Trong không khí hào hùng ngút trời của cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám 1945, tại xứ Huế, trung tâm của chế độ phong kiến cuối cùng cũng đã đánh dấu những bước ngoặt lịch sử quan trọng.
Nhớ mùa Thu lịch sử
Ký ức về mùa thu lịch sử cách đây 80 năm vẫn còn nguyên vẹn trong tâm trí của cụ Nguyễn Văn Tiên, người cán bộ tiền khởi nghĩa, nay đã gần trăm tuổi. Khi đó cụ theo học Trường Quốc Học Huế và sớm giác ngộ lý tưởng cách mạng rồi trở về quê nhà ở xã Lộc Bổn, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế (cũ) tham gia phong trào đấu tranh.
Ông Nguyễn Văn Tiên kể lại, “khi đó tôi 18 tuổi, được kết nạp và làm Phó Bí thư Đoàn Thanh niên Cứu quốc xã, cùng với đồng đội vận động đồng bào giành chính quyền xã Lộc Bổn. Sau đó, chúng tôi huy động người dân giành chính quyền ở Tổng An Nong, huyện Phú Lộc (cũ) và đến 19.8 thì giành chính quyền huyện. Từ huyện rồi lên tỉnh, ngày 23.8.1945, hàng vạn người dân từ các huyện cùng tập trung về khu vực thành phố, bao vây các cơ quan đầu não của chính quyền tay sai, chính thức giành chính quyền tại tỉnh Thừa Thiên Huế”.
Ban đầu, Chính phủ Trần Trọng Kim lên kế hoạch tổ chức cuộc mít tinh ở sân vận động Huế để mừng sự kiện Nhật trao trả quyền cai trị Nam Kỳ cho triều đình Huế. Tuy nhiên, kế hoạch này đã bị Ủy ban khởi nghĩa tỉnh Thừa Thiên Huế phá vỡ và biến thành cuộc mít tinh biểu dương khí thế cách mạng của quần chúng nhân dân.
Hàng vạn nhân dân Thừa Thiên Huế cùng phất cao cờ đỏ sao vàng và reo hò vang dội. Tại đây, ông Tố Hữu đã đọc diễn văn nêu rõ tầm vóc, ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa và tuyên bố từ nay chính quyền thuộc về nhân dân. Đồng thời giới thiệu UBND cách mạng lâm thời tỉnh Thừa Thiên Huế do ông Tôn Quang Phiệt làm Chủ tịch và ông Hoàng Anh làm Phó Chủ tịch.
Dấu mốc quan trọng của mùa thu năm ấy là sự kiện lịch sử vua Bảo Đại thoái vị, kết thúc triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam, chính quyền đã về tay nhân dân.
Cụ Nguyễn Xuyến (trú tại đường Phan Bội Châu, phường Thuận Hóa, TP Huế) vừa bước qua tuổi 101 nhưng tinh thần còn minh mẫn, đã kể lại cho chúng tôi sự kiện mít tinh ở quảng trường Ngọ Môn khi vua Bảo Đại thoái vị. Đó là buổi chiều ngày 30.8, hàng vạn người dân đã tập trung ở quảng trường Ngọ Môn và hô vang “Việt Nam độc lập muôn năm”, “Việt Nam Dân chủ Cộng hòa muôn năm”.
“Tôi quê ở Bình Định rồi được ra học Trường Trung học Khải Định (sau này là Trường Quốc Học Huế). Thời điểm Cách mạng Tháng Tám diễn ra, tôi là chàng thanh niên 20 tuổi đầy nhiệt huyết và vinh dự, may mắn tham gia hai cuộc mít tinh lớn ở Huế. Đặc biệt là chứng kiến thời khắc lịch sử vua Bảo Đại đọc chiếu thoái vị ở cổng Ngọ Môn và trao ấn, kiếm cho phái đoàn của Chính phủ Lâm thời do ông Trần Huy Liệu dẫn đầu. Cách mạng Tháng Tám ở Huế là sự chuyển giao quyền lực mang giá trị nhân văn sâu sắc”, cụ Nguyễn Xuyến kể.
Nguyên Phó Bí thư Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế (nay là TP Huế) Nguyễn Trung Chính cho rằng, dấu ấn đặc biệt nhất trong Cuộc cách mạng Tháng Tám tại Huế chính là việc vua Bảo Đại thoái vị, trao ấn kiếm, góp phần cùng cả nước tổng khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi một cách trọn vẹn.
