“Thắp lửa” nghề mộc truyền thống

Khác với vẻ yên bình thường thấy ở nhiều làng quê, đến các làng Đạt Tài, Hà Thái, Hạ Vũ, xã Hoằng Hóa là tiếng cưa đục chan chát, tiếng máy khắc gỗ ù ù hòa cùng tiếng máy cắt, máy bào vang lên rộn ràng khắp nơi. Những âm thanh quen thuộc đó cùng mùi gỗ mới lan tỏa khiến không khí lao động thêm tất bật nhưng vô cùng ấm áp của những người thợ mộc đang hàng ngày chạy đua với đơn hàng cuối năm.

Cơ sở sản xuất đồ gỗ Lâm Hằng của gia đình anh Nguyễn Văn Lâm (bên trái), thôn Đạt Tài 1, xã Hoằng Hóa.

Được hình thành và phát triển hàng trăm năm, nghề mộc ở các làng Đạt Tài, Hà Thái, xã Hoằng Hà và làng Hạ Vũ, xã Hoằng Đạt đều thuộc huyện Hoằng Hóa trước đây, nay là xã Hoằng Hóa đã nổi tiếng khắp cả nước. Theo lời kể của các cụ cao niên, làng nghề nơi đây có tuổi đời khoảng từ 400 - 500 năm và người có công lớn trong truyền nghề đầu tiên có quê gốc ở tỉnh Nam Định. Ông vốn là thợ cả của một nhóm thợ mộc, khi đến làng Đạt Tài sinh sống, lập gia đình ở đây, ông đã truyền nghề cho người dân Đạt Tài rồi đến Hạ Vũ, Hà Thái.

Không chỉ dựng nhà, làm chùa, làm nghè khắp các tỉnh, thành, mà những người thợ mộc nơi đây còn kiêm cả nghề thợ chạm, chạm cửa võng hoành phi, chạm tứ linh, tứ bình... Với sự kiên trì, tỉ mỉ, bằng đôi bàn tay khéo léo của mình, các thợ mộc đã tỏa đi khắp nơi làm nghề và để lại tiếng vang gần xa về độ tinh xảo và bền đẹp của sản phẩm. Để rồi từ đó, trải qua biết bao thăng trầm, nhưng nghề mộc truyền thống nơi đây vẫn được các thế hệ người dân trong làng gìn giữ và phát huy như một nét văn hóa đặc trưng mà không phải địa phương nào cũng có. Trong đó, người dân làm nghề mộc nhiều nhất trên địa bàn xã Hoằng Hóa tập trung tại các thôn: Đạt Tài 1, Đạt Tài 2, Hà Thái và làng Hạ Vũ.

Đến thăm cơ sở sản xuất đồ gỗ Lâm Hằng của anh Nguyễn Văn Lâm - ông chủ trẻ tuổi thuộc thế hệ 9X ở thôn Đạt Tài 1- chúng tôi nhận thấy không khí làm việc khẩn trương của những người thợ đang miệt mài với công việc của mình để kịp những đơn hàng của khách trong những ngày cuối năm. Vừa kiểm tra các sản phẩm, hướng dẫn thợ làm nghề, anh Nguyễn Văn Lâm chia sẻ: “Sinh ra và lớn lên ở làng nghề truyền thống, từ khi còn nhỏ bố tôi thường dạy tôi rằng, nghề này rất quý. Bởi từ những phiến gỗ thô mộc nhưng qua bàn tay khéo léo, cần cù, sáng tạo của người thợ sẽ trở thành những sản phẩm có giá trị. Để tạo ra sản phẩm đáp ứng được yêu cầu thị trường, bên cạnh tiếp thu tinh hoa nghề mộc từ ông cha, người làm nghề phải biết ứng dụng khoa học - kỹ thuật, tạo ra nhiều mẫu mã sản phẩm, có chất lượng theo yêu cầu của khách hàng".

