Báo động cuộc 'đại tuyệt chủng' lớn nhất từ thời khủng long

Dấu vết 'đại tuyệt chủng'

Một nghiên cứu mới của Đại học York (Vương quốc Anh), do nhà sinh thái học Jack Hatfield đứng đầu, cho thấy tốc độ tuyệt chủng các loài sinh vật hiện nay "chưa từng thấy trong suốt 66 triệu năm qua".

Ông khẳng định: "Chúng ta đang chứng kiến một tốc độ thay đổi chưa từng có trong lịch sử hành tinh và chính con người là lực đẩy trung tâm của quá trình đó".

Nghiên cứu của nhóm York dựa trên hàng chục năm dữ liệu về biến đổi môi trường, kết hợp với các thảo luận cùng các nhà cổ sinh vật học và sinh thái học.

Bằng cách đối chiếu hồ sơ hóa thạch với số liệu hiện đại, nhóm tái dựng lịch sử biến mất của các loài kể từ khi con người xuất hiện.

Theo phân tích, dấu ấn của loài người lên đa dạng sinh học bắt đầu từ khoảng 130.000 năm trước, trùng thời điểm những loài khổng lồ như voi ma mút hay lười đất khổng lồ biến mất.

Khi con người lan rộng khắp hành tinh, tốc độ tuyệt chủng tăng nhanh. Đến thời hiện đại, danh sách ấy kéo dài thêm với chim dodo, hổ Tasmania hay bò biển Steller.

Hatfield nhận định trên Newsweek: "Tốc độ tuyệt chủng hiện tại nhanh hơn và có quy mô lớn hơn bất cứ điều gì chúng ta biết kể từ sau sự kiện khủng long tuyệt diệt.

Dù chưa đạt tới ngưỡng của một cuộc tuyệt chủng hàng loạt, nhưng nếu xu hướng này tiếp diễn, chúng ta sẽ sớm chạm tới giới hạn đó".

Trong lịch sử, Trái đất từng trải qua năm cuộc tuyệt chủng lớn. Thảm họa khủng long cách đây 66 triệu năm chỉ là một trong số đó, còn "đại tuyệt chủng" kỷ Permian đã xảy ra 252 triệu năm trước, xóa sổ hơn 80% sinh vật biển và 70% loài sống trên cạn.

Hatfield và cộng sự so sánh tốc độ mất mát sinh học hiện nay với sự kiện Eocene - Oligocene, cách đây khoảng 34 triệu năm, khi khí hậu toàn cầu lạnh đi và băng hình thành trên khắp Nam Cực.

Tuy nhiên, điểm khác biệt là sự kiện đó diễn ra trong hàng triệu năm, còn tác động của con người chỉ mới kéo dài khoảng 100.000 năm nhưng đã để lại hậu quả tương đương.

Hatfield nhấn mạnh: "Sự kiện Eocene - Oligocene cho chúng ta thấy sức mạnh của biến đổi khí hậu có thể tái định hình sự sống trên hành tinh. Ngày nay, điều đó đang lặp lại, chỉ khác là nguyên nhân đến từ chính con người".

tuyệt chủng - Ảnh 2. — Vẫn còn thời gian cho những nỗ lực cứu hộ, bảo tồn các loài động vật sắp tuyệt chủng - Ảnh: EARTH.ORG

Vẫn chưa quá muộn

Theo định nghĩa của Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên London, một cuộc tuyệt chủng hàng loạt xảy ra khi hơn 75% các loài biến mất trong thời gian ngắn hơn 2,8 triệu năm.

Hiện tại Trái đất chưa vượt qua ngưỡng đó, nhưng các nhà khoa học cảnh báo chúng ta đang ở "ngã rẽ sinh tồn".

Trong cuộc phỏng vấn với Newsweek, Hatfield khẳng định: "Đây là một câu chuyện phức tạp, nhưng thông điệp thì rõ ràng. Đó là loài người đã trở thành một lực lượng định hình lịch sử Trái đất. Chúng ta vẫn có quyền quyết định câu chuyện này kết thúc ra sao".

Ông cho rằng dù "bức tranh đa dạng sinh học đang mờ dần" nhưng vẫn còn thời gian để đảo ngược xu hướng.

Nghiên cứu nhóm York hiện đang tiếp tục mở rộng, nhằm hiểu rõ hơn cách các sự kiện tuyệt chủng trong quá khứ đã định hình lại hệ sinh thái, qua đó giúp con người nhận thức sâu sắc hơn về hậu quả của hành động hôm nay.

Các nhà khoa học của Đại học York kết luận nhân loại đã bước vào giai đoạn "Anthropocene", tức kỷ nguyên mà con người là lực lượng chi phối các tiến trình tự nhiên.

Hatfield nhắc lại: "Những gì xảy ra tiếp theo phụ thuộc vào cách chúng ta lựa chọn cân bằng giữa phát triển và sinh tồn của chính hành tinh này".

Còn trên Phys.org, đại diện nhóm nghiên cứu nhấn mạnh: "Nếu chúng ta muốn tránh lặp lại những kịch bản của quá khứ, cần hành động ngay bây giờ. Bởi tốc độ biến đổi hiện nay vượt xa bất cứ điều gì từng thấy trong hồ sơ hóa thạch".

Trở lại chủ đề

HOÀNG THI

Nguồn: https://tuoitre.vn/bao-dong-cuoc-dai-tuyet-chung-lon-nhat-tu-thoi-khung-long-20251024111809284.htm