Vì sao những con chim bé nhỏ có thể làm rơi cả một chiếc máy bay?

(Dân trí) - Đôi khi những con chim nhỏ bé lại có thể khiến một chiếc máy bay khổng lồ bị rơi, dẫn đến tai nạn hàng không thảm khốc. Vậy những con chim này đã làm rơi máy bay bằng cách nào?

Chim có thể là lý do khiến máy bay chở 242 người bị rơi tại Ấn Độ

Các nhà điều tra đang tích cực tìm hiểu nguyên nhân khiến chiếc máy bay chở 242 người của hãng hàng không Air India bị rơi vào chiều 12/6. Vụ tai nạn xảy ra khi chiếc máy bay Boeing 787 Dreamliner đang trên hành trình từ thành phố Ahmedabad, Ấn Độ, đến thủ đô London của Anh.

Video do các nhân chứng và camera giám sát ghi lại cho thấy chiếc máy bay trong lúc đang lấy độ cao sau khi cất cánh đã bất ngờ bị giảm độ cao đột ngột và đâm vào tòa nhà ký túc xá dành cho sinh viên y khoa ở gần sân bay.

Khoảnh khắc máy bay của Air India bị mất độ cao trong khi đang cất cánh (Video: DM).

Vụ tai nạn khiến hơn 290 người thiệt mạng, bao gồm cả những người ở dưới mặt đất. Chỉ một hành khách duy nhất trên máy bay sống sót, ngồi ở số ghế 11A.

Ramesh Vishwas Kumar Bucharvada, 38 tuổi, quốc tịch Anh, hành khách may mắn sống sót trong vụ tai nạn kể lại: “Ba mươi giây sau khi cất cánh, có tiếng động lớn và sau đó máy bay rơi. Mọi chuyện diễn ra quá nhanh".

Trước thời điểm xảy ra vụ tai nạn, dòng máy bay 787 Dreamliner của Boeing có hồ sơ an toàn hàng không hoàn hảo, khi chưa xảy ra bất kỳ vụ tai nạn chết người nào kể từ thời điểm dòng máy bay này thực hiện chuyến bay đầu tiên vào năm 2009.

“Nếu một chiếc máy bay cỡ lớn như 787 Dreamliner bị rơi ở độ cao chỉ 183m vài phút sau khi cất cánh, đó chắc chắn sẽ là một tai nạn thảm khốc”, Doddaballapur Prasanna Hemanth, Tổng giám đốc Học viện đào tạo phi công Châu Á Thái Bình Dương, bình luận.

Ông Hemanth cho biết vẫn còn quá sớm để có thể khẳng định nguyên do dẫn đến vụ tai nạn, nhưng dựa vào những video được quay lại, ông cho rằng va phải chim có thể là nguyên do khiến máy bay bị mất lực đẩy khi đang lấy độ cao và rơi xuống đất.

“Đó phải là một đàn chim rất lớn và cả 2 động cơ đã cùng lúc hút phải chim mới có thể khiến máy bay rơi nhanh như vậy sau khi cất cánh”, ông Hemanth bình luận.

Khoảnh khắc máy bay của Air India nổ tung sau khi bị rơi (Video: Telegram).

Cục Hàng không Dân dụng Ấn Độ cho biết các phi công trên chiếc máy bay gặp nạn của Air India đã gửi đi thông báo tình trạng khẩn cấp trước khi máy bay bị rơi, điều này cho thấy máy bay đã gặp phải sự cố nghiêm trọng trong khi đang lấy độ cao và va phải chim có thể là một trong những nguyên do dẫn đến điều này.

Vì sao những con chim bé nhỏ có thể làm rơi một chiếc máy bay khổng lồ?

Vì sao những con chim tưởng chừng như bé nhỏ và vô hại lại có thể khiến những chiếc máy bay khổng lồ gặp sự cố, thậm chí bị rơi, dẫn đến tai nạn nghiêm trọng?

