Ban hành Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng

Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTTDL Lê Hải Bình khẳng định, không gian mạng đang tác động rất lớn đến tâm tư, tình cảm, nhận thức của con người. Những đứa trẻ lớn lên bị tác động bởi không gian mạng, thời gian các bậc phụ huynh trò chuyện, giao tiếp với con cái còn không bằng thời gian chúng tiếp xúc thông tin trên mạng. Những tác động trên không gian mạng đến con người không chỉ trong hiện tại mà còn về lâu dài. Thế hệ tương lai của đất nước như thế nào có liên quan rất lớn đến không gian mạng…

Song song với những tiện ích và cơ hội mà nó mang lại, môi trường mạng cũng đặt ra không ít thách thức. Trong đó, sự gia tăng của những hành vi lệch chuẩn, phản văn hóa trên mạng xã hội đang gây ảnh hưởng tiêu cực tới quá trình hình thành nhân cách, đạo đức và lối sống của thanh thiếu niên, khiến nhiều bậc cha mẹ không khỏi lo ngại. Trước thực tế đó, việc xác lập những chuẩn mực ứng xử trên không gian mạng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Cũng theo Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình, bên cạnh hệ thống pháp luật hiện hành, Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng khi được ban hành, sẽ là công cụ quan trọng góp phần hình thành một môi trường mạng lành mạnh, văn minh – nơi các giá trị tốt đẹp, nhân văn được lan tỏa rộng rãi.

Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTTDL Lê Hải Bình phát biểu khai mạc Hội thảo. Ảnh: Xuân Trường

Phó Cục trưởng Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử Nguyễn Thị Thanh Huyền cho biết, đây là dự thảo lần thứ 2, được hoàn thiện trên cơ sở đóng góp ý kiến của các bộ, ngành, địa phương, nền tảng, nhà cung cấp dịch vụ, cơ quan báo chí, doanh nghiệp. 59 đơn vị đã có văn bản đóng góp ý kiến, trong đó có 45 đơn vị đồng ý, 14 đơn vị có ý kiến đề xuất thêm, chủ yếu tập trung vào các nội dung lớn và đã được Bộ VHTTDL tiếp thu.

Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng bao gồm 3 chương 11 điều, nhằm điều chỉnh các hành vi của cá nhân, tổ chức khi tham gia hoạt động trên không gian mạng. Đối tượng áp dụng gồm: Cá nhân; cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp; tổ chức, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ mạng xã hội, nền tảng số trong và ngoài nước; nhà cung cấp dịch vụ internet; cơ quan báo chí, đài phát thanh, truyền hình, các công ty truyền thông, quảng cáo, các công ty tổ chức nghệ thuật biểu diễn. Đáng chú ý, dự thảo đưa khái niệm người có ảnh hưởng trên không gian mạng và phạm vi điều chỉnh và bổ sung điều khoản đối với công ty truyền thông, báo chí.

Hiện nay, Việt Nam có khoảng 78 triệu tài khoản mạng xã hội nhưng chủ yếu là các tài khoản trên các nền tảng mạng xã hội nước ngoài cung cấp vào Việt Nam như Facebook, TikTok và YouTube. Theo báo cáo thống kê tại thời điểm tháng 01/2025, tổng số tài khoản người dùng sử dụng thường xuyên của top 20 mạng xã hội lớn trong nước là khoảng 110 triệu, Facebook, YouTube là 138.5 triệu.

Song song với sự bùng nổ của người dùng và dịch vụ, chủ trương và quyết sách của Đảng và Nhà nước đóng vai trò then chốt trong định hướng phát triển không gian mạng. Bộ Chính trị và Ban Bí thư đã đưa ra nhiều định hướng lớn nhằm xây dựng Chính phủ điện tử, chính quyền số, kinh tế số và xã hội số.

Chính phủ cũng đã triển khai Chiến lược Chuyển đổi số quốc gia, xác định chuyển đổi số là động lực phát triển mới cho đất nước. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các startup công nghệ, đang tăng trưởng nhanh chóng, không chỉ chiếm lĩnh thị trường trong nước mà còn từng bước tham gia thị trường quốc tế.

