Ứng phó áp lực thị trường lúa gạo cuối năm

Dây chuyền đóng gói gạo xuất khẩu của Công ty cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An, thành phố Cần Thơ. (Ảnh: MINH ANH)

Hiện tại, giá xuất khẩu gạo 5% tấm chỉ ở mức 370 USD/tấn. Từ nay đến cuối năm, sức ép cạnh tranh trên thị trường lúa gạo toàn cầu sẽ ngày càng gia tăng, đòi hỏi doanh nghiệp phải linh hoạt về giá bán, chủng loại gạo xuất khẩu và xu hướng thị trường...

Theo ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), dự kiến cả năm 2025, Việt Nam sẽ xuất khẩu khoảng 8,8 triệu tấn gạo, giữ vững vị trí quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới. Tuy nhiên, tính từ đầu năm nay đến ngày 15/10, xuất khẩu gạo mới đạt 7,022 triệu tấn, trị giá 3,588 tỷ USD, so với cùng kỳ năm 2024, giảm 4,4% về số lượng và giảm 21,94% về trị giá. Nguyên nhân là do gạo Việt Nam đang chịu sức ép đa chiều từ thị trường gạo thế giới, trong đó đáng chú ý là Philippines tạm dừng nhập khẩu gạo, trong khi nhiều quốc gia đẩy mạnh xuất khẩu dẫn đến dư thừa nguồn cung trên toàn cầu.

Thông tin từ VFA cho hay, giá gạo thế giới trong niên vụ 2025/2026 được dự báo giảm khi nguồn cung phục hồi mạnh và nhu cầu tiêu thụ suy yếu. Tại châu Á, giá gạo đã giảm xuống mức thấp nhất trong vòng một thập kỷ qua. Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) dự báo sản lượng gạo toàn cầu niên vụ 2025/2026 đạt kỷ lục 556,4 triệu tấn, góp phần gia tăng dự trữ thế giới. Trong khi đó, Chính phủ Philippines dự kiến gia hạn lệnh tạm dừng nhập khẩu gạo đến hết năm 2025 thay vì 60 ngày kể từ ngày 1/9 dựa trên sản lượng gạo năm 2025 đạt kỷ lục 20,3-20,5 triệu tấn; sau đó sẽ chỉ mở cửa ngắn hạn vào tháng 1/2026 để nhập khoảng 300.000 tấn gạo nhằm ổn định giá gạo trong nước và bảo vệ nông dân trước vụ thu hoạch mùa khô do nguồn cung nội địa dư thừa. Ngoài ra, Chính phủ Philippines cũng xem xét khôi phục mức thuế nhập khẩu gạo lên 35% sau khi giảm xuống 15% từ giữa năm 2024.

Đối với thị trường Indonesia, Cơ quan Lương thực quốc gia Indonesia khẳng định toàn bộ gạo được phân phối từ kho dự trữ quốc gia thông qua Cơ quan Hậu cần quốc gia Indonesia (Bulog) đều an toàn cho tiêu dùng và đạt các tiêu chuẩn chất lượng đồng nhất. Tính đến ngày 6/10, tồn kho gạo của Bulog đạt 3,89 triệu tấn. Theo Bộ Nông nghiệp Indonesia, sản lượng gạo năm 2025 của quốc gia này dự kiến đạt 34,3 triệu tấn, tăng khoảng 12,1% so với mức 30,6 triệu tấn năm 2024 nhờ năng suất cải thiện và thời tiết thuận lợi. Điều này cũng ảnh hưởng rõ rệt đến xuất khẩu gạo của Việt Nam khi chín tháng năm nay, xuất khẩu gạo sang thị trường này giảm sâu 97% so với cùng kỳ năm trước.

