NSƯT 2.000 lần vào vai Bác Hồ và kỷ niệm sâu sắc hóa thân hình ảnh Người đọc Tuyên ngôn độc lập

NSƯT Tạ Hồng Dương chia sẻ: “Hơn 2.000 lần hóa thân thành Bác Hồ trên khắp sân khấu trong Nam, ngoài Bắc, từ biên giới đến hải đảo, nhưng chưa bao giờ tôi hết hồi hộp, náo nức. Mỗi lần nhập vai, tôi như được sống trong niềm tin yêu mà nghề mang lại, và rưng rưng tự hào, nhớ đến Bác với tất cả lòng kính yêu vô bờ”.

Báo Nghệ An•02/09/2025

Rưng rưng khi hóa thân hình ảnh Bác đọc bản Tuyên ngôn độc lập

Tạ Hồng Dương là diễn viên đời đầu của sân khấu dân ca Nghệ Tĩnh. Vai diễn đầu tiên anh được hóa thân hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh vào năm 1998 trong vở "Danh nhân lớn lên từ câu hò ví, giặm". Đây là tác phẩm kể về thời thơ ấu của Bác đến lúc Người ra đi tìm đường cứu nước, được biểu diễn khắp các sân khấu trên địa bàn cả nước từ năm 1998 đến năm 2007, đạt nhiều giải thưởng danh giá. Trong vở diễn này, bằng những thủ pháp nghệ thuật ước lệ, cách điệu, hình ảnh người mẹ, với tiếng ru ầu ơ, những câu hò, điệu ví quê hương đã nuôi dưỡng một tâm hồn, nhân cách lớn. Từ cậu bé Nguyễn Sinh Cung lớn lên bằng những giai điệu quê hương đến người thanh niên Nguyễn Tất Thành với hành trang ra đi tìm đường cứu nước. Vở diễn còn có nhiều phân đoạn Bác ở Bắc Bộ phủ; Bác đọc bản Tuyên ngôn độc lập trên Quảng trường Ba Đình lộng gió...

Hình ảnh Bác Hồ trên sân khấu dân ca Nghệ Tĩnh do NSƯT Hồng Dương thể hiện. Ảnh: Thanh Nga

Để hóa thân vào vai diễn này, NSƯT Hồng Dương đã tự đặt ra cho mình những áp lực không nhỏ. “Đạo diễn nói với tôi về hình ảnh giản dị nhưng vĩ đại của Người và tôi đã hình dung qua nhiều năm học tập và nghiên cứu những tư liệu lịch sử, nhưng thú thực khi bước vào các lớp diễn trên sàn tập tôi vẫn chưa nhập được cái thần thái của Người. Phải đến một thời gian tập luyện khá dài tôi mới nhận được lời khen ngợi của các nhà chuyên môn”.

NSƯT Hồng Dương cũng cho rằng, vào vai diễn về Bác cái khó nhất không phải là tập cho đến độ giống tối đa, mà phải làm sao để truyền tải tới người xem thấy được được tình cảm của Bác, thấy được sự ấm áp, giản dị mà vĩ đại của Người.

Vai diễn Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp các anh hùng lực lượng vũ trang của NSƯT Hồng Dương. Ảnh: Thanh Nga

Những nỗi trăn trở ấy biến thành những đêm dài không ngủ chỉ để nghiên cứu những sử liệu về Người, những buổi tập hàng giờ trước gương chỉ bởi một phong thái, một ánh mắt, một cử chỉ, một lời nói khi Bác nói chuyện với đồng bào, khi trò chuyện với trẻ nhỏ,...

Và để có được hình ảnh Bác Hồ gần gũi đến thế NSƯT Hồng Dương nói rằng, ngoài nghiên cứu lịch sử và những tư liệu về Bác anh đã chủ động đến gặp những nhân chứng lịch sử như ông Vũ Kỳ - Thư ký của Bác Hồ, Giáo sư Hoàng Chí Bảo... để làm giàu thêm kiến thức cho mình những hiểu biết về Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Cảnh bác Hồ gặp chị gái Nguyễn Thị Thanh sau nhiều năm xa cách trong vở Lời Người lời của nước non. Ảnh: Thanh Nga

NSƯT Hồng Dương nói: “Bác của chúng ta thông thạo nhiều ngoại ngữ thế nên trong phát âm của Người có những từ rất khác, rất riêng, điều đặc biệt là Bác phát âm rất rõ giọng Nghệ, ngay cả câu nói: “Tôi nói đồng bào có nghe rọ không” cũng mang âm sắc Nghệ Tĩnh, khiến người nghe cảm thấy ấm áp, gần gũi vô cùng. “Người ở đó trên lễ đài sao mà thân thương gần gũi đến thế”, NSƯT Hồng Dương cảm xúc khi nghĩ về những lần được hóa thân vai Người.

Trích đoạn Lời Người lời của nước non. Clip: TTNTTT tỉnh cung cấp

Phân cảnh Bác trên lễ đài đọc bản Tuyên ngôn độc lập được NSƯT Hồng Dương tập đi tập lại nhiều lần, nói sao cho rõ là giọng của Bác, cử chỉ sao cho lột tả được tình cảm của Bác là điều không chỉ rèn luyện trong vài ngày mà còn phải được ngấm trong nhiều tuần, nhiều tháng.

