Australia-ASEAN: Cùng chung một khu vực, cùng chia sẻ tương lai

Đại sứ Australia tại ASEAN Tiffany McDonald. (Nguồn: asean.org)

Kể từ khi được thành lập năm 1967, ASEAN đã đóng vai trò quan trọng trong việc định hình khu vực của chúng ta. Năm 1974, Australia đã thực hiện một bước đi chưa từng có khi trở thành Đối tác đối thoại đầu tiên của ASEAN.

Thủ tướng Australia khi đó, ông Gough Whitlam, nhận định rằng trong số tất cả các cơ chế và thể chế khu vực, ASEAN là “quan trọng nhất, phù hợp nhất và tự nhiên nhất”.

Khi đó, ASEAN mới có năm thành viên. Nhưng hơn hai mươi năm sau, Việt Nam đã trở thành thành viên ASEAN vào năm 1995. Và đến năm 2025, Australia vui mừng khi ASEAN sẽ chào đón thành viên thứ 11 – Timor Leste.

Việc Việt Nam gia nhập ASEAN vào thời điểm đó đã củng cố thêm tầm quan trọng và tính phù hợp của ASEAN trong khu vực. Sự gia nhập của Việt Nam và quá trình mở rộng của ASEAN đã giúp kết nối các quốc gia Đông Nam Á – khu vực trung tâm của Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

ASEAN trong thế giới đổi thay

Chúng ta đang sống trong giai đoạn chuyển mình sâu sắc của toàn cầu. ASEAN và các đối tác đang nỗ lực vượt qua các thách thức cả cũ và mới đồng thời tìm kiếm cơ hội trong khu vực chung – khu vực năng động nhất thế giới.

Australia luôn coi trọng vai trò của ASEAN và kiến trúc khu vực do ASEAN dẫn dắt. Bên cạnh việc là Đối tác đối thoại đầu tiên, Australia còn là thành viên sáng lập của Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF, 1994), Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS, 2005) và Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+, 2010 – phiên họp đầu tiên được tổ chức tại Hà Nội).

Năm 2021, Australia trở thành một trong những Đối tác chiến lược toàn diện đầu tiên của ASEAN, đồng thời công bố Sáng kiến Tương lai Aus4ASEAN, một chương trình hợp tác phát triển trị giá 204 triệu USD nhằm thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực ưu tiên của ASEAN.

Australia tin rằng chúng ta sẽ trở nên mạnh mẽ hơn nhờ những điều cùng làm chung. Đây cũng là trọng tâm trong cách tiếp cận của Australia đối với vai trò trung tâm của ASEAN. Australia đã thể hiện cam kết vững chắc đối với vai trò trung tâm của ASEAN và các cơ chế do ASEAN dẫn dắt trong việc duy trì một khu vực hòa bình, ổn định và thịnh vượng.

Như Bộ trưởng Ngoại giao Penny Wong mới đây phát biểu tại Malaysia: “ASEAN có một tiếng nói độc nhất, bằng lời nói và hành động, có thể xây dựng nên chuẩn mực và định hình kỳ vọng, cả với các cường quốc lẫn quốc gia nhỏ hơn”. Những kỳ vọng, chuẩn mực và luật lệ đó là yếu tố then chốt để gìn giữ bản sắc khu vực của chúng ta.

Tháng trước, sức mạnh tập hợp đặc biệt của ASEAN tiếp tục được phát huy khi quy tụ các Bộ trưởng Ngoại giao trong toàn khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, trong đó có Bộ trưởng Ngoại giao Australia, Thượng nghị sĩ Penny Wong tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN-Australia (PMC+1), Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao EAS và ARF, để cùng trao đổi về các vấn đề chiến lược và an ninh cấp thiết nhất của khu vực.

Australia coi một ASEAN thống nhất và kiên cường là lực lượng tiên phong trong việc duy trì hòa bình, ổn định và thịnh vượng trong khu vực.