Khi một chiếc máy bay đang di chuyển với tốc độ hàng trăm kilômét mỗi giờ, việc va chạm với những vật bé nhỏ, dù chỉ nặng vài gram như chim, cũng sẽ gây ra một lực va đập rất lớn.

Khi xảy ra va chạm với chim trời có thể làm vỡ kính buồng lái, hư hỏng các bộ phận trên máy bay như càng đáp, cánh, radar dẫn đường hoặc các cảm biến bên ngoài máy bay...

Khoảnh khắc chim đâm vào kính buồng lái khi máy bay sắp hạ cánh (Video: Aviation).

Thiệt hại của các vụ va chạm sẽ càng tăng cao nếu máy bay đâm trúng các loài chim cỡ lớn như diều hâu, ngỗng trời...

Đặc biệt trong trường hợp nếu một hoặc nhiều con chim bị hút vào động cơ phản lực của máy bay sẽ làm hỏng động cơ, gây ra tình trạng mất lực nâng dẫn đến tai nạn hàng không nghiêm trọng hoặc gây hư hại cho máy bay.

Theo thống kê của Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO), khoảng 90% các vụ máy bay va chạm với chim xảy ra gần sân bay, ở độ cao dưới 1.000m, thường trong giai đoạn cất hoặc hạ cánh, là những thời điểm quan trọng nhất của chuyến bay.

Khi đang ở độ cao dưới 1.000m, các phi công sẽ có rất ít thời gian và không gian để xử lý các sự cố nói chung và trường hợp máy bay va chạm với chim nói riêng.

Hành khách ghi lại khoảnh khắc động cơ máy bay phát nổ vì hút phải chim khi đang cất cánh (Video: X).

Đặc biệt, nếu máy bay đâm vào chim ngay khi vừa cất cánh, phi công sẽ gặp khó khăn khi xử lý sự cố, vì vào thời điểm này máy bay vẫn đang lấy độ cao, chưa đạt được tốc độ tối ưu, cũng như rất khó có thể hạ cánh khẩn cấp do máy bay lúc này vẫn còn rất nặng vì nhiên liệu bên trong còn đầy.

Những vụ tai nạn hàng không thảm khốc do máy bay va phải chim

Đã từng có không ít vụ tai nạn hàng không bắt nguồn từ việc máy bay va phải chim, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

Vụ việc xảy ra gần đây nhất vào ngày 29/12/2024, khi chiếc máy bay Boeing 737-800 của hãng hàng không Jeju Air (Hàn Quốc) trong lúc đang chuẩn bị hạ cánh xuống sân bay thành phố Muan đã xảy ra va chạm với chim khiến càng đáp không thể hạ xuống.

Máy bay của Jeju Air trượt bụng trên đường băng trước khi đâm vào ụ bê tông và phát nổ (Video: Newsflare).

Hậu quả, chiếc máy bay đã bị trượt bằng bụng trên đường băng trước khi đâm vào ụ bê tông đặt ăng-ten ở cuối đường băng và phát nổ. Sự việc khiến 179 người trên máy bay thiệt mạng, chỉ có 2 tiếp viên hàng không ngồi ở cuối máy bay sống sót.

Chỉ trước đó ít ngày, vào 25/12/2024, chiếc máy bay Embraer E190 của hãng hàng không Azerbaijan Airlines (Azerbaijan) chở 67 người trên đường từ Baku, Azerbaijan, đến Grozny, Nga, đã va phải chim khiến phi công quyết định hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay Aktau, Kazakhstan.

Tuy nhiên, chiếc máy bay sau đó đã bị rơi khiến 38 người thiệt mạng, bao gồm cả 2 phi công.

Máy bay chở khách lao xuống đất và nổ tung tại Kazakhstan vào ngày 25/12/2024 (Video: Newsflare).

