Bảo vệ "biên giới mềm" trong kỷ nguyên số: Yêu cầu cấp bách thống nhất đầu mối an ninh mạng

Tốc độ gia tăng và mức độ tinh vi của tội phạm mạng cho thấy không gian mạng đã trở thành "biên giới mềm" của quốc gia. Yêu cầu thống nhất đầu mối quản lý nhà nước về an ninh mạng được đặt ra như một đòi hỏi tất yếu nhằm bảo đảm hiệu quả quản trị, ứng phó kịp thời, giảm thiểu nguy cơ, bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng.

Không gian mạng: Từ cơ hội phát triển đến mặt trận mới của tội phạm

Trong kỷ nguyên chuyển đổi số, khi mọi hoạt động của đời sống quốc gia từ điều hành, kinh tế, tài chính, giáo dục, y tế đến các dịch vụ công trực tuyến đều phụ thuộc sâu rộng vào hạ tầng thông tin số, thì an ninh mạng đã trở thành một bộ phận cấu thành của an ninh quốc gia.

Tấn công mạng không còn là những hành vi rời rạc của các cá nhân đơn lẻ, mà ngày càng mang tính có tổ chức, xuyên biên giới, tinh vi, thậm chí gắn với cạnh tranh chiến lược giữa các quốc gia. Trước bối cảnh đó, yêu cầu thống nhất đầu mối quản lý nhà nước về an ninh mạng được đặt ra như một đòi hỏi tất yếu nhằm bảo đảm hiệu quả quản trị, ứng phó kịp thời, giảm thiểu nguy cơ, bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng.

Sau 28 năm Việt Nam chính thức kết nối Internet, không gian mạng đã trở thành "động cơ tăng trưởng" quan trọng của quốc gia. Việt Nam đã triển khai nhiều chương trình lớn về CNTT và chuyển đổi số như Chương trình Chuyển đổi số quốc gia, Quy hoạch phát triển CNTT đến năm 2030, Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo… Các nền tảng công nghệ đã thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế số, xã hội số, mang lại những thay đổi tích cực cho người dân và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, cùng với cơ hội, không gian mạng cũng xuất hiện những thách thức nghiêm trọng như các chiến dịch tấn công mạng vào các tập đoàn năng lượng, tài chính, viễn thông…; các vụ lộ lọt dữ liệu cá nhân với quy mô hàng chục triệu tài khoản; thị trường mua bán dữ liệu công khai trên các diễn đàn ngầm; các đường dây lừa đảo trực tuyến, đánh bạc, buôn bán chất cấm, văn hoá phẩm độc hại… 

Tốc độ gia tăng và mức độ tinh vi của tội phạm mạng cho thấy không gian mạng đã trở thành "biên giới mềm" của quốc gia, nơi mà bất kỳ điểm yếu nào cũng có thể dẫn đến thiệt hại nghiêm trọng cả về kinh tế, an ninh và trật tự xã hội.

Không chỉ đối tượng trong nước, mà nhiều nhóm tin tặc quốc tế, thậm chí có hậu thuẫn từ nước ngoài, cũng gia tăng hoạt động nhắm vào hạ tầng thông tin quan trọng của Việt Nam. Trong khi đó, các cơ quan, tổ chức vẫn còn tồn tại tình trạng hạ tầng bảo mật yếu, quy trình vận hành lỏng lẻo, thiếu đội ngũ chuyên môn, dẫn tới bị động khi xảy ra sự cố.

Trước thực tế đó, một cơ chế quản lý phân tán, nhiều đầu mối sẽ khiến việc xử lý chậm trễ, thiếu thống nhất, không đáp ứng được yêu cầu bảo vệ an ninh quốc gia trong không gian mạng.

Phát biểu tại phiên bế mạc Lễ mở ký và Hội nghị cấp cao Công ước của Liên Hợp Quốc về phòng chống tội phạm mạng năm 2025, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang khẳng định "Công ước Hà Nội sẽ là cột mốc lịch sử" trong phòng chống tội phạm mạng

Hợp nhất luật: yêu cầu cấp thiết khi tội phạm mạng gia tăng

Để khắc phục tình trạng chồng chéo, phân tán trách nhiệm, Đảng đã ban hành một loạt chủ trương quan trọng. Trong đó, Nghị quyết 27-NQ/TW (2022) về xây dựng Nhà nước pháp quyền xác định nguyên tắc: "Một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì, chịu trách nhiệm chính, gắn với trách nhiệm của người đứng đầu". Đây là nguyên tắc đặc biệt quan trọng với lĩnh vực an ninh mạng, nơi thời gian xử lý, tốc độ ra quyết định và trách nhiệm rõ ràng là yếu tố sống còn.

Đặc biệt, tại Nghị quyết số 176/2025/QH15 ngày 18/02/2025, Bộ Thông tin và Truyền thông đã không thuộc cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV. Và hiện nay, nhiệm vụ quản lý nhà nước về bảo đảm an toàn thông tin mạng đã được chuyển giao về Bộ Công an.

