Thực hiện khu tái định cư theo quy mô đô thị

Người dân xây dựng nhà ở tại khu tái định cư Long Đức, xã Bình An. Ảnh: Hoàng Lộc

Phát triển các khu TĐC quy mô lớn vừa đảm bảo đủ quỹ đất để kịp thời bố trí chỗ ở cho người dân vừa góp phần hình thành các đô thị văn minh, hiện đại.

Tái định cư chưa theo kịp nhu cầu

Nhiều năm qua, tỉnh và các huyện, thành phố (cũ) thực hiện chủ trương thu hồi đất đến đâu, bố trí TĐC đến đó nhằm đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người dân; đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án triển khai đúng tiến độ. Tuy nhiên, thực tiễn không phải dự án nào thu hồi đất và TĐC cũng song hành.

Đối với mỗi dự án, khi có chủ trương thực hiện, cơ quan chức năng sẽ tiến hành rà soát nhu cầu, sau đó địa phương tìm quỹ đất phù hợp làm khu TĐC. Cách làm này khiến một số dự án rơi vào tình trạng “thu hồi đất đi trước - TĐC lội nước theo sau”. Có dự án người dân đã bàn giao mặt bằng nhưng hạ tầng TĐC vẫn chưa có; lại có dự án đã có quỹ đất để TĐC nhưng cách xa nơi thu hồi đất người dân không muốn về ở; cá biệt, có dự án đến thời điểm triển khai người dân vẫn chưa biết sẽ TĐC ở đâu.

Theo UBND tỉnh, giai đoạn từ nay đến năm 2030, tỉnh dự kiến triển khai xây dựng 89 dự án khu TĐC với hơn 47 ngàn lô đất. Tổng kinh phí để triển khai thực hiện là hơn 10 ngàn tỷ đồng.

Thực tế trên dẫn đến tiến độ giải phóng mặt bằng bị kéo dài, công trình trọng điểm trễ tiến độ; người dân bức xúc, khiếu nại, khiếu kiện.

Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Văn Hà cho rằng: Thời gian qua, công tác giải phóng mặt bằng là “điểm nghẽn” lớn của nhiều dự án. Việc này dẫn đến các hệ lụy khác như: giải ngân vốn đầu tư công đạt thấp, dự án chậm hoàn thành theo kế hoạch. Một trong những nguyên nhân theo đánh giá của lãnh đạo tỉnh là các địa phương chưa chủ động trong việc đầu tư xây dựng các khu TĐC nên khi cần bố trí chỗ ở mới cho người dân để thu hồi đất gặp nhiều vướng mắc.

Nhận thấy tồn tại này, UBND tỉnh đã chỉ đạo các địa phương rà soát, dự báo nhu cầu để tỉnh xây dựng kế hoạch đầu tư các khu TĐC cho giai đoạn từ nay đến năm 2030. Mục tiêu trọng tâm của kế hoạch là tạo lập quỹ đất đáp ứng nhu cầu triển khai các dự án phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; đồng thời phục vụ công tác giải phóng mặt bằng cho các công trình, dự án trọng điểm của quốc gia và địa phương; giúp tỉnh và các xã, phường không còn bị động trong vận động bàn giao mặt bằng, đảm bảo bố trí chỗ ở kịp thời, tránh tình trạng người dân phải tạm cư kéo dài; xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội của các khu TĐC theo hướng văn minh, hiện đại, đồng bộ; tạo cơ sở để các cơ quan, đơn vị liên quan chủ động hơn trong công tác quy hoạch, chuẩn bị quỹ đất, bố trí vốn triển khai xây dựng các khu TĐC...

Làm các đô thị tái định cư

TĐC là chính sách nhân văn của Đảng và Nhà nước đối với những người bị thu hồi đất ở sau khi đã được bồi thường. Đây không chỉ đơn thuần là chỗ ở, mà phải là không gian sống mới cho người dân sau thu hồi đất.

