làm ảnh hưởng đến vai trò và tầm vóc của nhân vật”.

Dẫu vậy, vai diễn Nguyễn Văn Cừ của Phùng Thế Quỳnh trên sân khấu Liên hoan Chèo toàn quốc năm nay đã khiến người xem xúc động bởi lối diễn tiết chế, giàu nội lực và cảm xúc. Chân dung, ý chí tuổi trẻ và một phần cuộc đời hoạt động cách mạng cùng những tình cảm, ước mơ, lý tưởng của đồng chí Nguyễn Văn Cừ đã được nghệ sĩ Thế Quỳnh khắc họa sống động, chân thực. Đặc biệt, ở cảnh cuối khi Nguyễn Văn Cừ đối thoại với viên sĩ quan Pháp trong ngục Côn Đảo đã gây ấn tượng sâu sắc với công chúng. Bằng ánh mắt kiên nghị, lời thoại đanh thép và phong thái tự tin, Nguyễn Văn Cừ đã khiến kẻ thù phải cúi đầu nể phục. Ở đó, khán giả không chỉ thấy trí tuệ, bản lĩnh của một nhà cách mạng, mà còn cảm nhận được ánh sáng của niềm tin, tinh thần bất khuất của dân tộc.

Chàng trai dân tộc Dao ở Tuyên Quang Phùng Thế Quỳnh đến với nghệ thuật chèo như một nhân duyên đầy bất ngờ. Năm 2009, anh được Nghệ sĩ Ưu tú Vĩnh Thuận cùng các nghệ sĩ của Đoàn Chèo Tuyên Quang phát hiện năng khiếu và dìu dắt, truyền ngọn lửa đam mê chèo. Sau quá trình học tập bài bản tại Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Thái Bình, năm 2012, Thế Quỳnh chính thức về công tác tại Nhà hát Chèo Quân đội - nơi anh thực sự trưởng thành và ghi dấu ấn trong nghề. Từ vai diễn Thái sư Trần Thủ Độ trong vở chèo “Đời luận anh hùng” (Huy chương Bạc toàn quốc 2016) đến vai diễn Nguyễn Văn Cừ (Huy chương Vàng toàn quốc 2025), Phùng Thế Quỳnh đã khẳng định bản lĩnh và chiều sâu nghề nghiệp với những bước tiến vững chắc trên con đường nghệ thuật chèo.

Thanh Lâm

Nguồn: https://baobacninhtv.vn/nhung-nghe-si-tieu-bieu-tai-lien-hoan-cheo-toan-quoc-postid430295.bbg