Bên cạnh đó, lượng gạo xuất khẩu sang thị trường Malaysia giảm 42% so với cùng kỳ năm 2024, chỉ đạt 363.251 tấn… Trong khi nhu cầu thu mua yếu thì các quốc gia sản xuất gạo hàng đầu thế giới đều đang đẩy mạnh xuất khẩu. Cụ thể, tại Ấn Độ, nguồn cung gạo dồi dào đang tạo điều kiện cho chính phủ nới lỏng hạn chế xuất khẩu, góp phần gia tăng nguồn cung gạo toàn cầu. Bên cạnh đó, Thái Lan dự kiến xuất khẩu gạo năm 2025 đạt khoảng 8,2 triệu tấn, tăng nhẹ so với năm 2024 nhờ sản lượng vụ mùa thuận lợi.

Thu hoạch lúa tại thành phố Cần Thơ. (Ảnh ANH ĐỨC)

Việc các thị trường chủ lực tạm dừng hoặc hạn chế nhập khẩu khiến nguồn cung gạo đẩy lên cao đã tạo ra áp lực cạnh tranh lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam, đồng thời khiến nhiều nông dân lo lắng khi giá lúa trong nước sụt giảm. Anh Mai Văn Đởm (xã Mỹ Quí, tỉnh Đồng Tháp) cho hay, vụ lúa thu đông vừa qua, giá lúa tươi tại ruộng chỉ còn khoảng 5.000 đồng/kg, giảm gần 1.000 đồng/kg so với vụ trước. Với mức giá này, nông dân chỉ hòa vốn, không có lời.

Trước thực tế đó, ông Nguyễn Chánh Trung, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn Gạo Hưng Việt (tỉnh An Giang) cho biết: Để ứng phó biến động thị trường và bảo đảm thu mua lúa ổn định cho nông dân, doanh nghiệp cần tìm các lối đi “ngách” như chọn phân khúc chất lượng cao, xuất khẩu các túi gạo đóng gói nhỏ, có thương hiệu. Hiện công ty đã xuất khẩu các túi gạo ST25 theo thương hiệu riêng đến một số thị trường và có phản hồi rất tích cực. Về các thị trường truyền thống như Philippines, Indonesia giảm nhập khẩu gạo trong thời gian vừa qua tuy có ảnh hưởng đến khối lượng xuất khẩu gạo của Việt Nam nhưng nhìn rộng ra, chúng ta vẫn còn một số thị trường và khu vực thị trường rất rộng lớn chưa được khai thác hết là Trung Quốc, châu Phi. Vì vậy, các doanh nghiệp có thể tập trung tìm hiểu nhu cầu và xúc tiến thương mại sâu vào các thị trường này.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp cũng cần có bước đi nhanh chóng bởi hầu hết các quốc gia sản xuất gạo lớn trên thế giới đều đang “nhắm” đến khu vực này để mở rộng tiêu thụ. Bên cạnh đó, để giảm áp lực xuất khẩu gạo, doanh nghiệp Việt Nam cũng nên quan tâm trở lại thị trường nội địa khi nhu cầu tại các tỉnh miền bắc, miền trung từ nay đến cuối năm dự báo sẽ tăng trưởng khá lớn do mưa lũ ảnh hưởng sản xuất lúa gạo. Mặt khác, cuối năm cũng là dịp các loại gạo chất lượng cao được tiêu thụ mạnh trong nước, là cơ sở để doanh nghiệp tiếp cận các phân khúc gạo đặc sản, gạo dinh dưỡng...

Về công tác mở cửa thị trường, hiện Bộ Công thương đang chủ trì, phối hợp các cơ quan liên quan thúc đẩy khai thác hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký, đồng thời xúc tiến đàm phán ký các FTA mới để khai thông các thị trường tiềm năng như Trung Đông, châu Phi, Mỹ Latin, Trung Á, Đông Âu, Ấn Độ, Pakistan, Brazil...; thúc đẩy đàm phán, ký hai FTA giữa Việt Nam với Khối thị trường chung Nam Mỹ (Mercosur) và GCC (Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh) vào quý IV/2025. Đây đều là các khu vực thị trường gạo Việt Nam còn nhiều dư địa khai thác, do đó ngành lúa gạo có thể kỳ vọng sớm vượt qua áp lực cạnh tranh và tăng trưởng mạnh mẽ hơn thời gian tới.

Nguồn: https://baoquangninh.vn/ung-pho-ap-luc-thi-truong-lua-gao-cuoi-nam-3384299.html