Quyền sao chép - nền tảng của kinh tế tri thức

Trong hai ngày 22 và 23-10, tại TPHCM, Hiệp hội Quyền sao chép Việt Nam (VIETRRO) phối hợp cùng Cục Bản quyền tác giả, Bộ VH-TT-DL, Hội Xuất bản Việt Nam, Hội Giáo dục TPHCM, với sự hỗ trợ của Liên đoàn quốc tế các tổ chức quyền sao chép (IFRRO), tổ chức Hội thảo quốc tế “Xây dựng nền kinh tế sáng tạo: Thúc đẩy thực thi Quyền sao chép tại Việt Nam”.

Hội thảo quốc tế “Xây dựng nền kinh tế sáng tạo: Thúc đẩy thực thi Quyền sao chép tại Việt Nam”

Sự kiện thu hút hơn 120 đại biểu trong nước và quốc tế, đại diện các bộ, ngành, trường đại học, thư viện, doanh nghiệp, nhà xuất bản và các tổ chức bản quyền quốc tế như: Trung tâm Cấp phép Bản quyền Hoa Kỳ (CCC), Cơ quan Cấp phép Bản quyền Anh (CLA)...

Theo Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam (sửa đổi, bổ sung năm 2022), “sao chép” là việc tạo ra bản sao của toàn bộ hoặc một phần tác phẩm bằng bất kỳ phương tiện hay hình thức nào. Đây là một trong những quyền tài sản quan trọng nhất của tác giả, nhà xuất bản và các chủ thể sáng tạo.

Thực tế cho thấy, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, nhu cầu sử dụng tài liệu học tập, nghiên cứu và sáng tạo ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, nhận thức chưa đầy đủ về quyền sao chép dẫn đến nhiều vi phạm phổ biến, như photocopy giáo trình, chia sẻ tài liệu kỹ thuật số không xin phép, hay sao chép nội dung báo chí trên mạng mà không trả tiền bản quyền.

Việc xây dựng hệ thống cấp phép sao chép minh bạch, thuận tiện và khả thi được xem là giải pháp tối ưu, giúp người sử dụng tiếp cận tài liệu một cách hợp pháp, tiết kiệm chi phí; đồng thời đảm bảo tác giả, nhà xuất bản và các chủ thể sáng tạo được thù lao xứng đáng.

Hội thảo tập trung thảo luận về khung pháp lý Việt Nam, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế trong thực thi quyền sao chép, đồng thời xác định lộ trình triển khai hệ thống cấp phép sao chép trong các trường học, thư viện và doanh nghiệp.

Từ thực tiễn Việt Nam, các đại biểu phân tích những thách thức hiện nay như: Nhận thức về quyền sao chép chưa đồng đều, đặc biệt trong môi trường giáo dục. Lỗ hổng trong thực thi pháp luật khiến các tranh chấp dân sự về bản quyền ít được giải quyết hiệu quả. Tỷ lệ vi phạm bản quyền trên không gian mạng vẫn cao. Khó khăn pháp lý đối với các tổ chức quản lý tập thể trong việc triển khai cấp phép và thu phí sao chép.

 Ông James Bennett, Trưởng phòng Quan hệ Quyền lợi, Trung tâm Cấp phép Bản quyền và Quyền sao chép Anh quốc (CLA) trình bày tham luận chủ đề “Lợi ích của cấp giấy phép quyền sao chép – Kinh nghiệm từ Anh quốc"

Tuy nhiên, các bên đều thống nhất rằng cơ chế cấp phép tập thể - dưới sự điều phối của các tổ chức như VIETRRO - chính là bước đi cần thiết để giảm rủi ro pháp lý, thúc đẩy minh bạch và tạo nguồn thu ổn định cho người sáng tạo.

Hội thảo đặt ra 5 mục tiêu chính:

Nâng cao nhận thức và tạo sự sẵn sàng cho các cơ quan, trường học, nhà xuất bản trong việc áp dụng cấp phép sao chép.

Giới thiệu khung pháp lý Việt Nam và kinh nghiệm quốc tế, thúc đẩy hợp tác học hỏi mô hình thành công.

Khẳng định lợi ích kinh tế - văn hóa của hệ thống cấp phép đối với giáo dục, sáng tạo và phát triển bền vững.

Đề xuất lộ trình triển khai linh hoạt, giúp giảm rủi ro pháp lý cho các cơ sở giáo dục, thư viện, doanh nghiệp.

Xây dựng kế hoạch hành động chung, hướng đến sự đồng thuận và tham gia tích cực của toàn xã hội.

Theo bà Sarah Quỳnh Trần, Trưởng phòng chính sách khu vực và quan hệ công chúng, Liên đoàn quốc tế các tổ chức quyền sao chép (IFRRO) cho biết: “Bản quyền là một dạng quyền sở hữu trí tuệ dựa trên năng lực sáng tạo và lao động của cá nhân. Đây là một hình thức sở hữu vô hình được pháp luật công nhận, trao cho chủ sở hữu các quyền kinh tế độc quyền, bao gồm quyền sao chép, xuất bản, truyền đạt và biểu diễn công khai. Song song đó, quyền đạo đức của tác giả cũng được bảo vệ - quyền được ghi nhận và quyền ngăn chặn việc sử dụng tác phẩm theo cách thiếu tôn trọng”.

Việc xây dựng khung pháp lý và thực thi hiệu quả quyền sao chép không chỉ là bảo vệ quyền lợi của người sáng tạo, mà còn góp phần củng cố hệ sinh thái văn hóa - sáng tạo, cân bằng lợi ích giữa người sáng tạo và người sử dụng nội dung.

Ba văn kiện quốc tế quan trọng tạo nền tảng cho hệ thống bảo hộ bản quyền hiện nay gồm: Công ước Berne, Hiệp định TRIPS và Hiệp ước Bản quyền WIPO. Tại các quốc gia, luật và quy định bản quyền nội địa song hành cùng các cam kết quốc tế, tạo nên nền tảng pháp lý bảo vệ sáng tạo và thúc đẩy tiếp cận văn hóa.

THIÊN BÌNH

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/quyen-sao-chep-nen-tang-cua-kinh-te-tri-thuc-post819353.html