"Thiêng" và "Vũ điệu dưới trăng" - hai chương trình nghệ thuật đậm đà bản sắc

Trong tháng 11/2025, hai chương trình nghệ thuật quy mô mang tên "Thiêng" và "Vũ điệu dưới trăng" với sự tham gia của 176 nghệ nhân và nhân dân các dân tộc tại Sa Pa, Lào Cai cùng 22 diễn viên chuyên nghiệp thuộc đoàn Nghệ thuật dân tộc tỉnh Lào Cai sẽ được lan tỏa tới đông đảo công chúng.

Hai chương trình nghệ thuật "Thiêng" và "Vũ điệu dưới trăng" với sự tham gia của 176 nghệ nhân và nhân dân các dân tộc sẽ diễn ra tại Sa Pa, Lào Cai vào tháng 11/2025.

Năm 2023, nhân kỷ niệm 120 năm du lịch Sa Pa, "Vũ điệu dưới trăng" – show diễn trích đoạn trong kịch bản "Thì thầm sương mây"– lần đầu tiên được giới thiệu tại Sân Quần, Sa Pa.

Với tinh hoa nghệ thuật được kết nối nhịp nhàng khéo léo bằng các phần trình diễn thông qua âm nhạc, hoạt cảnh, nghệ thuật múa, lời ca, tiếng khèn, tiếng đàn... của cộng đồng các dân tộc hòa vào màn sương huyền ảo, đã mở ra không gian văn hóa sống động, mê hoặc. Từ dấu ấn ban đầu ấy, khát vọng tiếp tục khai thác, tôn vinh và lan tỏa.

Ê-kíp chương trình trong buổi gặp gỡ báo chí tại Hà Nội chiều 23/9.

Trong tháng 11/2025, hành trình ấy bước sang một cột mốc mới với sự ra mắt của chương trình nghệ thuật đặc biệt mang tên "Thiêng" – kịch bản sân khấu khắc họa chiều sâu tâm linh, bản sắc và những giá trị cốt lõi trong đời sống tinh thần của dân tộc Dao.

Cùng với đó, "Vũ điệu dưới trăng" tiếp tục khẳng định sức sống bền bỉ và khả năng chạm đến trái tim công chúng, như một bản hòa ca đầy hấp lực của núi rừng, của con người nơi "trời cao và đất cao" được mệnh danh là miền đất có "năm mùa".

Không gian huyền ảo tại Sân Quần được kỳ vọng mang đến trải nghiệm tốt cho công chúng.

"Thiêng" là dự án nghệ thuật ca-múa-nhạc-trình diễn thị giác quy mô lớn, lấy cảm hứng từ kho tàng văn hóa của cộng đồng người Dao ở Sa Pa. Tác phẩm khắc họa sự gắn bó giữa đất-nước-lửa-tình yêu-tín ngưỡng, đồng thời tôn vinh tính thiêng trong các nghi lễ truyền thống, đặc biệt là nghi lễ cấp sắc, biểu tượng cho sự trưởng thành và đạo lý sống của người Dao.

Chương trình hướng tới mục tiêu gìn giữ, trao truyền và quảng bá những giá trị tinh hoa của người Dao, thông qua nghệ thuật trình diễn kết hợp công nghệ hiện đại như ánh sáng, sắp đặt sân khấu, 3D mapping, nhưng vẫn tôn trọng nguyên bản văn hóa. Đây cũng là cơ hội để chính người Dao trực tiếp tham gia, kể câu chuyện của chính dân tộc mình bằng ngôn ngữ nghệ thuật.

Hình thức thể hiện chương trình gồm nghệ thuật ca, múa, nhạc tổng hợp, lấy nghi lễ, diễn xướng dân gian, vũ điệu truyền thống làm trung tâm, có sự tham gia của nghệ nhân, đồng bào Dao đỏ ở Sa Pa cùng diễn viên chuyên nghiệp và bán chuyên.

Bên cạnh đó còn có sự kết hợp nghệ thuật thị giác, ánh sáng, hiệu ứng sân khấu và trình chiếu 3D mapping tạo nên không gian huyền ảo, giàu tính biểu tượng; lời dẫn song ngữ (Việt-Dao, Việt-Anh) giúp mở rộng tiếp cận với khán giả quốc tế.

Nét đẹp trong văn hóa, tín ngưỡng của đồng bào các dân tộc được lan tỏa mạnh mẽ.

"Vũ điệu dưới trăng" là những vũ điệu được kết tinh từ nhịp sống mãnh liệt của cộng đồng các dân tộc tại Sa Pa. Đời sống văn hóa, tín ngưỡng, tập quán, lễ hội, lao động, sản xuất, tri thức dân gian vừa đặc sắc vừa phong phú trở thành sức mạnh nội sinh, gắn kết cộng đồng, xây dựng quê hương.

Những tiếng kèn lá, đàn môi, chuông rung nhè nhẹ đáp lời những tiếng khèn, tiếng sáo trầm trầm, bổng bổng (thì thầm)… Sắc màu thổ cẩm quyện hòa với âm hưởng của núi rừng thay cho lời ngỏ: "Rừng rộng chiêu nhiều thú – Nhà rộng chiêu nhiều khách".

Các vũ điệu trong show diễn là những khắc họa một số nét văn hóa đặc sắc của cộng đồng dân tộc nơi đây thông qua Vũ điệu của nhóm các dân tộc: Dao đỏ, H'Mông, Xá Phó, Tày, Giáy. Vở diễn có sự tham gia của 134 nghệ nhân và 6 diễn viên chuyên nghiệp.

Ê-kíp chương trình trao đổi kỹ lưỡng với người tham gia biểu diễn.