Từ sự hướng dẫn, chỉ bảo của bố mẹ, đều là những thợ mộc lành nghề trong làng cùng với việc chú trọng lựa chọn nguyên liệu, kỹ thuật và tính thẩm mỹ, các sản phẩm của gia đình anh Lâm như: bàn ghế, tủ thờ... luôn được khách hàng đánh giá cao và có thị trường tiêu thụ ổn định. Hiện, cơ sở sản xuất của anh tạo việc làm cho 8 lao động thường xuyên với thu nhập bình quân 8 - 10 triệu đồng/người/tháng.

“Vào những ngày cuối năm, khối lượng công việc nhiều hơn, vì vậy ngoài sự hỗ trợ của bố mẹ và đội thợ cố định, gia đình tôi cũng thuê thêm nhiều thợ thời vụ để khẩn trương làm ra các sản phẩm nhưng luôn phải đảm bảo chất lượng để kịp giao hàng cho khách hàng trong và ngoài tỉnh”, anh Lâm cho biết.

Anh Lâm cũng là một trong rất nhiều người đam mê, gìn giữ và phát huy nghề mộc truyền truyền thống của cha ông để lại. Hiện nay, xã Hoằng Hóa có 1 nghề truyền thống, 1 làng nghề truyền thống đang hoạt động theo nhóm ngành nghề thuộc lĩnh vực nghề mộc dân dụng (bàn ghế, tủ, giường...) và thu hút 275 hộ tham gia với tổng số 755 lao động. Ngoài giải quyết việc làm cho người lao động, nghề mộc đem lại doanh thu ước đạt 275 tỷ đồng, góp phần giúp cuộc sống của người dân ngày càng khá giả hơn. Tuy vậy, anh Đặng Thế Hiền, chủ cơ sở đồ gỗ mỹ nghệ Hiền Lan chia sẻ: Nghề mộc truyền thống đang đứng trước rất nhiều khó khăn, thách thức. Nếu như vào thời điểm này, trước những năm 2020 thì lượng khách đến tham quan và mua sắm đồ gỗ khá đông, thế nhưng vài năm trở lại đây, nhu cầu thị trường có sự thay đổi, cùng với sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các sản phẩm công nghiệp, khiến cho việc buôn bán gặp rất nhiều khó khăn. Dẫu vậy, chúng tôi vẫn cố gắng gìn giữ, gắn bó với nghề, bởi đây không chỉ là kế sinh nhai mà còn là tinh hoa, giá trị truyền thống mà ông cha đã để lại”.

Phó Chủ tịch UBND xã Hoằng Hóa Lê Hồng Sơn, cho biết: Để bảo tồn và phát huy nghề mộc truyền thống, trong thời gian tới xã sẽ tiếp tục khuyến khích các hộ đầu tư máy móc, áp dụng công nghệ mới hiện đại nhằm tăng năng suất và chất lượng sản phẩm. Đồng thời, xã cũng định hướng đa dạng mẫu mã, thiết kế sản phẩm phù hợp với nhu cầu thị trường hiện đại nhưng vẫn giữ được bản sắc truyền thống. Xã cũng chú trọng tăng cường công tác xây dựng và phát triển thương hiệu làng nghề, nâng cao uy tín, quảng bá sản phẩm trên thị trường trong và ngoài tỉnh. Bên cạnh đó, xã cũng phối hợp tổ chức các lớp tập huấn đào tạo nghề, quản lý sản phẩm, marketing, thiết kế mẫu sản phẩm, khuyến khích lực lượng lao động trẻ gắn bó với nghề truyền thống. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát bảo vệ môi trường đảm bảo sản xuất thân thiện với môi trường, xử lý bụi, tiếng ồn, nước thải đúng quy định.

Giữa nhịp sống hiện đại, mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, nhưng bằng đôi bàn tay khéo léo và niềm tự hào được trao truyền qua nhiều thế hệ, nghề mộc nơi đây vẫn được người dân nâng niu, gìn giữ và tiếp tục “thắp lửa”, góp phần tạo nên bản sắc riêng của địa phương.

Bài và ảnh: Trung Hiếu

Nguồn: https://baothanhhoa.vn/thap-lua-nghe-moc-truyen-thong-271051.htm