Tên lửa Iran vượt tầm Tomahawk khiến Mỹ ngồi không yên

Với khả năng bay vòng chờ mục tiêu (loitering), tấn công bầy đàn đến độ chính xác dưới 10 mét, tên lửa Paveh khiến Lầu Năm Góc "khó ở".

Trong bối cảnh căng thẳng Trung Đông leo thang suốt năm 2025, tên lửa hành trình Paveh của Iran thường được ví von là ‘Tomahawk Iran’ nhờ những điểm tương đồng đáng kể về công nghệ và mục đích chiến lược.

Cả hai đều là những vũ khí tấn công mặt đất tầm xa, bay thấp né radar, nhưng chúng đại diện cho hai cách tiếp cận khác biệt: Tomahawk là sản phẩm chín muồi của công nghệ Mỹ với hàng thập kỷ thử nghiệm chiến đấu, trong khi Paveh là minh chứng cho khả năng tự lực của Iran dưới vòng vây cấm vận.

Thuộc Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC), Paveh đã xuất hiện trong các cuộc tấn công thử nghiệm năm 2024 nhắm vào Israel và được trưng bày tại triển lãm Army-2024 ở Nga.

Với tầm bắn vượt trội so với các đời trước như Soumar (700km) hay Hoveizeh (1.350km), Paveh đánh dấu bước tiến lớn trong chương trình tên lửa nội địa của Tehran.

Paveh được mô tả với động cơ turbojet gắn ngoài phần trên thân, cánh thu gọn và thiết kế tối ưu cho phóng từ mặt đất. Tuy nhiên, thông số chính thức của Paveh ít chi tiết hơn do Iran giữ bí mật, nhưng các nguồn như FDD xác nhận chúng có quy mô tương đương.

Tầm bắn là một trong những điểm tương đồng nổi bật. Tomahawk Block V (phiên bản mới nhất từ 2017) đạt khoảng 1.600-2.400km, tùy thuộc vào tải trọng và đường bay, đủ để tấn công từ tàu ngầm Mỹ ở Ấn Độ Dương vào sâu nội địa châu Á. Paveh được Iran công bố chính thức là 1.650km năm 2025, vượt qua mức 1.000km ban đầu và đủ để từ lãnh thổ Iran bao phủ toàn bộ Israel cũng như các căn cứ Mỹ ở Vùng Vịnh.

Một số nguồn như Sputnik và Caliber.Az lưu ý rằng Paveh có thể tiếp cận hoặc vượt tầm của Tomahawk Block IV (1.000 dặm), nhưng chưa đạt mức tối đa của Block V.

Về tốc độ, Paveh cũng là tên lửa cận âm, bay ở mức Mach 0.74-0.8 (khoảng 800-900 km/h). Trong khi đó Tomahawk sử dụng động cơ turbofan Williams F107 (Block II/III) hoặc F415 (Block IV/V), kết hợp booster nhiên liệu rắn để phóng ban đầu, giúp duy trì tốc độ ổn định suốt hành trình dài.

Paveh dùng turbojet nội địa Tolou-10 hoặc Tolou-13, dựa trên thiết kế TJ100 của Cộng hòa Séc nhưng được Iran sao chép và sản xuất độc lập. Tốc độ này khiến chúng khó bị đánh chặn hơn tên lửa siêu thanh, nhưng cũng dễ bị radar hiện đại phát hiện nếu không bay thấp.

Độ cao bay là yếu tố then chốt giúp cả hai né tránh phòng không. Tomahawk bay ở độ cao cực thấp, chỉ 30-50 mét so với địa hình hoặc mặt biển, sử dụng địa hình để "ẩn náu". Paveh cũng được thiết kế tương tự, bay sát mặt đất vài chục mét suốt hành trình, như được minh họa trong video phóng thử của IRGC năm 2023-2025. Điều này làm chúng trở thành "người bay thấp" lý tưởng cho môi trường phòng thủ dày đặc.

Đầu đạn và độ chính xác thể hiện sự cân bằng giữa sức mạnh và tinh vi. Paveh ước tính đầu đạn 400-500kg nổ phá hoặc phân mảnh, độ chính xác dưới 10 mét, không kém cạnh nhưng chưa bằng Tomahawk nhờ kinh nghiệm thực chiến. Cả hai đều ưu tiên phá hủy mục tiêu cố định như sở chỉ huy, sân bay hoặc kho dầu. Paveh cũng tích hợp chính xác bộ tứ này: INS + GPS/Beidou (hệ thống vệ tinh Trung Quốc mà Iran hợp tác), TERCOM để bám địa hình và DSMAC ở giai đoạn cuối.

Các nguồn như Times of Israel và Firstpost xác nhận Paveh có thể bay vòng chờ mục tiêu (loitering), tương tự Block IV của Tomahawk – cho phép bay lòng vòng trên khu vực mục tiêu để chờ lệnh thay đổi hoặc chọn mục tiêu mới. Đây là bước tiến lớn so với Soumar cũ, và được Iran khoe là khả năng "tấn công từ hướng bất ngờ".

Khả năng tấn công bầy đàn (swarm) là điểm mạnh chung. Video IRGC năm 2025 cho thấy hàng chục quả phối hợp với tên lửa đạn đạo Kheibar Shekan, làm quá tải hệ thống Iron Dome của Israel.

Paveh chủ yếu phóng từ xe di động mặt đất (TEL) hoặc hầm ngầm, tối ưu cho địa hình sa mạc Iran, nhưng chưa có thông tin về liên lạc thời gian thực – có lẽ do hạn chế công nghệ. Paveh, dù nội địa hóa 100%, vẫn đối mặt thách thức từ cấm vận, dẫn đến số lượng sản xuất hạn chế hơn, nhưng chi phí thấp hơn đáng kể (ước tính dưới 1 triệu USD/quả so với 2 triệu USD của Tomahawk).

Iran tự áp giới hạn 2.000km cho tên lửa, nhưng Paveh đã gần chạm ngưỡng này, có thể mở rộng nếu cần. Tehran đã thu hẹp khoảng cách công nghệ. Trong năm 2025, sự so sánh này không chỉ là kỹ thuật mà còn là biểu tượng: Iran đang vươn lên, buộc Mỹ và đồng minh phải điều chỉnh chiến lược Trung Đông.

Iran khiến Mỹ và đồng minh lo lắng khi phóng thử tên lửa hành trình 1650km.

Nguồn: https://khoahocdoisong.vn/ten-lua-iran-vuot-tam-tomahawk-khien-my-ngoi-khong-yen-post2149072909.html