Về nơi “muỗi kêu như sáo thổi…”

Từ vùng hoang vu

Chúng tôi xuôi về Miệt Thứ tìm xứ Cạnh Đền xưa. Chặng đường hơn 70km trong cơn mưa nặng hạt bất chợt, dường như khiến Cạnh Đền xa hơn, khó đi hơn. Cố nhà văn Sơn Nam từng miêu tả vùng này những năm 1930 - 1940 trong truyện “Cô Út về rừng” nào là: “Rừng xanh một dãy che phủ tứ phía chân trời”. Rồi: “Ngặt cái xứ đó kỳ quái, hiểm nguy. Nội cái tên Cạnh Đền nghe cũng dị hợm”. Hay: “Ở xứ đó chạng vạng là ai nấy phải vô mùng để... ăn cơm”… cũng không có gì lạ.

Chúng tôi đến nhà lão nông Nguyễn Văn Dậu (69 tuổi), người có gần 30 năm làm Bí thư Chi bộ, Trưởng ấp Căn Cứ rồi chia tách ra Cạnh Đền. Trong ngôi nhà khang trang xây theo lối kiến trúc đặc trưng miền Tây Nam bộ, sau màn chào hỏi thâm tình, ông Dậu bắt đầu câu chuyện bằng cái tên Cạnh Đền chất chứa nhiều giai thoại.

Nông dân xứ Cạnh Đền thu hoạch tôm càng xanh

Tương truyền, khoảng cuối thế kỷ 18 chúa Nguyễn Ánh vì tránh quân Tây Sơn mà bôn tẩu đến xứ này. Bấy giờ, trong đoàn tùy tùng có công chúa Ngọc Hạnh, vì không quen phong sương, mưa nắng nên lâm bệnh, qua đời. Cô công chúa được an táng và dựng đền thờ. Sau này người dân đến đây lập nghiệp, họ chọn cất nhà cạnh ngôi đền, mong được phù trợ. Dần dà, địa danh Cạnh Đền cũng hình thành từ đó. Hiện, Cạnh Đền thuộc địa phận 2 tỉnh An Giang và Cà Mau. Riêng An Giang, Cạnh Đền có 5 ấp: Cạnh Đền 1, Cạnh Đền 2, Cạnh Đền 3, Căn Cứ và Thị Mỹ thuộc xã Vĩnh Phong.

“Rồi Cạnh Đền mình có muỗi kêu như sáo thổi, đỉa lềnh tựa bánh canh không bác?”, tôi hỏi. Ông Dậu cười khà: “Có! Muỗi, đỉa ở Cạnh Đền thì nhiều vô kể. Nhưng muỗi cỡ con gà mái thì phóng đại nhiều. Còn cọp, beo thì chỉ nghe kể chứ chưa tận mắt. Riêng đỉa thì không đến mức nổi lềnh tựa bánh canh”.

Tuy nhiên, có một sự thật ông Dậu chắc nịch rằng, là đến tận những năm sau giải phóng, đời sống người dân nơi đây vẫn còn rất khó khăn đến nỗi ba người hùn lúa lại mới đổi được một cái quần. Ruộng đất thì phèn, mặn, canh tác chỉ được vài giạ/công. Nhà cửa thì thật xa mới có một căn; thậm chí đêm ngủ còn nhìn thấy sao trời do lá nhà mục, rách không có tiền lợp lại...

Trở nên sung túc

“Cạnh Đền xưa là vậy - khó khăn, heo hút nhưng Cạnh Đền nay khác rồi. Giờ vùng này trù phú, những cánh đồng lúa - tôm bạt ngàn; đường nông thôn thẳng tắp, sạch, đẹp; những ngôi nhà mái ngói san sát mọc lên...”, ông Dậu phấn khởi. Theo ông Dậu, dấu mốc để vùng này chuyển mình là nhờ chủ trương ngọt hóa bán đảo Cà Mau do cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt chỉ đạo, giai đoạn 1990 - 1995, khu vực này đã manh nha nuôi tôm sú đạt hiệu quả rất cao. Về sau, kênh Dân Quân, kênh xáng Phó Sinh - Cạnh Đền, kênh Bạch Ngưu được khơi thông. Hầu hết người dân chuyển sang nuôi tôm sú và trúng hàng loạt, giàu lên. “Tôi nhớ thời điểm đó, một đêm đặt tôm sú bán được gần 25 triệu đồng, 2 đêm hơn 40 triệu đồng; trong khi vàng lúc đó có 600 ngàn đồng/chỉ. Bởi vậy ai cũng ham nuôi tôm”, ông Dậu nhớ lại.

Thấy hiệu quả kinh tế, đến năm 2010 địa phương cho chuyển dịch phần lớn đất thịt chuyên canh lúa sang tôm - lúa. Cùng với đó là các chương trình về điện, thủy lợi, xây dựng nông thôn mới… đã mở ra cơ hội cho toàn xã Vĩnh Phong phát triển như hôm nay. “Giờ thì hầu hết nhà cửa được xây dựng kiên cố, đường sá bằng phẳng, con em được học hành. Riêng khu “đồng chó ngáp” xưa chỉ để len trâu giờ trở thành “xóm nhà giàu”, nhiều hộ thu nhập cả tỷ đồng/năm”, ông Dậu khẳng định.

Chia tay ông Dậu, chúng tôi tìm đến “xóm nhà giàu” Thị Mỹ bên “cánh đồng chó ngáp”. Ghé vào nhà ông Nguyễn Hoàng Lựu (68 tuổi), ngụ ấp Thị Mỹ, chúng tôi giật mình trước câu chuyện làm giàu nghe chừng “dễ ợt”. Ông ngắn gọn: “Năm 1991, tôi về đồng chó ngáp này lập nghiệp khi chưa tới 10 công đất. Nhờ cần cù, may mắn, nhiều năm liền tôi trúng đậm tôm, cua, tích cóp mua thêm đất. Cứ thế, đến năm 1997 tôi mua được 200 công. Năm 2000, tôi trúng đậm tôm, cua hơn 500 triệu đồng và xây căn nhà tính ra trị giá cả trăm cây vàng lúc đó”.

Bí thư Chi bộ, Trưởng ấp Thị Mỹ Đặng Văn Dự tiếp lời: “Hồi đó nuôi tôm trúng dữ lắm! Ngoài chú Lựu, còn chú Nam là những người trúng tôm nổi tiếng ở “đồng chó ngáp” này. Còn hiện tại, địa phương phát triển bền vững với mô hình tôm - lúa, cua - tôm - lúa, ba ba, rắn…; nhiều vuông tôm thu hoạch hàng chục tấn mỗi vụ; lúa đạt 8 tấn/ha… Bởi vậy, hộ có nhiều đất kiếm bạc tỷ là chuyện thường”.

Rời xứ Cạnh Đền trong vội vã bởi cơn mưa chiều bất chợt. Giờ đây, xứ Cạnh Đền không còn “dị hợm” mà trở thành nơi sung túc ở xã vùng sâu.

Bài và ảnh: PHẠM HIẾU

Nguồn: https://baoangiang.com.vn/ve-noi-muoi-keu-nhu-sao-thoi--a425238.html