Điều này dẫn tới yêu cầu khách quan: hợp nhất Luật An ninh mạng (2018) và Luật An toàn thông tin mạng (2015) thành một Luật An ninh mạng thống nhất, để đảm bảo một cơ quan chủ trì, một đầu mối chịu trách nhiệm toàn diện.

Hơn nữa, hai luật hiện hành đã ban hành cách đây 7–10 năm, trong khi tốc độ phát triển của công nghệ thông tin và tội phạm mạng đã thay đổi vượt bậc. Nhiều vấn đề hoàn toàn mới đã xuất hiện: an ninh dữ liệu, dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây, IoT, AI, nền tảng xuyên biên giới… Nếu tiếp tục duy trì hai luật riêng biệt, sự trùng lắp về phạm vi quản lý và thủ tục hành chính sẽ gây khó khăn cho cả doanh nghiệp lẫn cơ quan thực thi.

Ngày 10/7/2025, tại Nghị quyết số 87/2025/UBTVQH15, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bổ sung dự án Luật An ninh mạng vào Chương trình lập pháp năm 2025 trên cơ sở hợp nhất Luật An ninh mạng và Luật An toàn thông tin mạng thành 01 luật thống nhất và được sửa đổi, bổ sung theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Vì sao phải thống nhất đầu mối quản lý an ninh mạng?

Theo Dự thảo Luật An ninh mạng, Bộ Công an là cơ quan đầu mối có trách nhiệm quản lý về bảo đảm an ninh mạng trong phạm vi cả nước, chủ trì xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, hướng dẫn tổ chức, cá nhân bảo đảm an ninh mạng cho các hệ thống thông tin quan trọng về an ninh quốc gia thuộc các lĩnh vực, trừ hệ thống thông tin quân sự.

Ngoài ra, Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng được 72 quốc gia ký kết tại Hà Nội vừa qua với tính ràng buộc pháp lý trên toàn cầu đã ghi nhận mỗi quốc gia thành viên chỉ định một đầu mối liên lạc sẵn sàng 24/7 nhằm bảo đảm việc cung cấp sự hỗ trợ ngay lập tức cho các hoạt động điều tra, truy tố, xét xử hoặc cho việc thu thập chứng cứ là dữ liệu điện tử. Theo phân công, Bộ Công an là cơ quan đầu mối của Việt Nam có nhiệm vụ tổ chức thực hiện Công ước.

Cơ quan soạn thảo cho rằng, thống nhất đầu mối quản lý an ninh mạng là yêu cầu tất yếu và cấp thiết trong bối cảnh tội phạm mạng gia tăng nhanh cả về số lượng và mức độ nguy hiểm.

Thứ nhất, một đầu mối giúp đảm bảo tính thống nhất và đồng bộ, tránh chồng chéo giữa các bộ, ngành, tạo nên hệ thống bảo vệ an ninh mạng mạnh mẽ, xuyên suốt. Việc tập trung quyền hạn và trách nhiệm cũng giúp tối ưu nguồn lực, nâng cao hiệu quả ứng phó trước các mối đe dọa.

Dự án Luật An ninh mạng được đưa vào Chương trình lập pháp năm 2025 trên cơ sở hợp nhất Luật An ninh mạng và Luật An toàn thông tin mạng thành 01 luật thống nhất và được sửa đổi, bổ sung theo trình tự, thủ tục rút gọn. Ảnh: Quốc hội thảo luận Dự án Luật An ninh mạng ngày 7/11/2025

Thứ hai, thống nhất đầu mối làm rõ trách nhiệm quản lý, tránh đùn đẩy, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho giám sát, kiểm tra và xử lý vi phạm. Một cơ quan chủ trì duy nhất giúp việc phát hiện sự cố và đưa ra phương án xử lý trở nên nhanh chóng, kịp thời – yếu tố sống còn khi tấn công mạng thường diễn ra trong thời gian rất ngắn.

Thứ ba, việc tập trung quản lý giúp nâng cao khả năng chia sẻ thông tin, phối hợp liên ngành và ứng phó với các cuộc tấn công xuyên biên giới – thách thức phổ biến hiện nay. Đồng thời, thống nhất đầu mối giúp phát triển hạ tầng an ninh mạng đồng bộ, giảm phụ thuộc công nghệ nước ngoài và tạo môi trường khuyến khích đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực an ninh mạng.

Cuối cùng, một cơ quan đầu mối duy nhất cũng giúp bảo vệ tốt hơn quyền lợi người dân và doanh nghiệp, đồng thời củng cố niềm tin vào các dịch vụ số, thúc đẩy kinh tế số phát triển bền vững.

Như vậy, thống nhất đầu mối quản lý an ninh mạng không chỉ nâng cao năng lực phòng vệ quốc gia trên không gian mạng mà còn là điều kiện then chốt để Việt Nam phát triển an toàn, chủ động trong thời đại số.

Dự kiến, theo chương trình làm việc, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Luật An ninh mạng vào ngày 10/12/2025.

Nguồn: https://phunuvietnam.vn/bao-ve-bien-gioi-mem-trong-ky-nguyen-so-yeu-cau-cap-bach-thong-nhat-dau-moi-an-ninh-mang-238251205102930355.htm