Trẻ ốm vặt không nên lạm dụng thuốc kháng sinh

Bác sĩ CKII Văn Toàn Nghĩa – Phòng khám Nhi đồng 315 chi nhánh Điện Biên Phủ - Hà Nội chia sẻ những thông tin khoa học và hướng dẫn các phương pháp để tăng cường sức khỏe cho trẻ.

Không lạm dụng thuốc kháng sinh cho trẻ

Thuật ngữ "ốm vặt" được sử dụng rộng rãi để mô tả tình trạng trẻ nhỏ thường xuyên mắc các bệnh như ho, sốt, sổ mũi. Từ góc độ y khoa, hiện tượng này được định nghĩa là một mô hình các đợt nhiễm trùng cấp tính, tái phát và thường tự giới hạn. Các bệnh lý này chủ yếu là nhiễm virus đường hô hấp hoặc đường tiêu hóa, và là một đặc điểm điển hình của giai đoạn đầu đời. Thay vì xem "ốm vặt" như một tình trạng bệnh lý đơn lẻ, y học hiện đại coi đây là một biểu hiện lâm sàng của quá trình phát triển và hoàn thiện của hệ miễn dịch trong những năm đầu đời của trẻ.

Trẻ ốm vặt không nên lạm dụng thuốc kháng sinh- Ảnh 1. — Nhi Đồng 315 chi nhánh số 11 Điện Biên Phủ, Phường Ba Đình, TP. Hà Nội

Nguyên nhân cốt lõi của tình trạng "ốm vặt" nằm ở sự non nớt của hệ miễn dịch nhi khoa, một giai đoạn được các nhà khoa học gọi là "khoảng trống miễn dịch". Khi chào đời, hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện và rất nhạy cảm với các tác nhân từ môi trường bên ngoài. Trong giai đoạn đầu, trẻ được bảo vệ bởi một cơ chế miễn dịch thụ động. Đây là lượng kháng thể quý giá được truyền từ mẹ sang con, chủ yếu qua sữa mẹ. Những kháng thể này hoạt động như một lớp lá chắn tạm thời, giúp cơ thể non nớt của trẻ chống lại nhiều mầm bệnh. Tuy nhiên, sự bảo vệ này không kéo dài vĩnh viễn. Khi trẻ lớn lên, lượng kháng thể từ mẹ sẽ giảm dần. Cùng lúc đó, hệ miễn dịch chủ động của trẻ mới bắt đầu quá trình "học hỏi" và tự sản xuất kháng thể để chống lại các tác nhân gây bệnh. Giai đoạn chuyển tiếp quan trọng này, khi miễn dịch thụ động từ mẹ đã suy giảm nhưng miễn dịch chủ động của trẻ chưa đủ mạnh, chính là "khoảng trống miễn dịch". Trong thời kỳ này, trẻ đặc biệt dễ bị tổn thương trước vô số mầm bệnh tiềm ẩn trong môi trường, từ virus, vi khuẩn đến các tác nhân gây dị ứng, dẫn đến các đợt nhiễm trùng tái phát như cảm cúm, viêm họng, và rối loạn tiêu hóa. Những trẻ sinh non, không được bú sữa mẹ hoàn toàn trong ít nhất 6 tháng đầu, hoặc có các bệnh lý nền thường có nguy cơ cao hơn trong giai đoạn này.

Việc thấu hiểu các yếu tố trên cho phép chúng ta nhận ra một vòng luẩn quẩn nguy hiểm, một cơ chế phản hồi tiêu cực duy trì và làm trầm trọng thêm tình trạng "ốm vặt" ở trẻ. Quá trình này diễn ra theo một chuỗi các sự kiện liên kết chặt chẽ. Đầu tiên, một đợt nhiễm trùng xảy ra do sự tồn tại của "khoảng trống miễn dịch". Khi bị bệnh, trẻ thường mệt mỏi và biếng ăn, dẫn đến việc cung cấp dinh dưỡng không đủ. Tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng này làm suy yếu khả năng phục hồi của hệ miễn dịch, khiến nó khó chống chọi với các mầm bệnh tiếp theo.

Trong nỗ lực giúp con mau khỏi bệnh, một số phụ huynh có thể lạm dụng thuốc kháng sinh, đặc biệt là trong các trường hợp nhiễm virus mà kháng sinh không có tác dụng. Thuốc kháng sinh, mặc dù là vũ khí hiệu quả chống lại vi khuẩn, lại không phân biệt được vi khuẩn có hại và vi khuẩn có lợi. Việc sử dụng kháng sinh không đúng chỉ định sẽ tiêu diệt hệ vi sinh vật đường ruột (microbiome) khỏe mạnh. Hệ vi khuẩn có ích này đóng vai trò then chốt trong việc kích thích và điều hòa các phản ứng miễn dịch tại đường ruột. Khi hệ vi sinh vật này bị phá vỡ, khả năng miễn dịch của cơ thể tại trung tâm GALT (nơi chứa 70% tế bào miễn dịch) sẽ suy giảm rõ rệt.

