Bảo tàng di sản văn hóa Mường lan tỏa văn hóa dân tộc

Bảo tàng hiện sở hữu trên 6.000 hiện vật gốc, gồm nhiều loại hình khác nhau, niên đại các hiện vật kéo dài từ thời kỳ đồ đá đến ngày nay, gồm: hiện vật đá (thời kỳ nguyên thủy trên đất Hòa Bình), hiện vật đồ đồng (đồng Đông Sơn đến đồ đồng thời cận, hiện đại) các hiện vật là văn vật (hiện vật miêu tả đời sống vật chất của người Mường từ đời cổ đến nay), các hiện vật văn hóa, tâm linh đặc sắc như lịch Mường, đồ thầy mo, những hiện vật hành lễ…

Nhìn vào những hiện vật tại Bảo tàng DSVH Mường, người xem có thể nhìn thấy một bức tranh tổng thể về văn hóa Mường kéo dài trên dưới 2 vạn năm cách ngày nay: Con người từ thời hồng hoang ăn lông, ở lỗ trong các hang động, công cụ lao động là các hiện vật bằng đá, từ đá thô sơ "Văn hóa Sơn Vi", trải qua "Văn hóa Hòa Bình" đến "Văn hóa Bắc Sơn"…, giai đoạn văn hóa đồ đồng với những công cụ chế tác từ thô sơ đến tinh xảo, trải dài từ Văn hóa Đông Sơn đến thời cận hiện đại; các vật dụng trong đời sống sinh hoạt của người Mường từ quý tộc đến bình dân và từ đời "hơ" cho đến ngày nay.

Nhiều năm nay, Bảo tàng DSVH Mường đón nhiều đoàn khách, nhà nghiên cứu trong và ngoài nước, nhiều nhất là học sinh các cấp học trong và ngoài tỉnh đến tham quan, trải nghiệm.

Điều đặc biệt ít có bảo tàng tư nhân nào có thể làm được như Bảo tàng DSVH Mường là đi trưng bày lưu động hiện vật văn hóa Mường để lan tỏa văn hóa Mường xa hơn, đến khắp các vùng miền trong cả nước. Từ suy nghĩ "làm sao để văn hóa Mường nhiều người biết hơn”, NNƯT Bùi Thanh Bình, Giám đốc Bảo tàng DSVH Mường luôn mong muốn có điều kiện sẽ mang văn hóa Mường đi giới thiệu, quảng bá ra bên ngoài mảnh đất nơi sinh ra nó, để có nhiều người hơn nữa hiểu được những nét đẹp, tinh túy của văn hóa Mường.

NNƯT Bùi Thanh Bình đã tìm mọi biện pháp để thực hiện, ban đầu ông phối hợp Bảo tàng tỉnh trưng bày tại một số bảo tàng như: Bảo tàng Văn hóa các dân tộc Việt Nam tại Thái Nguyên, Bảo tàng tỉnh Hưng Yên. Sau này, nhiều nơi từ Trung ương đến địa phương biết đến Bảo tàng DSVH Mường đã chủ động tìm đến để cùng ông hợp tác.

Dịp Tết Nguyên đán 2014, Bảo tàng Dân tộc học phối hợp Bảo tàng DSVH Mường trưng bày văn hóa Mường và ẩm thực Mường tại khuôn viên bảo tàng. Lần đầu tiên đó, Bảo tàng DSVH Mường được mùa bội thu, với diện tích trưng bày nhỏ và khu vực ẩm thực đơn sơ, bản sắc, trong mấy ngày Tết, Bảo tàng DSVH Mường đã đón hàng vạn người đến tham quan và thưởng thức ẩm thực Mường. Từ thành công này, từ năm 2014 đến nay, hầu như Tết năm nào Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam cũng mời Bảo tàng DSVH Mường về làm "Tết Mường".

Năm 2019 diễn ra Đại hội các dân tộc thiểu số (DTTS) trên địa bàn các quận, huyện của thành phố Hà Nội, đặc biệt là các huyện có DTTS sinh sống. Tháng 3/2019, diễn ra Đại hội đại biểu các DTTS huyện Thạch Thất; tháng 6 tiếp tục đại hội tại huyện Ba Vì; tháng 10 diễn ra Đại hội đại biểu các DTTS thành phố Hà Nội. Cả 3 đại hội trên, Bảo tàng DSVH Mường đều vinh dự được các huyện và thành phố Hà Nội mời hỗ trợ trưng bày văn hóa Mường và các DTTS khác có trên địa bàn. Mảng trưng bày của bảo tàng như một điểm nhấn góp phần vào sự thành công của các đại hội.

Thành công trưng bày văn hóa Mường tại các huyện và của thành phố Hà Nội nhiệm kỳ 2019 - 2024, đến nhiệm kỳ 2024 - 2029, các huyện và thành phố Hà Nội tiếp tục mời Bảo tàng DSVH Mường tham gia trưng bày.

Không chỉ trưng bày tại Hà Nội, nhiều địa phương trong và ngoài tỉnh cũng biết và tìm đến Bảo tàng DSVH Mường nhờ hỗ trợ nghiệp vụ, trưng bày trong các khu lưu niệm của các di tích (Khu di tích Trường Cán bộ dân tộc miền Nam trên địa bàn thị trấn Chi Nê, huyện Lạc Thủy), các khu nghỉ dưỡng tại tỉnh Hòa Bình (Resort Hòa Bình Xanh, huyện Lương Sơn; Resort Serena, nhà hàng, nhà nghỉ cơm lam Mường Động, huyện Kim Bôi…) cũng đều có dấu ấn của Bảo tàng DSVH Mường.

Tết Nguyên đán 2024 có lẽ là Tết rất đáng nhớ của Bảo tàng DSVH Mường. Mồng 2 Tết, khi mọi nhà đang tràn ngập niềm vui hạnh phúc sum vầy bên gia đình thì toàn thể gia đình và nhân viên Bảo tàng DSVH Mường tạm gác Tết, lên 2 xe tải chở đầy hiện vật vào trưng bày tại khu di tích lịch sử huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh. Mới đây nhất là trưng bày tại khu du lịch tâm linh Bái Đính, tỉnh Ninh Bình.

Cuộc trưng bày lưu động nào Bảo tàng DSVH Mường cũng nhận được những lời khen ngợi, động viên của lãnh đạo các cấp và người dân, nhất là những người chưa một lần đến với Hòa Bình. Họ ngỡ ngàng, lạ lẫm, khi được thuyết minh thì tỏ rõ sự thán phục về một nền văn hóa được nghe trên các phương tiện thông tin đại chúng. Những người Mường sống xa quê lâu năm như được nối lại ký ức, được trở về với "ổ nhà”, với cuộc sống từ "đời hơ” của cha ông mình. Những hình ảnh ấy luôn là nguồn động viên, cổ vũ thêm quyết tâm mang văn hóa Mường đi xa hơn nữa của NNƯT Bùi Thanh Bình và những người cộng sự.

Cái đích cuối cùng của bảo tàng là lưu giữ và giáo dục, đặc biệt là giáo dục truyền thống. Bảo tàng DSVH Mường đã làm tốt việc lan toả văn hóa Mường giàu bản sắc, nhân văn, dầy lớp lang lịch sử.

Lê Quốc Khánh (Hội Văn học nghệ thuật tỉnh)

Nguồn: https://baohoabinh.com.vn/16/202203/Bao-tang-di-san-van-hoa-Muong-lan-toa-van-hoa-dan-toc----------------------------.htm