Tâm thần phân liệt tái phát và những hệ lụy

Trong tháng 4/2025, Bệnh viện Tâm thần tỉnh Đắk Lắk đã tiếp nhận khám cho hơn 1.600 bệnh nhân, trong đó có tới gần 450 bệnh nhân mắc bệnh tâm thần phân liệt và có gần 70 bệnh nhân tâm phần phân liệt tái phát nặng phải nhập viện điều trị.

Theo bác sĩ Nguyễn Thị Bé, Trưởng Khoa điều trị nữ (Bệnh viện Tâm thần tỉnh), tâm thần phân liệt là một dạng rối loạn tâm thần nghiêm trọng, thường xuất hiện ở lứa tuổi từ 20 - 30 tuổi ở mọi tầng lớp xã hội. Bệnh tiến triển theo xu hướng mạn tính, để lại di chứng suốt đời cho bệnh nhân.

Khi mắc bệnh tâm thần phân liệt, người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng hoang tưởng, ảo giác, kích động, nghĩ người khác hại mình… dẫn đến dễ gây tổn hại đến bản thân và người xung quanh. Do đó, bệnh tâm thần phân liệt cần được điều trị sớm để giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục cũng như giảm thiểu các triệu chứng nguy hiểm đến sức khỏe.

Bác sĩ trò chuyện với bệnh nhân bị tâm thần tái phát nhiều lần tại Bệnh viện Tâm thần tỉnh Đắk Lắk. Ảnh: Quang Nhật

Tuy nhiên, thực tế hiện nay có không ít bệnh nhân tâm thần phân liệt sau khi điều trị tích cực, được xuất viện về nhà đã không tuân thủ phác đồ điều trị, dừng sử dụng thuốc khiến bệnh tái phát làm trầm trọng hơn cảm giác hoang tưởng, ảo giác, kích động…

Đơn cử như trường hợp bệnh nhân V.T.H.T. (26 tuổi, trú huyện Ea Kar), cách đây 6 năm, khi đang là sinh viên đại học năm thứ hai của một trường luật, H.T. bắt đầu xuất hiện các triệu chứng ảo thanh, thường buồn bã, khóc lóc, chỉ đóng kín cửa ở một mình. Thấy H.T. có các dấu hiệu bất thường nên gia đình đã đưa đến Bệnh viện Tâm thần tỉnh khám, điều trị. Từ đó đến nay, H.T. đã phải nhập viện nhiều lần vì bị tái phát. Nguyên nhân là bởi mỗi lần điều trị ổn định và được xuất viện, thấy bản thân không còn xuất hiện các triệu chứng nên H.T. bỏ thuốc.

Hay như trường hợp bệnh nhân N.M.K. (trú TP. Buôn Ma Thuột) cũng nhập viện vì bị tâm thần phân liệt tái phát 6 lần trong hai năm do không tuân thủ điều trị và trước áp lực cuộc sống. Mỗi lần K. nhập viện thì các triệu chứng tâm thần lại nặng nề hơn. N.M.K. chia sẻ: “Khi ở bệnh viện về nhà, quay lại với guồng công việc bận rộn, nhiều áp lực, thêm vào đó các thành viên trong gia đình không chia sẻ, cho rằng mình bị điên, phân biệt đối xử với mình khiến mình thêm buồn tủi. Thuốc được các bác sĩ kê mình cũng không uống vì thấy uống vào khó ngủ nên nhiều lần bệnh tái phát lại phải vào viện”.

Bệnh nhân tâm thần cần sự chia sẻ, thấu hiểu, đồng hành của người thân và xã hội. Ảnh: Quang Nhật

Mặc dù đa số bệnh nhân tâm thần có thể điều trị ngoại trú, chỉ nằm viện trong giai đoạn cấp nhưng một đặc trưng nguy hiểm của bệnh tâm thần phân liệt là khả năng tái phát của bệnh rất cao, dao động từ 50 - 92%. Nguyên nhân bệnh tái phát thường liên quan tới việc không tuân thủ thuốc điều trị, dùng chất kích thích, sang chấn tâm lý…

Theo bác sĩ Nguyễn Thị Bé, khi bị tâm thần phân liệt tái phát, bệnh nhân sẽ có các dấu hiệu sớm để nhận biết như: thay đổi các thói quen sinh hoạt, ăn uống, ngủ nghỉ; bệnh nhân có các suy nghĩ thần bí, hoang tưởng, kỳ quái, khó hiểu; không chú ý vệ sinh cá nhân; xa lánh, thu mình, tách rời khỏi xã hội; mất hứng thú với cuộc sống… Dần dần dẫn đến tình trạng bệnh nhân tan rã nhân cách.

“Bệnh tâm thần phân liệt có đặc trưng tiến triển các đợt loạn thần tái phát. Người thân cần biết các dấu hiệu tái phát sớm để đưa bệnh nhân tới cơ sở khám, chữa bệnh chuyên khoa để được điều trị kịp thời. Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp quá trình điều trị rút ngắn, bệnh nhân nhanh chóng hồi phục cũng như giảm thiểu các triệu chứng nguy hiểm đến sức khỏe. Những trường hợp không được điều trị sớm, để bệnh kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của bệnh nhân mà còn tạo gánh nặng cho gia đình và xã hội”, bác sĩ Bé nhấn mạnh.

Theo các bác sĩ, để bệnh nhân tâm thần phân liệt không gặp tình trạng tái phát bệnh, bên cạnh việc tuân thủ điều trị thì sự chia sẻ, thấu hiểu, đồng hành của người thân trong gia đình là điều vô cùng cần thiết. Bởi sự kỳ thị, xa lánh sẽ gây ra tác động tiêu cực đến nhận thức người bệnh, khiến họ tự ti, căng thẳng, thậm chí không muốn nhập viện điều trị.

Ngọc Lan – Mai Lê

Nguồn: https://baodaklak.vn/y-te-suc-khoe/202505/tam-than-phan-liet-tai-phat-va-nhung-he-luy-db50de0/