Anh tâm sự, khi anh bước lên sân khấu với phân cảnh Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn độc lập: “Hỡi đồng bào cả nước. Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”. Đây là đoạn khó nhất, anh phải tập rất nhiều lần, sao cho đúng với âm điệu, ngữ điệu giọng nói của Bác, vừa hào sảng tự hào, vừa gần gũi, ấm áp. Khi anh nói câu nói của Bác: “Tôi nói đồng bào có nghe rọ không” dưới khán đài rần rần tiếng vỗ tay. Nhiều người lấy khăn chấm nước mắt. Anh hiểu mình đã thể hiện được tình cảm ấy, tình cảm thiêng liêng mà Người dành cho dân cho cả nước.

Với vai diễn trong “Danh nhân lớn lên từ câu hò ví, giặm”, NSƯT Tạ Hồng Dương được trao giải diễn viên xuất sắc trong kỳ liên hoan sân khấu chuyên nghiệp 2 năm sau đó. Từ vai diễn này anh nhanh chóng nổi lên trong giới sân khấu cả nước là người vào vai Bác Hồ đạt và ấn tượng bậc nhất. Từ dáng đi, sải tay, cái ôm, giọng nói và ánh mắt của Bác khi gặp các cháu nhỏ, khi Người về thăm quê gặp bà con chòm xóm, khi Người gặp các anh hùng lực lượng vũ trang và cả khi Bác gặp các chính khách nước ngoài, đều được NSƯT Tạ Hồng Dương nghiên cứu kỹ và lột tả một cách thần thái nhất, tình cảm nhất.

Hơn 2.000 lần lên sân khấu để vào vai Bác Hồ

Vai diễn Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là niềm tự hào của NSƯT Hồng Dương. Ảnh: Thanh Nga

Đến bây giờ NSƯT Tạ Hồng Dương vẫn được tin tưởng giao vai diễn Bác Hồ trong các vở kịch hát kinh điển như Lời Người lời của nước non. “Lời Người lời của nước non” từng đạt giải Đặc biệt trong cuộc vận động học tập và làm theo Bác.

NSND Hồng Lựu cho biết: “5 tháng sau khi vở diễn ra mắt, cuộc vận động “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức và phong cách Chủ tịch Hồ Chí Minh” như là động lực, niềm cổ vũ lớn lao cho tập thể anh, chị em nghệ sĩ Trung tâm Nghệ thuật truyền thống tỉnh lúc bấy giờ”.

Sau đó, liên tiếp là những đêm diễn chật khán giả, là những tiếng sụt sùi vì xúc động, là những tràng pháo tay không dứt. Đến nay, sau hơn 15 năm vở diễn ra mắt đã có hàng ngàn đêm diễn ở khắp từ Bắc chí Nam, từ Trung ương đến địa phương. Suốt những năm tháng lưu diễn NSƯT Tạ Hồng Dương luôn được giao trọng trách hóa thân hình tượng Hồ Chí Minh.

“Mỗi lần đoàn diễn vở này tôi lại tự soi gương tập hình ảnh Bác và lần nào cũng thấy có sự náo nức hứng khởi khi bước lên sân khấu, khi được đón nhận ánh mắt nồng nhiệt và những tràng pháo tay không ngớt”, NSƯT Tạ Hồng Dương nhớ lại.

e.baonghean.vn-wp-content-uploads-2023-05-_chuong-trinh-nghe-thuat-dac-sac-que-huong-trong-trai-tim-nguoi-do-trung-tam-nghe-thuat-truyen-thong-tinh-dan-dung-va-bieu-dien.jpg — Một phân cảnh trong vở diễn về Người về Người mẹ Làng Sen do diễn viên Trung tâm Nghệ thuật truyền thống tỉnh. Ảnh: Thanh Nga

Đến nay, NSƯT Hồng Dương ước tính anh đã 2.000 lần vào vai Bác Hồ trên các sân khấu. Mỗi lần cho anh một cảm giác hạnh phúc riêng và lần nào cũng vậy anh luôn tự nhủ mình phải tự hoàn thiện hơn nữa về kỹ năng, về bản lĩnh và cả về phẩm chất của người nghệ sĩ, người luôn được giao trọng trách thể hiện hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu.

Với quá trình lao động nghiêm túc, miệt mài, lăn xả với nghệ thuật, năm 2012 anh vinh dự được Nhà nước trao tặng danh hiệu NSƯT, tích lũy cho mình nhiều HCV, HCB trong các kỳ hội diễn sân khấu chuyên nghiệp, Huy chương Vì sự nghiệp sân khấu Việt Nam; Huy chương Vì sự nghiệp VH,TT&DL; Bằng khen của Bộ VH-TT, UBND tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh về hoạt động nghệ thuật.

Đó là những phần thưởng tinh thần quý giá, xứng đáng với thái độ làm việc nghiêm túc mà anh có thể tự hào rằng, cuộc đời cống hiến vì nghệ thuật của mình không một giây phút nào trôi qua vô nghĩa.

Phân cảnh xúc động trong Lời Người lời của nước non. Clip: TTNTTT tỉnh cung cấp