Vụ 3.500 tấn giá đỗ ngâm "nước kẹo": Mối nguy tiềm ẩn với sức khỏe

Nghệ An: Trong hơn 1 năm, 4 cơ sở bán ra thị trường 3.500 tấn giá đỗ ngâm hóa chất

Người dân chưa hết bàng hoàng vì thông tin sữa giả, thuốc giả thì đến nay công an lại thông báo phát hiện giá đỗ ngâm tẩm hóa chất. Cụ thể, theo Công an tỉnh Nghệ An, 4 cơ sở trên địa bàn TP Vinh đã sử dụng "nước kẹo" ngâm, tưới để giá đỗ to, mập, rễ ngắn, đẹp.

Từ năm 2024 đến thời điểm bị phát hiện, 4 cơ sở này đã bán ra thị trường khoảng 3.500 tấn giá đỗ thành phẩm ngâm, tưới "nước kẹo" hay 6-Benzylaminopurine.

Từ năm 2024 đến thời điểm bị phát hiện, 4 cơ sở tại TP Vinh, Nghệ An đã bán ra thị trường 3.500 tấn giá đỗ ngâm hóa chất (Ảnh: Tuấn Thủy).

Đây không phải là lần đầu tiên, cơ quan chức năng phát hiện giá đỗ bị ngâm tẩm hóa chất này. Cuối năm 2024, Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an tỉnh Đắk Lắk đã ra quyết định khởi tố, bắt tạm giam 4 bị can để điều tra về tội Vi phạm quy định về an toàn thực phẩm.

Trước đó, kiểm tra đồng loạt 6 cơ sở sản xuất giá đỗ trên địa bàn TP Buôn Ma Thuột, lực lượng chức năng phát hiện một loại chất lỏng không màu là hoạt chất 6-Benzylaminopurine không thuộc danh mục được phép sử dụng trong sản xuất thực phẩm và danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam để ngâm ủ giá.

Cuối năm ngoái, Công an Đắk Lắk thu giữ trên 20 tấn giá đỗ ngâm ủ hóa chất chuẩn bị bán ra thị trường, trong đó có giá đỗ của cơ sở Lâm Đạo (Ảnh: Công an cung cấp).

Các đối tượng pha hóa chất để ủ giá nhằm làm cho rễ cây giá ngắn lại, tập trung dưỡng chất phát triển cho thân cây giá to, mập, tăng trọng lượng và có hình thức đẹp. Trong năm, nhóm này đã bán ra thị trường gần 3.000 tấn giá đỗ có ngâm hóa chất 6-Benzylaminopurine, trung bình mỗi ngày 8-10 tấn.

"Nước kẹo" là gì và độc với cơ thể như thế nào?

Theo ScienceDirect, 6-Benzylaminopurine là một trong những hormone tổng hợp đầu tiên và đã được sử dụng rộng rãi trong trồng trọt, làm vườn và nông nghiệp. Tuy nhiên, việc sử dụng quá nhiều hóa chất sẽ gây hại tiềm tàng cho môi trường và con người.

Một nghiên cứu trên động vật cho thấy, chất này gây ra độc tính cho sự phát triển và thay đổi hành vi ở cá ngựa vằn. Nồng độ cao hơn (30, 40 mg/L) làm giảm tỷ lệ sống sót và tỷ lệ nở của phôi và ấu trùng. Ngoài ra, hóa chất này cũng gây ra stress oxy hóa.

Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ báo cáo rằng 6-Benzylaminopurine có thể gây kích ứng mắt, niêm mạc thực quản và dạ dày.

6-Benzylaminopurine là chất kích thích sinh trưởng, được phép dùng trong nông nghiệp (Ảnh minh họa: WP).

Dù được phân loại là "ít độc" khi sử dụng trong môi trường nông nghiệp, việc tiếp xúc với lượng lớn hoặc dư lượng không kiểm soát trong thực phẩm có thể gây ra rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến gan và thận…

Theo các nhà khoa học, khi ngâm trực tiếp với giá đỗ, dung dịch chất tăng trưởng 6-Benzylaminopurine sẽ thẩm thấu sâu vào trong thân của cọng giá.

Chất 6-Benzylaminopurine chỉ tan tốt trong dung dịch kiềm, kém tan trong nước có pH trung tính hay axit. Vì thế, giá đỗ thành phẩm dù có rửa nhiều lần với nước thông thường cũng không thể tẩy sạch được hóa chất này. Dư lượng hóa chất tồn dư rất cao và ảnh hưởng đến sức khỏe của người sử dụng.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên Giảng viên Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội, cho biết, chất 6-Benzylaminopurine (BAP) hay "nước kẹo" là chất kích thích sinh trưởng. Hoạt chất này được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho phép dùng trong nông nghiệp, cho cây mọc rễ nhanh, ra hoa, trái nhanh.

Như vậy, hóa chất này dùng cho cây trồng, không được phép sử dụng trong thực phẩm.

Theo PGS Thịnh, vì là chất kích thích sinh trưởng nên hóa chất này rất nguy hiểm khi con người tiêu thụ. Nó gây rối loạn các quá trình sinh trưởng phát triển của cơ thể, các tế bào phát triển không bình thường, nhất là các tế bào thần kinh, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người.

"Đặc biệt, với phụ nữ mang thai, hóa chất này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, khiến thai nhi phát triển không bình thường, có thể dẫn đến đẻ non, não úng thủy, dị tật…", PGS Thịnh phân tích.

Cách nhận biết giá đỗ sạch và giá đỗ ủ chất cấm

Giá đỗ được làm theo cách truyền thống sẽ không trắng, to, mập mạp như giá đỗ ngâm hóa chất (Ảnh minh họa: N.P).

PGS Thịnh cho biết thêm, đậu đỗ là một loại cây, mọc từ hạt, khi dùng hóa chất 6-Benzylaminopurine sẽ cho ra rễ nhanh, cây mập mạp, trắng trẻo hơn bình thường. Nó là chất kích thích sinh trưởng nên khi sử dụng để ngâm giá đỗ, sản phẩm sẽ khác biệt một chút với sản phẩm được làm theo cách truyền thống.

Cụ thể, giá đỗ làm theo cách truyền thống sẽ không mập, rễ không dài. Nhìn bằng mắt thường, các sản phẩm này có vẻ không đẹp so với các sản phẩm có sử dụng chất kích thích (béo mập, mỡ màng, giòn, dễ gãy hơn). Giá đỗ sạch cũng có màu vàng tự nhiên, không có màu trắng sứ như các sản phẩm ngâm hóa chất.

"Khi mua sắm, thấy giá đỗ bất thường, hơi khác thường thì chúng ta không nên mua, đừng nhắm mắt mua chỉ vì thấy đẹp", PGS Thịnh nói.

Bên cạnh đó, theo Cục An toàn Thực phẩm, Bộ Y tế, ngoài hóa chất trên, người sản xuất cũng có thể dùng phân bón lá trộn với các loại thuốc trừ cỏ có tính hướng gốc (để diệt phần rễ cây mà phần mầm cây không bị ảnh hưởng) pha loãng, sau đó tưới lên giá đỗ và ủ lại. Khi đó, giá đỗ sẽ to, trắng, giòn và ít rễ. 

Khi đem những loại đỗ này làm nộm hoặc xào tái, nước chảy ra có màu đục.

Nguồn: https://dantri.com.vn/suc-khoe/vu-3500-tan-gia-do-ngam-nuoc-keo-moi-nguy-tiem-an-voi-suc-khoe-20250420084113308.htm