Hiếm có một cuộc chuyển giao quyền lực lịch sử nào trên thế giới diễn ra trong không khí trật tự, hòa bình như tại Huế. Chế độ quân chủ phong kiến chấm dứt trong sự đồng thuận của lịch sử và lòng người.
Di tích Ngọ Môn kể tiếp câu chuyện lịch sử
Công trình Ngọ Môn (Đại Nội Huế) nằm trên trục thần đạo của Kinh thành Huế, được xây dựng thời vua Minh Mạng của triều Nguyễn và từng được tu sửa, bảo tồn qua một số thời kỳ. Đây không chỉ là cổng chính phía Nam của Hoàng thành Huế mà còn được xem như là “lễ đài” khi tổ chức các lễ lớn của triều đình như: Lễ Ban sóc (phát lịch); lễ Truyền lô;… Và trong mùa Thu lịch sử năm 1945, Ngọ Môn cũng là nơi vua Bảo Đại tuyên bố thoái vị trước toàn thể đồng bào, nhân dân.
Bản thân sự tồn tại và vẻ uy nghi của Ngọ Môn đã là một lời nhắc nhở về sự kiện trọng đại này, sự kiện đánh dấu sự kết thúc của chế độ phong kiến Việt Nam tồn tại 143 năm (1802- 1945). Ngày nay, Ngọ Môn Huế vẫn đang tiếp tục kể câu chuyện lịch sử về lễ thoái vị của vua Bảo Đại 80 năm trước. Câu chuyện đó mặc dù không phải lúc nào cũng được thể hiện một cách trực tiếp mà được thể hiện thông qua các hoạt động thường xuyên.
Như thông tin trong các biển bảng, lời thuyết minh thông tin về Ngọ Môn để lan tỏa đến khách tham quan, trong câu chuyện lịch sử của Ngọ Môn có bao gồm cả sự kiện thoái vị của vua Bảo Đại. Hoặc các đợt triển lãm hoặc trưng bày chuyên đề nhân dịp các sự kiện trọng đại của đất nước, đặc biệt là chuyên đề về Cách mạng Tháng Tám 1945 và Quốc khánh 2.9, trong đó có chuyên đề “Từ Ngọ Môn đến Ba Đình lịch sử” trưng bày nhiều tư liệu, hiện vật liên quan.
Câu chuyện lịch sử ở Ngọ Môn Huế năm 1945 cũng được tiếp tục kể qua các ấn phẩm, tài liệu nghiên cứu lịch sử về Huế… Đặc biệt, là sự nhận thức của người dân và du khách. “Với nhiều người Việt Nam, đặc biệt là người dân Huế và những người yêu thích lịch sử, Ngọ Môn gắn liền với sự kiện vua Bảo Đại thoái vị. Sự nhận thức và kể lại truyền miệng trong cộng đồng cũng là một cách để câu chuyện lịch sử tiếp tục được duy trì”, ông Nguyễn Đức Lộc, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử thành phố Huế nhấn mạnh.
Có thể thấy, Ngọ Môn Huế không chỉ là một công trình kiến trúc tuyệt đẹp mà còn là chứng nhân lịch sử, nơi câu chuyện về lễ thoái vị của vua Bảo Đại vẫn được kể lại rõ ràng và trang trọng thông qua các kênh thông tin chính thống, các hoạt động văn hóa và cả trong tâm thức của những người quan tâm đến di sản cố đô.
Từ năm 2025, HĐND TP Huế cũng đã có Nghị quyết điều chỉnh các mốc thời gian mở cửa tham quan miễn phí Quần thể di tích Cố đô Huế. Trong năm ngày mở cửa miễn phí cho du khách người Việt Nam, có ngày kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám thành công 19.8 và lễ Quốc khánh nước Cộng hòa XHCN Việt Nam 2.9.
Đây cũng là dịp để người dân và du khách không chỉ tham quan di tích mà còn tiếp cận và tìm hiểu thêm lịch sử hào hùng của dân tộc, trong đó có sự kiện Lễ thoái vị của vua Bảo Đại tại Ngọ Môn.
Nguồn: https://baovanhoa.vn/van-hoa/tu-ngo-mon-den-ba-dinh-lich-su-161931.html
![[Ảnh] Thủ tướng Phạm Minh Chính dự lễ khai trương Trung tâm Dữ liệu quốc gia](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/1200x675/vietnam/resource/IMAGE/2025/8/18/b5724a9c982b429790fdbd2438a0db44)
Bình luận (0)