Een blik op de Deense literatuur [Deel 2]

Begin 19e eeuw raakte de Deense literatuur in de ban van de romantiek. De zeeslag van 1801 tijdens de oorlog met Engeland wakkerde nationalistische gevoelens aan en een jonge filosoof introduceerde de Duitse romantiek in Denemarken.

Vormings- en groeifase

Middeleeuwen: Van de 8e tot de 10e eeuw migreerden de Noordse volkeren, Vikingen (wat koningen en zeekrijgers betekent), van het Scandinavische schiereiland naar de kust daaronder, waar ze de zeeën bevoeren, soms met honderden schepen. Ze waren piraten, handelaren, ontdekkingsreizigers en veroveraars, en konden zelfs in Amerika landen. Deze avonturen worden weerspiegeld in de epische gedichten (saga's) van de orale literatuur.

Nadat het christendom zijn intrede had gedaan (9e-10e eeuw), duurde het tot de 12e eeuw voordat historicus Saxo Grammaticus bovenstaande verhalen in het Latijn optekende in de Gesta Danorum. Hij prees daarbij de moed, oprechtheid en eenvoud van de Vikingen.

Onder invloed van het christendom ontwikkelde zich een Latijnse literatuur, die in de eerste plaats de religie (hymnen, tradities van heiligen) en de koning (wetten, kronieken) diende. In de 16e en 17e eeuw bracht de religieuze hervorming het protestantisme naar Noord-Europa, en de religieuze literatuur (hymnen, volksliederen) bleef zich ontwikkelen, evenals historische werken. De seculiere poëzie was schaars.

In de 18e eeuw speelde Denemarken in Noord-Europa de belangrijkste rol, omdat het rijk was, over goede grond beschikte, het dichtst bij het vasteland van Europa lag en hetzelfde sociale systeem kende (feodale horigheid, die in Zweden en Noorwegen vrijwel niet bestond), industrie en handel floreerden en de stedelijke bevolking een actieve rol speelde. De hoofdstad Kopenhagen was de grootste (destijds de gezamenlijke hoofdstad van Denemarken en Noorwegen, die samensmolten).

In deze periode was de schrijver en toneelschrijver L. Holberg (1684-1754) een typische vertegenwoordiger van de Verlichting in Noord-Europa, de vader van de Deense literatuur en de grondlegger van de Deense komedie (beïnvloed door de Franse literatuur).

In de tweede helft van de 18e eeuw nam de invloed van de Duitse literatuur toe, met name dankzij de aanwezigheid van de Duitse dichter Klopstock, die door het hof werd begunstigd. Zo keerde de Deense literatuur terug naar haar oorsprong en de mythen van de Noordse Germaanse periode. Kenmerkend voor die periode was de grote lyrische dichter J. Ewald (1743-1781), die twee toneelstukken schreef.

Na een religieuze crisis kreeg zijn poëzie meer diepgang. In de opera De Visser werd een melodie gebruikt als koninklijk volkslied van Denemarken. Aan het einde van de eeuw ontstond een preromantische tendens (patriotisme, liefde voor de natuur).

Begin 19e eeuw keerde de Deense literatuur zich volledig naar de romantiek, omdat de zeeslag van 1801 tijdens de oorlog met Engeland het nationalisme aanwakkerde en een jonge filosoof de Duitse romantiek in Denemarken introduceerde. De literatuur keerde terug naar haar oorsprong, oude Noordse mythen, om creatieve thema's te vinden en vormen te vernieuwen (beelden en ritmes van volkspoëzie).

De eerste romantische generatie: De pionierende auteur was A. Oehlenschlaeger (1779-1850) met zijn dichtbundel De Gouden Hoorns, die de lyrisch-epische 'romancero'-versvorm gebruikte. Zijn tragedie ontleende zijn thema aan Noorse legenden. Zijn bekendste werk was het toneelstuk Aladins lamp, gebaseerd op een Arabisch sprookje. Tijdens zijn bezoek aan Zweden werd hij geprezen als "de koning der noordelijke dichters".

Pastoor N. Grundtvig (1783-1872) was de grootste religieuze dichter van zijn tijd. Hij wilde de Noordse traditie combineren met het christendom, de nationale geest en volksliteratuur. Zijn hymnen worden nog steeds gebruikt. Hij was de grondlegger van de "volksscholen" die zeer invloedrijk waren in Noord-Europa.

Pastoor SS Blicher (1742-1848) was een reformist in de filosofie van de Verlichting. Hij schreef poëzie en proza. Zijn korte verhalen beschrijven het verleden en heden van zijn geboorteland Jutland.

Schrijver Hans Christian Andersen.

De tweede romantische generatie: Na de opwinding van de eerste generatie komt de kalmere tweede generatie. De burgerlijke literatuur bereikt volwassenheid, met enkele kenmerkende eigenschappen: besef van het intieme, romantische en beleefde. De naam van L. Heiberg, toneelschrijver en criticus, duikt op.

Niet alleen in die periode, maar tot nu toe is geen enkele Deense schrijver zo beroemd in binnen- en buitenland als Hans Christian Andersen (1805-1875).

Vanaf 1987 was hij een van de meest gepubliceerde auteurs ter wereld . Hij vertolkt de meest nationale kenmerken van het Deense volk. Zijn bekendste werk is de bundel Kinderverhalen, die meer dan 164 verhalen bevat.

Hij ontleende plotlijnen aan legendes, sprookjes, volksverhalen, geschiedenis en fictieve verhalen gebaseerd op het dagelijks leven. Zijn verhalen hebben twee niveaus: een dat direct aantrekkelijk is vanwege de dramatische plot, en een dat diepgaander is vanwege de delicate, poëtische aard, die een liefdevol, gevoelig en soms naïef hart uitstraalt dat nog steeds de harten van mensen verovert.

Zijn stijl combineert poëtisch met realistisch, ironisch met sentimenteel, altijd met interessante en verrassende associaties, fundamenteel optimistisch. Introductie van de Engelse vertaling van Andersens verhalen, gepubliceerd in 1999 in het thuisland van de auteur – beschouwd als de meest originele versie.

Professor E. Bredsdroff klaagde dat de meeste vertalingen in talen over de hele wereld twee tekortkomingen hebben: ten eerste, omdat Andersen als auteur voor kinderen wordt beschouwd, selecteren de bloemlezingen alleen verhalen voor kinderen. Veel verhalen met diepzinnige filosofieën die alleen volwassenen kunnen begrijpen, worden weggelaten. Ten tweede slagen de vertalingen er soms niet in om Andersens stijl te vatten.

Deze twee opmerkingen gelden ook voor Vietnamese vertalingen, die meestal uit het Frans zijn vertaald. Ik had de gelegenheid om drie Vietnamese versies te vergelijken met de Engelse versie uit 1999 (gedrukt in Odense) en ontdekte dat er een gebrek was aan verhalen voor volwassenen. De vertaling was voornamelijk Vietnamees en dus niet in de Andersen-stijl. Sterker nog, soms vertaalde de vertaler het verhaal alleen om het te begrijpen, liet hij moeilijke woorden weg en soms vertaalde hij de betekenis achterstevoren.

Bron