Khu tái định cư trên địa bàn xã Phước An. Ảnh: Hoàng Lộc

Đồng chí Nguyễn Tuấn Anh, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường nhận định: Dù Luật Đất đai 2024 cùng các nghị định, thông tư mới đã tháo gỡ nhiều vướng mắc, nhưng công tác bồi thường, hỗ trợ và TĐC vẫn triển khai chậm. Điều này không chỉ làm ảnh hưởng tiến độ giải ngân vốn đầu tư công mà còn tác động trực tiếp đến đời sống, sinh kế và sự ổn định của người dân có đất bị thu hồi; đồng thời làm giảm hiệu quả kinh tế của dự án, ảnh hưởng kế hoạch sử dụng vốn và thời gian thu hồi vốn của nhà đầu tư.

Cũng theo ông Nguyễn Tuấn Anh, để khắc phục những hạn chế hiện nay, cần rà soát và bố trí quỹ đất xây dựng các khu TĐC đồng bộ, hiện đại, đảm bảo đầy đủ hạ tầng và dịch vụ thiết yếu để người dân sớm ổn định cuộc sống. Cùng với đó là áp dụng chính sách TĐC linh hoạt, cho phép bố trí ở địa bàn khác và lựa chọn hình thức nhận nhà ở hoặc đất ở tùy nhu cầu của người dân.

Đồng chí Nguyễn Văn Út, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh khi làm việc với Sở Nông nghiệp và Môi trường ngày 26-11 nhấn mạnh: Cần thay đổi cách làm TĐC theo hướng căn cơ và hiệu quả hơn. Thay vì triển khai các khu TĐC nhỏ lẻ cho từng dự án, sẽ phát triển những khu TĐC quy mô hàng chục hécta, khu đô thị TĐC. Các khu TĐC này được quy hoạch ở vị trí thuận lợi về hạ tầng giao thông, đảm bảo đầy đủ tiện ích bên trong như: trường học các cấp, cơ sở y tế, khu sinh hoạt cộng đồng, mảng xanh, đường giao thông, bãi đỗ xe và hệ thống hạ tầng xã hội khác.

Cũng theo Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Út, việc phát triển các khu TĐC quy mô lớn, đầy đủ tiện ích sẽ nâng cao rõ rệt chất lượng sống của người dân. Những đô thị TĐC này không chỉ phục vụ một mà nhiều dự án, giúp chấm dứt tình trạng “vừa chạy vừa xếp hàng” trong bố trí nơi ở mới. Khi quỹ đất được chuẩn bị sẵn, “điểm nghẽn” mặt bằng của các dự án được tháo gỡ. Đồng thời, mô hình đô thị TĐC lớn giúp tiết kiệm chi phí đầu tư hạ tầng, tránh manh mún, hình thành hệ sinh thái dân cư đồng bộ, qua đó đảm bảo người dân được TĐC ở nơi có chất lượng sống tương đương hoặc tốt hơn nơi ở cũ.

Trong giai đoạn từ nay đến năm 2030, tỉnh sẽ triển khai nhiều dự án hạ tầng giao thông, khu công nghiệp và khu đô thị quy mô lớn, đòi hỏi phải thu hồi đất ở của người dân. Vì vậy, việc chuẩn bị sẵn các khu TĐC trở thành yếu tố then chốt trong công tác giải phóng mặt bằng. Bên cạnh bố trí nguồn lực, tỉnh cho phép các địa phương tạm ứng nguồn vốn của tỉnh để đầu tư xây dựng khu TĐC, qua đó đẩy nhanh tiến độ bồi thường, giải phóng mặt bằng và triển khai dự án. Đây được xem là giải pháp quan trọng thúc đẩy hình thành các đô thị TĐC theo hướng văn minh, hiện đại.

Hoàng Lộc

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/kinh-te/202511/thuc-hien-khu-tai-dinh-cu-theo-quy-mo-do-thi-2f61f23/