Ngày 15/9/1988, chuyến bay của hãng hàng không Ethiopian Airlines cất cánh từ Bahir Dar, Ethiopia đã gặp sự cố khi va phải một đàn chim bồ câu ngay sau khi rời khỏi đường băng. Rất nhiều con chim bị hút vào động cơ số 2 khiến máy bay mất kiểm soát.

Mặc dù phi công đã cố gắng quay lại sân bay để hạ cánh khẩn cấp, nhưng máy bay không thể đạt được độ cao cần thiết và rơi xuống một cánh đồng gần đó.

Vụ tai nạn khiến 35 trên tổng số 104 người có mặt trên máy bay thiệt mạng.

Vì sao không lắp lưới bảo vệ động cơ để giảm thiệt hại khi va chạm với chim?

Các vụ tai nạn nghiêm trọng khi xảy ra va chạm với chim chủ yếu bắt nguồn từ việc chim bị hút vào động cơ phản lực của máy bay, khiến động cơ gặp sự cố dẫn đến mất lực nâng.

Điều này đã khiến không ít người phải đặt câu hỏi tại sao các hãng chế tạo máy bay lại không lắp lưới bảo vệ để chim không bị hút vào động cơ, tránh dẫn đến tai nạn nguy hiểm.

Tuy nhiên, việc lắp lưới bảo vệ động cơ là bất khả thi, khi động cơ phản lực cần luồng khí đi vào mạnh và trơn tru nhất có thể. Bất kỳ vật cản nào, kể cả loại lưới mịn nhất, cũng sẽ làm giảm hiệu suất hoạt động, khiến động cơ không đủ lực nâng để đưa máy bay lên cao.

Các phi công được huấn luyện để xử lý khi máy bay va phải chim, nhưng không phải lúc nào họ cũng có thể xử lý tình huống thành công (Ảnh minh họa: Getty).

Ngoài ra, những tấm lưới bảo vệ động cơ cũng có thể bị đóng băng khi máy bay đạt độ cao hành trình (trên 10.000m), dẫn đến nguy cơ động cơ máy bay ngừng hoạt động. Việc lắp lưới bảo vệ cũng dẫn đến nguy cơ lưới bị đứt, hỏng và hút vào bên trong động cơ, điều này thậm chí còn nguy hiểm hơn cả khi máy bay va chạm với chim.

Thay vì lắp lưới để bảo vệ động cơ máy bay, hiện các sân bay trên thế giới phải chi ra hàng triệu đô la mỗi năm để sử dụng các giải pháp khác nhau nhằm ngăn chặn chim bay vào khu vực đường băng, bao gồm phát âm thanh dọa chim, sử dụng chim săn mồi được huấn luyện để xua đuổi các loài chim di cư, lắp đặt đèn công suất lớn để xua đuổi chim...

Tuy nhiên, những giải pháp này không phải lúc nào cũng phát huy tác dụng, bằng chứng là các vụ máy bay va chạm với chim vẫn diễn ra.

Các phi công cũng được đào tạo và huấn luyện để xử lý phù hợp nếu máy bay va chạm với chim, nhưng không phải lúc nào họ cũng có thể xử lý thành công khi tình huống này xảy ra, nhất là khi máy bay bị hư hại nghiêm trọng sau khi đâm phải chim.

Chim săn mồi được sử dụng để xua đuổi chim trong khu vực sân bay tại Bắc Kinh, Trung Quốc (Ảnh: BGV).

Ngành hàng không vẫn đang tiếp tục nghiên cứu và phát triển những công nghệ mới để giảm thiểu rủi ro tai nạn hàng không từ chim trời. Tuy nhiên, cho đến khi tìm ra được một giải pháp phù hợp và hiệu quả, chim trời vẫn là "cơn ác mộng" mà các phi công phải đối mặt mỗi khi cầm lái máy bay.

Nguồn: https://dantri.com.vn/khoa-hoc/vi-sao-nhung-con-chim-be-nho-co-the-lam-roi-ca-mot-chiec-may-bay-20250613032856877.htm