Trục năng lượng xanh vươn ra biển lớn

Chú thích ảnh — Các án điện gió và điện mặt trời nối tiếp nhau tại xã Ninh Phước, góp phần đưa tỉnh Khánh Hòa trở thành một trong những trung tâm năng lượng quốc gia. Ảnh: Nguyễn Thành/TTXVN

Bài cuối: Liên kết năng lượng sạch

Hành lang truyền tải 500 kV từ cao nguyên ra biển không chỉ giúp giải tỏa hàng chục nghìn MW điện tái tạo trong trung và dài hạn mà còn hình thành trục năng lượng sạch liên vùng, góp phần hiện thực hóa mục tiêu "phát thải ròng bằng 0" vào năm 2050 và đưa năng lượng Việt Nam vươn ra khu vực. Trục này cũng được định hình rõ trong Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Quyết định 1415/QĐ-TTg Phê duyệt Chiến lược phát triển ngành điện lực Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Hình thành trục năng lượng mới

Trong cấu trúc chuyển dịch năng lượng quốc gia, miền Trung – Tây Nguyên được xác định là một trong những hành lang trọng điểm, nhờ tiềm năng và vị trí chiến lược trong hệ thống truyền tải. Việc kết nối hai cực Lâm Đồng – Khánh Hòa, từ nguồn điện sạch trên cao nguyên xuống hành lang LNG và cảng biển, đang mở ra một trục năng lượng liên vùng đáp ứng được mục tiêu đặt ra trong chiến lược phát triển ngành điện.

Khung chính sách cho bước chuyển này được Trung ương định hình rõ trong Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Quyết định 1415/QĐ-TTg Phê duyệt Chiến lược phát triển ngành điện lực Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 của Thủ tướng Chính phủ đã đặt ưu tiên phát triển nguồn, lưới và thị trường điện tại khu vực Nam Trung Bộ – Tây Nguyên như một “trục năng lượng chiến lược” của cả nước. Trên hành lang đó, Lâm Đồng là cực nguồn năng lượng tái tạo, trong khi Khánh Hòa giữ vai trò trung tâm hạ tầng truyền tải và LNG (khí thiên nhiên hóa lỏng) ven biển.

Quyết định 1415/QĐ-TTg nêu rõ, từ năm 2030, Việt Nam sẽ xuất khẩu điện khoảng 400 MW. Đến 2035, có thể xuất khẩu sang các quốc gia Asean quy mô hơn 10.000 MW hoặc cao hơn... Để thực hiện mục tiêu đó, ngành điện sẽ phát triển các đường dây truyền tải siêu cao áp một chiều kết nối khu vực Trung Trung Bộ, Nam Trung Bộ và Bắc Bộ để khai thác mạnh tiềm năng điện gió ngoài khơi. Nghiên cứu các kết nối xuyên châu Á - Thái Bình Dương.

Tại Quyết định 1415 cũng nói rõ, đến năm 2030, sẽ hình thành 2 trung tâm công nghiệp, dịch vụ năng lượng tái tạo liên vùng bao gồm: các nhà máy điện năng lượng tái tạo công suất 2.000 - 4.000 MW (chủ yếu là điện gió ngoài khơi); nhà máy sản xuất thiết bị năng lượng tái tạo, thiết bị sản xuất năng lượng mới; thiết bị và phương tiện vận chuyển, xây dựng, lắp đặt thiết bị năng lượng tái tạo; dịch vụ phụ trợ; khu công nghiệp xanh, phát thải các-bon thấp; trung tâm nghiên cứu, cơ sở đào tạo về năng lượng tái tạo. Khu vực Khánh Hòa – Lâm Đồng sau hợp nhất đáp ứng đủ các tiêu chuẩn này.

Giám đốc Công ty Điện lực Lâm Đồng Phan Sỹ Duy cho biết, ngành điện địa phương đang gấp rút chuẩn bị cho sự kết nối 5 năm tới. Riêng năm 2025, Công ty đã và đang đầu tư xây dựng 127 công trình lưới điện, gồm 25 công trình lưới 110kV; 102 công trình lưới điện trung hạ áp. Cùng đó đang triển khai “Kế hoạch đầu tư phát triển lưới điện 110kV năm 2026 đến năm 2030” trên địa bàn. Theo kế hoạch, trong 5 năm tới, tại Lâm Đồng dự kiến đầu tư với tổng công suất TBA 110kV tăng thêm 955 MVA và đường dây 110kV tăng thêm 745,8 km.

Hành lang năng lượng vươn ra khu vực

Khánh Hòa đóng vai trò cực hạ tầng – truyền tải và LNG, kết nối Tây Nguyên với duyên hải, cùng quy hoạch trung tâm điện khí LNG công suất lớn. Tỉnh này trở thành “đầu ra” của dòng năng lượng cao nguyên, đồng thời là trung tâm nhập khẩu – tái khí – phát điện LNG quy mô quốc gia. Trong khi đó, Lâm Đồng hiện tại không chỉ đảm bảo tự chủ năng lượng mà còn dư công suất lớn để hỗ trợ phụ tải các vùng lân cận, trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi năng lượng sạch quốc gia.

Liên kết hạ tầng, mở rộng hợp tác quốc tế là vấn đề năng lượng miền Trung đang hướng đến. Hành lang này đang thu hút mạnh mẽ sự quan tâm từ hàng loạt tập đoàn năng lượng mạnh trên thế giới; đã có các tập đoàn lớn từ Mỹ và Đan Mạch đang triển khai đầu tư.