Quang cảnh phiên toàn thể Hội nghị cấp cao đặc biệt kỷ niệm 50 năm quan hệ ASEAN-Australia ngày 6/3/2024. (Nguồn: Nhân Dân)

Hợp tác, song hành cùng ASEAN

Đại sứ Australia tại Việt Nam Gillian Bird từng là Đại sứ đầu tiên của Australia tại ASEAN từ năm 2008, và là một người ủng hộ mạnh mẽ ASEAN cũng như vai trò của Việt Nam trong tổ chức khu vực quan trọng này.

Năm ngoái, Australia vinh dự đón tiếp các nhà lãnh đạo ASEAN tại Melbourne, nhân kỷ niệm 50 năm quan hệ Đối thoại ASEAN-Australia. Cũng tại Hội nghị cấp cao Melbourne, Australia và Việt Nam đã nâng tầm quan hệ song phương lên Đối tác chiến lược toàn diện (CSP). Tương tự như CSP ASEAN-Australia, CSP Australia - Việt Nam cho thấy tầm quan trọng của năng lực chung trong định hình khu vực và hợp tác để đối phó các thách thức chung.

Sau cùng, cả hai khuôn khổ này đều hướng tới mục tiêu thúc đẩy một khu vực hòa bình, ổn định và thịnh vượng – mang lại lợi ích thiết thực cho người dân Việt Nam, ASEAN và Australia.

Năm nay, Tuyên bố Hà Nội 2020 – một sáng kiến của Việt Nam khi làm Chủ tịch ASEAN đã trở thành hiện thực với việc thông qua “ASEAN 2045: Tương lai chung của chúng ta”, xác định Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN đến năm 2045, hướng tới một ASEAN kiên cường, sáng tạo, năng động và lấy người dân làm trung tâm.

Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN gần đây ở Kuala Lumpur, các Bộ trưởng ASEAN và Australia đã thông qua tuyên bố chung về Tương lai chung ASEAN-Australia và Australia - Đối tác đối thoại đầu tiên chính thức chào đón ASEAN 2045.

ASEAN và Australia cam kết làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác nhằm hỗ trợ Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045. Australia tái khẳng định cam kết đối với vai trò trung tâm của ASEAN, lợi ích của hội nhập kinh tế và việc tăng cường hỗ trợ phát triển lâu dài cho các ưu tiên của khu vực. Australia mong muốn hỗ trợ triển khai hiệu quả Tầm nhìn 2045 trong giai đoạn tiếp theo của quan hệ Đối tác ASEAN-Australia.

Chúng tôi đang hợp tác cùng ASEAN để mang lại kết quả thiết thực trên cả ba trụ cột của Cộng đồng ASEAN, đồng thời triển khai Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Chúng tôi cũng ghi nhận tầm quan trọng của hợp tác tiểu vùng và hỗ trợ ASEAN trong tiến trình hội nhập, xây dựng cộng đồng, trong đó có việc phối hợp xây dựng Kế hoạch hành động sáng kiến hội nhập ASEAN tiếp theo. Chúng tôi hoan nghênh vai trò dẫn dắt kiên định của Việt Nam trong thúc đẩy Sáng kiến hội nhập ASEAN (IAI). Trên tinh thần đó, Australia mong muốn tiếp tục hỗ trợ Timor Leste trong hành trình gia nhập ASEAN và xa hơn nữa.

Chúng tôi hiểu rằng an ninh, thịnh vượng và tương lai kinh tế của Australia gắn bó mật thiết với Đông Nam Á – bởi chúng ta cùng chung một khu vực và cùng chia sẻ một tương lai.

Hơn bao giờ hết, đây là lúc chúng ta cần hợp tác, tăng cường phối hợp và tìm giải pháp cho những thách thức chung. Cùng với Việt Nam và ASEAN, chúng ta sẽ tiếp tục nỗ lực vì một khu vực hòa bình, ổn định và thịnh vượng, xây dựng một quan hệ đối tác cho tương lai. Một lần nữa, xin chúc mừng Việt Nam nhân dấu mốc 30 năm gia nhập ASEAN.