Trước đây, khi nhắc đến không gian mạng, phần lớn người dân thường chỉ liên tưởng đến các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok, YouTube hay Zalo. Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy không gian mạng đã mở rộng và bao trùm nhiều lĩnh vực hơn, đóng góp thiết thực vào sự phát triển đất nước.

Sự phát triển nhanh chóng của các nền tảng, ứng dụng số này đã tạo ra môi trường cạnh tranh đa dạng, vừa mang lại cơ hội tiếp cận công nghệ tiên tiến, vừa đặt ra thách thức cho doanh nghiệp trong nước trong việc giữ vững thị phần và bảo vệ bản sắc văn hóa số Việt Nam.

Theo Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, trong quá trình xây dựng dự thảo, Bộ có công văn xin ý kiến 59 đơn vị gồm Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM…

Phó Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử Nguyễn Thị Thanh Huyền thông tin về dự thảo Bộ quy tắc. Ảnh: Xuân Trường

Kết quả có 45 đơn vị đồng ý hoàn toàn, 14 đơn vị góp ý chi tiết về một số nội dung như: Tách riêng nhóm đối tượng điều chỉnh các cơ quan báo chí; các công ty truyền thông, quảng cáo, các công ty tổ chức nghệ thuật biểu diễn; Bổ sung điều khoản về giải thích từ ngữ; Bỏ quy định điều khoản về khen thưởng, kỷ luật trong dự thảo Bộ Quy tắc; Bổ sung cơ chế, quy trình rà quét, phát hiện và xử lý vi phạm về lừa đảo hoặc quảng cáo sai sự thật; Làm rõ trách nhiệm cụ thể của các tổ chức, cơ quan có liên quan.

Dự thảo lần hai của Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng gồm 3 chương, 11 điều định hướng hành vi ứng xử văn minh, xây dựng không gian mạng lành mạnh và nâng cao trách nhiệm của các cá nhân, người có ảnh hưởng trên không gian mạng (KOL, KOC) và các doanh nghiệp.

Đại diện Bộ Công an khẳng định việc ban hành Bộ Quy tắc là rất cần thiết, góp phần quan trọng trong việc đấu tranh, xử lý vi phạm, xây dựng môi trường mạng văn minh, lành mạnh.

Đáng chú ý, đây là lần đầu tiên nhóm đối tượng KOL, KOC, công ty mạng đa kênh (MCN), doanh nghiệp truyền thông đa phương tiện... được ghi nhận trong một văn bản có cơ sở pháp lý. Từ đó, tạo tiền đề để huy động các lực lượng này tham gia lan tỏa chủ trương, chính sách của Nhà nước.

Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng khi được ban hành, sẽ là công cụ quan trọng góp phần hình thành một môi trường mạng lành mạnh, văn minh. Ảnh: Cục PTTH-TTĐT

Đại diện các doanh nghiệp như Yeah1, Metub, Meta và TikTok đều bày tỏ sự đồng thuận cao với dự thảo.

Các đơn vị cho biết sẵn sàng phối hợp đào tạo, quán triệt KOL tuân thủ Bộ Quy tắc, xây dựng cơ chế hợp tác minh bạch, đồng thời đề xuất bổ sung ví dụ cụ thể trong một số điều ở Bộ quy tắc để người dùng dễ hiểu, thực hiện.

Ông Nguyễn Lâm Thanh, đại diện TikTok Việt Nam, nhận định việc đưa Bộ Quy tắc ứng xử trên không gian mạng vào thực tế cần được triển khai linh hoạt, phù hợp với đặc thù của môi trường số.

Ông Phạm Anh Thi - Tập đoàn Yeah1, đề xuất người có sức ảnh hưởng (influencer) nên được tách thành một nhóm đối tượng riêng trong Bộ Quy tắc ứng xử trên không gian mạng, thay vì gộp chung với cá nhân, bởi họ có khả năng định hướng dư luận ở quy mô lớn.

Từ đó, xây dựng một cơ chế "hạn chế hợp tác" minh bạch và công bằng hơn đối với những người có sức ảnh hưởng vi phạm Bộ quy tắc, từ đó doanh nghiệp có thể chủ động tuân thủ.

Vietnam.vn