Trưởng Ban quản lý Khu kinh tế và Khu công nghiệp tỉnh Khánh Hòa Trần Minh Chiến thông tin, trong hoạch định chiến lược phát triển của tỉnh, Khu kinh tế Vân Phong sẽ là trung tâm năng lượng LNG. Hiện nay, Công ty Millennium Energy (Mỹ) đang thực hiện nghiên cứu đầu tư dự án Trung tâm Điện khí LNG Vân Phong và Kho cảng đầu mối LNG với diện tích khoảng 360 ha. Cả 2 hạng mục đầu tư có tổng số vốn hơn 27 tỷ USD; trong đó, Trung tâm Điện khí LNG Vân Phong có công suất 4.800 MW với 4 tổ máy, vốn đầu tư 4,7 tỷ USD. Dự kiến, giai đoạn 1 của dự án sẽ vận hành thương mại từ năm 2027 đến 2030 và giai đoạn 2 sau năm 2030.

Trong khi đó, chuỗi dự án Sơn Mỹ (huyện Hàm Tân, Bình Thuận cũ – nay thuộc tỉnh Lâm Đồng), được xác định mũi nhọn năng lượng khí – điện của Nam Trung Bộ. Đại hội Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng lần thứ I đã đưa các dự án Nhà máy điện BOT Sơn Mỹ I, Sơn Mỹ II, kho cảng LNG Sơn Mỹ vào danh sách những dự án trọng điểm được ưu tiên trong giai đoạn 2026 – 2031.

Nhà máy nhiệt điện khí LNG Sơn Mỹ I và Sơn Mỹ II, tổng công suất thiết kế gần 4.500 MW, với tổng vốn đầu tư xấp xỉ 4,3 tỷ USD. Sơn Mỹ I do liên danh EDF (Pháp), Kyushu Electric Power và Sojitz (Nhật Bản) cùng Tập đoàn Thái Bình Dương (Việt Nam) đầu tư, công suất 2.250 MW, vốn khoảng 2,2 tỷ USD. Sơn Mỹ II do Tập đoàn AES (Hoa Kỳ) đầu tư, công suất 2.250 MW, vốn khoảng 2,1 tỷ USD. Cả hai dự án đã hoàn tất các thủ tục pháp lý quan trọng với mục tiêu vận hành thương mại vào năm 2028.

Tổng Giám đốc Vestas Development Việt Nam, ông Lê Đức Cường nhận xét, khu vực Lâm Đồng – Khánh Hòa là một trong những vùng có tiềm năng điện gió tốt nhất Đông Nam Á. Nếu hạ tầng truyền tải được đầu tư đồng bộ, khu vực này hoàn toàn có thể trở thành trung tâm sản xuất và xuất khẩu điện gió tầm khu vực.

Về phía địa phương, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Lê Trọng Yên khẳng định sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư năng lượng tái tạo, đồng thời phối hợp với Bộ Công Thương và các tỉnh ven biển để đồng bộ hóa quy hoạch nguồn – lưới – LNG. Tỉnh cũng kiến nghị Chính phủ sửa đổi Luật Đầu tư và Nghị định 31/2021/NĐ-CP, cho phép rút gọn thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư với các công trình lưới điện phục vụ cộng đồng.

Một khi hạ tầng và cơ chế đầu tư được khớp nối, trục năng lượng Lâm Đồng – Khánh Hòa sẽ không chỉ phục vụ nội vùng, mà còn có thể mở rộng kết nối quốc gia và quốc tế. Trong nước, đây là trục trung chuyển quan trọng nhất của miền Trung – Tây Nguyên, đưa điện từ cao nguyên và ngoài khơi vào Nam Bộ – nơi tập trung các trung tâm công nghiệp lớn.

Về quốc tế, khu vực này nằm gần các hành lang điện kết nối và có thể trở thành điểm đấu nối xuất khẩu điện ra thị trường ASEAN trong giai đoạn sau 2035, đúng như định hướng của Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Từ đó, đẩy mạnh kết nối hệ thống năng lượng với các nước trong khu vực, tham gia thị trường điện khu vực ASEAN và châu Á.

Trong dài hạn, việc hình thành một “trục năng lượng xuất khẩu” dọc ven biển miền Trung, có Lâm Đồng làm nguồn nội địa và Khánh Hòa làm cửa ngõ biển sẽ giúp Việt Nam chuyển từ quốc gia nhập năng lượng sang quốc gia xuất khẩu điện sạch.

Trong bối cảnh Việt Nam kiên định mục tiêu chuyển dịch năng lượng và giảm phát thải, trục năng lượng sạch Lâm Đồng – Khánh Hòa không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn có tầm chiến lược quốc gia. Khi các tuyến truyền tải, hạ tầng LNG và cơ chế được hoàn thiện, trục năng lượng sạch Lâm Đồng – Khánh Hòa sẽ trở thành một trong những “xương sống năng lượng” mới của quốc gia, nơi gió, nắng và biển gặp nhau, tạo nên dòng chảy năng lượng xanh bền vững, vươn ra khu vực và thế giới.

Nguồn: https://baotintuc.vn/kinh-te/truc-nang-luong-xanh-vuon-ra-bien-lon-bai-cuoi-20251008194539422.htm