Mối quan hệ quốc tế giữa Hoa Kỳ và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa khá phức tạp. Cả hai nước đều có quan hệ đối tác kinh tế cực kỳ nhiều, và một lượng lớn quan hệ thương mại giữa hai nước đòi hỏi một số quan hệ chính trị tích cực, nhưng vẫn tồn tại những mâu thuẫn nghiêm trọng. Đây là một mối quan hệ hợp tác kinh tế, nhưng lại cạnh tranh quyền bá chủ ở Thái Bình Dương, và hai nước nghi ngờ lẫn nhau về ý định của đối phương. Vì vậy, cả hai quốc gia này đã áp dụng một thái độ thận trọng về đối phương như một kẻ thù tiềm năng trong khi đồng thời lại là đối tác kinh tế cực kỳ mật thiết của nhau. Mối quan hệ này đã được mô tả bởi các nhà lãnh đạo thế giới và các học giả là mối quan hệ song phương quan trọng nhất thế giới của thế kỷ XXI.
Năm 2020, khi ông Joe Biden đắc cử Tổng thống Mỹ, quan hệ Mỹ - Trung Quốc không những không hạ nhiệt căng thẳng, mà còn tiếp tục xấu đi. Ngay trong năm đầu nhiệm kỳ, chính quyền Tổng thống J. Biden đã có hàng loạt động thái cứng rắn; tiếp tục duy trì sách lược đối phó với Trung Quốc. Dữ liệu mới nhất cho thấy thương mại song phương Mỹ - Trung trong nửa đầu năm 2023 đã giảm 19,6%, tương đương 67,6 tỷ USD, so với cùng kỳ năm 2022. Trong khi đó, dòng chảy thương mại song phương năm ngoái đã đạt kỷ lục 690 tỷ USD. Đến tháng 11/2022, Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có cuộc gặp đầu tiên bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Bali, Indonesia. Hai nhà lãnh đạo khi đó đã nhất trí giữ đường dây liên lạc, cùng trao đổi các vấn đề có tầm quan trọng chiến lược trong quan hệ Mỹ - Trung và làm việc để tránh những tính toán sai lầm. Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã từng cảnh báo rằng con đường đến thượng đỉnh Mỹ - Trung có thể sẽ “không suôn sẻ”. Ông nhấn mạnh rằng Bắc Kinh và Washington “cần cải thiện quan hệ càng sớm càng tốt và thống nhất cùng nhau hướng đến một hội nghị thượng đỉnh tại San Francisco giữa lãnh đạo hai nước".
Tuy nhiên thời gian gần đây quan hệ giữa Mỹ- và Trung Quốc có dấu hiệu ấm lên ngày 27/ 8 Bộ trưởng Thương mại Mỹ đang có chuyến thăm Trung Quốc trong 4, nhằm thảo luận về giải pháp cho những bất đồng kinh tế, thương mại giữa hai bên. Giới chức Mỹ cho biết, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo sẽ mang đến Bắc Kinh thông điệp rằng Washington đang không tìm cách tách rời kinh tế với nước chủ nhà. Tuy nhiên, thông điệp này cũng nhấn mạnh Mỹ sẽ bảo vệ an ninh quốc gia của mình trong lĩnh vực công nghệ cao. Tại buổi hội đàm, Bộ trưởng Vương Văn Đào nhấn mạnh quan hệ kinh tế Trung - Mỹ có ý nghĩa quan trọng không chỉ với hai nước mà còn đối với thế giới. Ông Vương Văn Đào bày tỏ sẵn sàng hợp tác để thúc đẩy một cơ chế chính sách thuận lợi hơn, nhằm tăng cường hợp tác thương mại và đầu tư song phương ổn định và có thể đoán định được.
Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo cũng cho rằng, quan hệ kinh tế mang tính ổn định giữa Mỹ và Trung Quốc có ý nghĩa rất quan trọng không chỉ cho 2 nền kinh tế lớn. Trao đổi thương mại song phương hàng năm đạt hơn 700 tỷ USD. Bộ trưởng Raimondo đề cập đến việc hai nước đã phối hợp để thiết lập các cơ chế trao đổi thông tin và các nhóm công tác nhằm đảm bảo những động thái từ mỗi bên nhất quán với mối quan hệ hai nước. Sau cuộc gặp với người đồng cấp Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Vân Đào, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo cho biết, hai bên sẽ thành lập các cơ chế đối thoại để giảm bớt sự hiểu lầm liên quan các vấn đề thương mại, trong đó thống nhất khởi động đối thoại về thực thi kiểm soát xuất khẩu và một nhóm làm việc về các vấn đề thương mại.
Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 27/10 đã có cuộc gặp kéo dài một giờ với Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đang ở thăm Mỹ nhằm thúc đẩy quan hệ song phương. Theo Tân Hoa Xã, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã kêu gọi cần thực hiện "5 điều phải làm" trong quan hệ Mỹ - Trung. Bộ trưởng Vương Nghị nhấn mạnh, hai bên phải đề cao nhận thức chung mà lãnh đạo hai nước đã đạt được; ổn định quan hệ song phương; duy trì các kênh liên lạc luôn mở; giải quyết hợp lý các bất đồng, tranh chấp và xích mích; và phải thúc đẩy sự hợp tác cùng có lợi. Trong cuộc hội kiến Tổng thống Mỹ Joe Biden trong ngày 27/10, Bộ trưởng Vương Nghị khẳng định nguyên tắc Một Trung Quốc và 3 thông cáo chung Trung - Mỹ là nền tảng chính trị quan trọng nhất cho quan hệ song phương, điều này phải được duy trì mà không có sự can thiệp.
Ông tuyên bố, Trung Quốc lưu tâm tới hy vọng của Mỹ nhằm ổn định và cải thiện quan hệ song phương, đồng thời nói thêm rằng hai bên cần hành động với tinh thần trách nhiệm đối với thế giới, lịch sử và con người, cũng như thúc đẩy sự phát triển ổn định và lành mạnh của quan hệ Trung - Mỹ, phù hợp với 3 nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau, chung sống hòa bình và hợp tác cùng có lợi. Ông Vương Nghị cho rằng đây không chỉ là lợi ích cơ bản của hai nước, hai dân tộc mà còn là nguyện vọng chung của cộng đồng quốc tế. Mới đây nhất ngày 31/10 Nhà Trắng xác nhận Tổng thống Mỹ Joe Biden có kế hoạch gặp mặt Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào tháng 11 tại thành phố San Francisco.
Theo CBS News, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karine Jean-Pierre không nêu chi tiết về kế hoạch gặp mặt, nhưng cho biết cả hai nhà lãnh đạo này đều chuẩn bị tham dự Hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC) tại San Francisco vào giữa tháng 11/2023. Tổng thống Joe Biden nói rằng ông mong được gặp mặt Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Tôi sẽ không đi sâu vào chi tiết về cuộc gặp sẽ diễn ra vào tháng 11 tại San Francisco. Đây sẽ là một cuộc gặp và đối thoại mang tính xây dựng. Tổng thống đang mong chờ điều đó, bà Jean-Pierre nói. Trước đó hồi đầu tháng 10, Tổng thống Joe Biden cho biết rằng một cuộc gặp giữa ông và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hội nghị thượng đỉnh APEC là một khả năng. Vơi những dấu hiệu tích cực trong năm 2023 đặc biệt quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc trong những ngày gần đây trong đó có chuyến thăm Mỹ của Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị kéo dài 3 ngày chuyến thăm được đánh giá là sẽ đánh dấu một bước tiến khác của hai cường quốc nhằm giảm bớt căng thẳng theo đó nhiều nhà bình luận cho rằng nhiều khả năng trong thời gian tới mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ ấm dần lên./.
Bùi Tuệ (tổng hợp bình luận, phân tích)
Bình luận (0)