Thấy gì từ con số xuất khẩu gần 4 tỷ USD của ngành điều

Ngành điều Việt Nam xuất khẩu gần 4 tỷ USD trong 11 tháng năm 2024 nhưng chi nhập khẩu cũng lên tới 3,040 tỷ USD.

Cùng với cà phê, rau quả, gạo, xuất khẩu điều đã lập kỷ lục trong 11 tháng của năm 2024, với 669.000 tấn, trị giá 3,98 tỷ USD, tăng 15,2% về lượng và 20,6% về trị giá so với cùng kỳ này năm ngoái. Còn nếu so với cả năm 2023, trị giá xuất khẩu tăng thêm vào khoảng 340 triệu USD.

Việt Nam xuất khẩu chủ yếu chủng loại hạt điều W320, W240, W180, chiếm 63,5% tổng lượng và 70% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. 

Nhiều năm trở lại đây, kim ngạch xuất khẩu nhân điều của Việt Nam luôn giữ vững vị trí số một thế giới, với giá trị khoảng trên 3-4 tỷ USD/năm.

Được xem là quốc gia sản xuất hạt điều hàng đầu thế giới, tuy nhiên ngành điều Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức đan xen trong bối cảnh phải cạnh tranh khốc liệt với những nước như Campuchia và một số nước châu Phi.

Xuất khẩu tăng mạnh, xấp xỉ 4 tỷ USD trong 11 tháng qua, nhưng đằng sau con số xuất khẩu này còn nhiều điều đáng bàn. Đó là mức chi nhập khẩu điều cũng tăng mạnh theo xuất khẩu.

Dữ liệu của Tổng cục Thống kê, 11 tháng năm 2024, cả nước đã chi 3,040 tỷ USD để nhập khẩu điều, giảm nhẹ 1,3% so với cùng kỳ. Như vậy, ngành điều xuất khẩu nhiều nhưng nguyên liệu lại không do trong nước cung ứng mà phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu từ bên ngoài, cán cân thương mại xuất siêu 940 triệu USD trong 11 tháng.

Công suất chế biến của các nhà máy điều mỗi năm cần khoảng 3-3,5 triệu tấn điều thô, tuy nhiên, sản lượng điều thô trong nước chỉ khoảng 300.000-350.000 tấn, tức chỉ tương đương 10%.

Thiếu hụt nguồn nguyên liệu tại chỗ không phải là câu chuyện mới của ngành điều. Bởi, nhìn vào số liệu thống kê về xuất nhập khẩu của ngành điều trong năm 2023 của Tổng cục Hải quan, ngành này đạt tổng kim ngạch xuất nhập khẩu 6,83 tỷ USD, trong đó xuất khẩu là 3,64 tỷ USD, còn nhập khẩu cũng lên tới 3,19 tỷ USD.

Dù xuất khẩu gần 3,7 tỷ USD nhưng nhập khẩu cũng lắm, nên xuất siêu của ngành cả năm ngoái chỉ 450 triệu USD.

Việt Nam đứng top 1 thế giới về sản xuất và xuất khẩu điều nhân, nhưng lại phụ thuộc 90% vào nguyên liệu nhập khẩu, nguồn cung trong nước chỉ đáp ứng khoảng 10%.

Hiện, các doanh nghiệp phải nhập khẩu khoảng 3 triệu tấn nguyên liệu mỗi năm, trong đó gần 80% từ châu Phi. Nguyên liệu điều thô châu Phi góp phần lớn vào kết quả xuất khẩu của ngành điều Việt Nam. Việc phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu khiến ngành hàng này gặp rủi ro nhiều hơn. 

Dự kiến, kim ngạch xuất khẩu của ngành điều có thể đạt 4,3 tỷ USD trong năm nay, nhưng con số nhập khẩu nhiều khả năng chạm ngưỡng 3,2 tỷ USD.