Bác sĩ CKII Văn Toàn Nghĩa – Phòng khám Nhi đồng 315 chi nhánh Điện Biên Phủ - Hà Nội kết luận: "Sau mỗi đợt ốm và điều trị không phù hợp, hệ miễn dịch của trẻ không những không mạnh lên mà còn trở nên yếu hơn, dễ bị tổn thương hơn trước các tác nhân gây bệnh mới. Điều này tạo ra một vòng luẩn quẩn tăng nguy cơ nhiễm trùng mới. Cách nhìn nhận này biến "ốm vặt" từ một chuỗi các sự kiện ngẫu nhiên thành một vấn đề mang tính hệ thống, đòi hỏi một chiến lược can thiệp toàn diện và khoa học".

Trẻ ốm vặt không nên lạm dụng thuốc kháng sinh- Ảnh 2. — Hệ Thống Y Tế Nhi Đồng 315 là thương hiệu tiên phong trong chăm sóc sức khỏe trẻ em tại Việt Nam, với định hướng phát triển bền vững, chuyên môn cao và dịch vụ thân thiện.

Giúp trẻ tăng đề kháng nội sinh

Bác sĩ CKII Văn Toàn Nghĩa hướng dẫn: "Một chế độ ăn uống cân bằng và đa dạng là nền tảng cho một hệ miễn dịch khỏe mạnh. Nó không chỉ cung cấp năng lượng cho các hoạt động hàng ngày mà còn cung cấp các vi chất dinh dưỡng chuyên biệt cần thiết cho việc sản xuất, chức năng và điều hòa của các tế bào miễn dịch. Cần tránh những sai lầm phổ biến như chuẩn bị bữa ăn chủ yếu theo cảm quan mà không chú ý đến sự cân bằng dinh dưỡng, dẫn đến thừa chất này nhưng lại thiếu vi chất khác. Hơn nữa, phương pháp chế biến thực phẩm cũng rất quan trọng; việc nấu quá kỹ có thể phá hủy các vitamin và khoáng chất thiết yếu, làm giảm giá trị dinh dưỡng của bữa ăn".

Hệ Thống Y Tế 315 là mô hình y tế tư nhân có hệ sinh thái lớn, phủ khắp thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh thành trong cả nước. Đến nay, Hệ Thống Y Tế 315 đã có 6 chuỗi phòng khám chuyên khoa Nhi Đồng 315, Tiêm Chủng Nhi 315, Phụ Sản 315, Mắt 315, Tim Mạch – Tiểu Đường 315 và Tâm Thần – Tâm Lý Nhi với hơn 170 phòng khám, dự tính sẽ tăng lên 250 phòng khám, chi nhánh khắp cả nước. Trong định hướng chiến lược tầm nhìn đến 2030, Hệ Thống Y Tế 315 sẽ vận hành thêm nhiều bệnh viện chuẩn quốc tế với các chuyên khoa Nhi Đồng, Phụ Sản, đa khoa và Ung bướu cùng hơn 300 phòng khám và 3 trường đại học chuyên ngành.

Hệ Thống Y Tế Nhi Đồng 315 là thương hiệu tiên phong trong chăm sóc sức khỏe trẻ em tại Việt Nam, với định hướng phát triển bền vững, chuyên môn cao và dịch vụ thân thiện và đang khẳng định vị thế hàng đầu trong chăm sóc sức khỏe nhi khoa. Hệ thống chú trọng chăm sóc toàn diện từ khám chữa bệnh, dự phòng đến nâng cao thể chất – tinh thần cho trẻ bao gồm: Khám chuyên khoa (hô hấp, tiêu hóa, da liễu, sơ sinh…); Tiêm chủng an toàn, đầy đủ vắc-xin; Tư vấn dinh dưỡng, phát triển thể chất – tinh thần; Ứng dụng công nghệ y tế hiện đại, rút ngắn thời gian chờ và quản lý hồ sơ sức khỏe tối ưu.

Tại Hà Nội, Nhi Đồng 315 có 3 chi nhánh:

- Số 11 Điện Biên Phủ, Phường Ba Đình, TP. Hà Nội

- Số 349 Nguyễn Văn Cừ, Phường Bồ Đề, TP. Hà Nội

- Số 112 Vũ Phạm Hàm, Phường Yên Hòa, TP. Hà Nội

Hệ thống Y Tế 315:

Hotline: 0901.315.315

Hệ Thống Y Tế Nhi Đồng 315

Nguồn: https://suckhoedoisong.vn/tre-om-vat-khong-nen-lam-dung-thuoc-khang-sinh-169251105121249723.htm