Trong nhiều năm gắn bó với ngành văn hóa, du lịch Lào Cai, tác giả kịch bản Hà Văn Thắng (nguyên Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Lào Cai) ngoài công tác quản lý còn âm thầm nuôi dưỡng một giấc mơ. Giấc mơ ấy bắt nguồn từ những tháng ngày tuổi thơ theo mẹ đi khắp bản làng, lắng nghe tiếng khèn, tiếng hát, và cảm nhận hơi thở cuộc sống nơi miền núi.

Đến khi trưởng thành, trong vai trò một nghệ sĩ nhiếp ảnh, một nhà quản lý văn hóa, ông càng có cơ hội tiếp xúc, tìm hiểu, hòa mình cùng cộng đồng người Dao ở Sa Pa – nơi mà mỗi lời ca, mỗi nghi lễ, mỗi bộ trang phục đều chất chứa một phần bản sắc và niềm tin tâm linh của dân tộc.

Khi còn trong cương vị Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Lào Cai, ông Thắng đã tham mưu xây dựng nhiều hồ sơ bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể. Càng đi sâu nghiên cứu ông càng nhận ra: sách vở, chính sách hay công trình nghiên cứu vẫn chưa thể bao quát và chuyển tải hết sự uyên bác, tinh túy và nhân văn trong kho tàng tri thức dân gian, đặc biệt là của người Dao.

Chứng kiến nhiều tiết mục nghệ thuật được dàn dựng trên sân khấu nhưng chưa thực sự chạm đến "cái gốc" văn hóa, ông Thắng nung nấu ý định viết nên những tác phẩm để đồng bào trở thành chủ thể, kể lại câu chuyện của chính họ.

Nghi thức thiêng liêng của Lễ Cấp sắc sẽ được tái hiện sống động.

Cuộc gặp gỡ giữa tác giả Hà Văn Thắng với đạo diễn Đặng Xuân Trường đã mở ra một hành trình mới. Đạo diễn Đặng Xuân Trường vốn nổi tiếng với những sáng tạo thị giác, ánh sáng và nghệ thuật sắp đặt ngay lập tức bị cuốn hút bởi "Thiêng". Trong mắt ông, kịch bản hoàn toàn có thể đan cài âm nhạc, múa, công nghệ và mỹ học thị giác để khơi mở một thế giới vừa thực vừa huyền.

Đạo diễn Đặng Xuân Trường nhận định: "Bảo tồn không phải là trưng bày, mà là để chính chủ thể được trình diễn trong không gian tín ngưỡng của mình". Vì thế, cùng với biên đạo, nghệ sĩ và những nghệ nhân Dao đỏ, ông xây dựng tác phẩm trên nền tảng của chính những người mang di sản trong huyết quản.

Yếu tố chủ đạo của chương trình là tôn vinh bản sắc văn hóa các dân tộc Việt Nam.

"Thiêng" theo cách nhìn của Đặng Xuân Trường, là nghệ thuật thị giác hình ảnh và ánh sáng, kết hợp với nghệ thuật sắp đặt sân khấu, cùng âm nhạc, vũ đạo, thực hành tín ngưỡng và những truyền thuyết, tình ca. Chương trình được kỳ vọng mang đến trải nghiệm đa chiều, vừa thị giác, vừa tâm linh: giãn nở cảm xúc, khơi dậy suy tưởng, chạm vào thẩm mỹ và gieo vào lòng khán giả một niềm tôn trọng sâu xa với sự khác biệt văn hóa.

“Chúng ta đã nhận rất nhiều từ đồng bào dân tộc thiểu số thì đây là cách để trả ơn. Nghệ thuật chính là sợi dây nối lại niềm tin giữa con người với con người”, đạo diễn Đặng Xuân Trường bộc bạch.

Sân khấu của "Thiêng" đặc biệt hơn nữa bởi không gian Sân Quần, Sa Pa. Khi những vở diễn được tổ chức ở đây, chính kiến trúc trở thành một phần của tác phẩm, tạo nên sự đồng vọng giữa nghệ thuật và không gian. Đó là trải nghiệm mà chỉ Sa Pa mới có, nơi khác không thể có được.

Đạo diễn chọn cách dùng công nghệ để tương tác với vật liệu tự nhiên: vải, len, bông, trang phục truyền thống… Kết hợp ánh sáng, âm nhạc, vũ đạo với những chất liệu mộc mạc ấy, ê-kíp đã kiến tạo một sân khấu vừa hiện đại, vừa thấm đẫm hơi thở của núi rừng.

Ê-kíp thực hiện chương trình đã có sự nghiên cứu kỹ lưỡng văn hóa đồng bào miền núi phía bắc.

"Có những đêm, trời Sa Pa bất chợt đổi gió, mây tràn vào phủ kín sân khấu rồi tan ra. Ánh sáng xuyên mây, tạo nên một khung cảnh huyền ảo đến mức khiến cả nghệ sĩ lẫn khán giả ngỡ như đang bước vào thế giới linh thiêng của người Dao", đạo diễn Đặng Xuân Trường chia sẻ thêm.

Các chương trình nghệ thuật công phu là hành trình chuyển hóa nỗi đau đáu của những con người yêu văn hóa địa phương thành tác phẩm nghệ thuật cộng hưởng: có tri thức sáng tạo, có nghệ sĩ đồng hành và có công nghệ hiện đại nâng đỡ. Quan trọng hơn, các chương trình mở ra niềm tin và niềm tự hào cho chính đồng bào các dân tộc khi họ được bước lên sân khấu lớn trong trang phục, nghi lễ, tín ngưỡng của mình.

THỤY PHƯƠNG

Nguồn: https://nhandan.vn/thieng-va-vu-dieu-duoi-trang-hai-chuong-trinh-nghe-thuat-dam-da-ban-sac-post909951.html