Triết gia Erich Fromm nói gì về lối sống 'Sở hữu hay hiện hữu'

Trong thế giới đầy áp lực vật chất, khi thành công đôi khi được định nghĩa bằng những gì con người có được - nhà cửa, xe cộ, địa vị, tài sản - thì tác phẩm Sở hữu hay hiện hữu (To Have or To Be?) của Erich Fromm (NXB Lao Động và Bách Việt Books vừa ấn hành) như một lời mời gọi con người quay về với bản chất sâu xa của sự sống: không phải để sở hữu, mà là để hiện hữu.

- Ảnh 1. — *Sở hữu hay hiện hữu* như một bản đồ dẫn lối cho những ai đang khao khát một cuộc sống sâu sắc, có ý nghĩa hơn

Đừng để đánh mất mình nếu nhìn qua những thứ bên ngoài

Ở tác phẩm Sở hữu hay hiện hữu, Erich Fromm phân tích rằng trong nền văn hóa hiện đại, chúng ta được nuôi dạy để sống theo mô thức sở hữu: sở hữu kiến thức, sở hữu bằng cấp, sở hữu người yêu, sở hữu vật chất, thậm chí cả "sở hữu" trải nghiệm tâm linh. Trong mô thức này, giá trị của con người gắn liền với những gì họ có. Tình yêu trở thành quyền sở hữu người khác. Kiến thức trở thành tích trữ thông tin. Cái tôi được xây dựng trên nền tảng của chiếm hữu.

Trái ngược lại, mô thức hiện hữu lại là cách sống dựa trên sự hiện diện, sự trải nghiệm chân thực, khả năng yêu thương và sáng tạo. Trong trạng thái này, con người không cần chiếm đoạt để cảm thấy đầy đủ. Họ sống trong khoảnh khắc, mở lòng với cuộc sống, với người khác và với chính mình. Họ yêu mà không sở hữu, biết mà không tích trữ, sáng tạo mà không tự mãn.

Tác giả cho rằng, phần lớn những khủng hoảng của con người hiện đại - cảm giác cô đơn, trống rỗng, mất phương hướng - xuất phát từ sự lạc lối trong mô thức sở hữu. Chúng ta dễ đánh mất chính mình nếu chỉ nhìn qua những thứ bên ngoài.

Vì vậy mà Sở hữu hay hiện hữu là một lời mời gọi thay đổi. Erich Fromm tin rằng con người không bị định mệnh trói buộc vào mô thức sống sở hữu. Chúng ta có thể lựa chọn. Và lựa chọn ấy bắt đầu từ nhận thức.

- Ảnh 2. — Cùng với *Sở hữu hay hiện hữu,* tác giả Erich Fromm còn được biết đến với cuốn Nghệ thuật tâm thức (*The Art of Being*)

Sống theo mô thức hiện hữu không có nghĩa là từ bỏ vật chất hay sống khổ hạnh. Nó là việc thiết lập lại mối quan hệ với thế giới: thay vì chiếm hữu, chúng ta cảm nhận; thay vì tích trữ, chúng ta sẻ chia; thay vì kiểm soát, chúng ta lắng nghe. Trong tình yêu, đó là khả năng yêu một người như chính họ, không ràng buộc, không sở hữu. Trong học tập, đó là khả năng thực sự hiểu sâu thay vì ghi nhớ máy móc. Trong công việc, đó là cảm hứng sáng tạo thay vì chỉ làm để có lương.

Vì thế, Sở hữu hay hiện hữu không chỉ là một cuốn sách để đọc, mà còn để chiêm nghiệm, để sống cùng. Nó là bản tuyên ngôn cho một cách sống nhân bản hơn, tỉnh thức hơn trong thời đại mà con người đang ngày càng dễ dần cuốn vào vòng nô lệ cho những thứ mình sở hữu.

Erich Fromm chứng minh điều quan trọng nhất để con người sống theo mô thức hiện hữu là phải tỉnh thức - không bị cuốn vào các ảo ảnh mà xã hội hiện đại dựng lên. Và muốn tỉnh thức, con người phải học cách nhìn sâu, phải thực hành sống chậm, sống trọn vẹn ở một hiện tại luôn ngập đầu với công việc và... công việc.

Nguồn: https://thanhnien.vn/triet-gia-erich-fromm-noi-gi-ve-loi-song-so-huu-hay-hien-huu-185250528134752.htm